اگر انسان به چیز حرامى روزه خود را باطل کند، چه آن چیز اصلًا حرام باشد مثل شراب و زنا، یا به جهتى حرام شده باشد، مثل نزدیکى کردن با عیال خود در حال حیض، بنا بر احتیاط کفاره جمع بر او واجب مىشود.
در این مقاله احکام به دو سوال فقهی پاسخ خواهیم داد:
سوال: تا الآن نماز نمی‌خواندم و روزه نمی‌گرفتم. اگر بخواهم گناه را ترک کنم آیا باید تمام نماز و روزه ها را قضا کنم؟ آیا در گرفتن روزه این امر که ترک هر روزه عمدی 60 قضا دارد باید رعایت شود؟ در اینصورت که هرروز باید روزه گرفت! آیا خدا من را می‌بخشد؟
توبه و شروع به انجام عبادات شرعی، توفیقی است که نصیبتان شده است که باید قدر آن را بدانید و نگذارید شیطان با بزرگ نشان دادن برخی کفاره های عبادات انجام نشده، شما را از راه راست دور کند. ابتدا سعی کنید عبادات شما از این به بعد از بین نرود و در وقت خودش انجام شود و بعد از مدتی، کم کم شروع به انجام عباداتی کنید که از شما قضاء شده است.
مراجع عظام تقلید درباره نماز و روزه قضاء شده می گویند:
باید قضاى نماز و روزه را بجا آورید، و البته روزه شما کفّاره نیز دارد. (خامنه‌اى، سید على، أجوبه الاستفتاءات، ص 168، س 811؛ آیت الله مکارم شیرازى، ناصر، استفتائات جدید، ج2، ص 121، س 309؛ گلپایگانى، سید محمد رضا، مجمع المسائل، ج4، ص 139) و اگر توانایی انجام کفّاره را ندارید، وظایف دیگری به عهده شما است که برای آگاهی از آن می توانید به بحث کفاره روزه در توضیح المسائل مراجعه نمایید.
در هر حال ترک گناه و معصیت موضوعی مستقل است که به خودی خود دارای ارزش والایی در نزد پروردگار است.
سوال: اگر کسی در ماه رمضان روزه خود را عمداً باطل کرده باشد، به علت سختی کفاره روزه و سیر کردن فقرا، اگر مقدار مبلغ آن را بدهد کافیست؟
مراجع عظام تقلید می فرمایند: کسى که کفّاره روزه رمضان بر او واجب است، باید یک بنده آزاد کند (الآن بنده ای پیدا نمی شود تا آن را آزاد کرد پس این مساله موضوعا منتفی است.) یا دو ماه روزه بگیرد (سى و یک روز آن باید پى در پى باشد) یا شصت فقیر را سیر کند یا به هر کدام یک مُد که تقریباً ده سیر (750 گرم) است طعام یعنى گندم یا جو و مانند اینها بدهد و چنانچه اینها برایش ممکن نباشد هر چند مد که مىتواند به فقرا طعام بدهد و اگر نتواند طعام بدهد باید استغفار کند، اگر چه مثلاً یک مرتبه بگوید «استغفر اللَّه» و احتیاط واجب در فرض اخیر آن است که هر وقت بتواند، کفاره را بدهد. و در طعام نیز احتیاط مستحب آن است که تنها گندم یا آرد گندم یا نان گندم داده شود، هر چند ظاهراً هر طعامى که بدهد، کافى است. (توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج1، ص: 931، مساله 1660و1661)
نتیجه این که شما در این انتخاب یک نوع از کفاره مخیر هستید و معنای تخییر آن است که مکلف در انتخاب هر مورد آزاد است، بنابر این شما می توانید هر یک از موارد زیر را که خواستید انجام دهید.
الف. دو ماه روزه بگیرید.
ب. شصت فقیر را سیر کنید یا به هر کدام یک مُد که تقریباً ده سیر (750 گرم) است طعام یعنى گندم یا جو و مانند اینها بدهید.
ج. اگر طعام هم نتوانستید بدهید، باید استغفار کنید.
البته مستحب است که در صورت امکان ترتیب مراعات شود. (الامام الخمینی، تحریر الوسیله، ج1، ص: 289)
لازم است تذکر داده شود که اگر انسان به چیز حرامى روزه خود را باطل کند، چه آن چیز اصلًا حرام باشد مثل شراب و زنا، یا به جهتى حرام شده باشد، مثل نزدیکى کردن با عیال خود در حال حیض، بنا بر احتیاط کفاره جمع بر او واجب مىشود. (توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج 1، ص 931)
در ضمن غالباً دفاتر مراجع کفارات، رد مظالم و… را جهت رساندن به مستحق می پذیرند.
