طبق بیان آیات و روایات مقام پیامبر ـ صلی الله علیه وآله ـ بالاتر از سایر انبیاء و ائمه هدی ـ علیهم السلام ـ است. برای نمونه به چند مورد از آیات و روایات اشاره می کنیم:
الف) آیات:
1ـ خداوند در توصیف مقام پیامبر اکرم (ص) می فرماید: «وَ اِنَکَ لَعَلی خُلُق عَظیم»[1] «تو صاحب اخلاق عظیم و برجسته ای هستی».
2ـ در آیه دیگر می فرماید: «لَقَدْ کانَ لَکُمْ فی رَسولِ اللّهِ اُسْوَهٌ حَسَنهُ» «برای شما در زندگی رسول خدا سرمشق نیکوئی بود»[2] یعنی مقام و منزلت پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه وآله ـ در نزد پروردگار آنقدر بالاست که خداوند او را بهترین الگو برای همه مسلمانان معرفی می کند.
روحیات عالی، استقامت و شکیبائی، هوشیاری و درایت، اخلاص و توجه به خدا، تسلط او بر حوادث و زانو نزدن در برابر سختیها و مشکلات هر کدام می تواند الگو و سرمشقی برای همه مسلمانان باشد.[3]
3ـ اولویت مطلق پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه وآله ـ نسبت به افراد با ایمان نشانگر مقام و عظمت پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه وآله ـ می باشد که در قرآن کریم بطور صریح به آن اشاره شده است، آنجا که می فرماید: «النبی اَوْلی بِالمُؤمنینَ من انْفُسِهِمْ» پیامبر نسبت به مؤمنان از خود آنها اولی است.[4]
قرآن کریم در این آیه شریفه اولویت پیامبر ـ صلی الله علیه وآله ـ را نسبت به مسلمانان به طور مطلق ذکر کرده است و مفهومش این است که در کلیه اختیاراتی که انسان نسبت به خویش دارد پیامبر ـ صلی الله علیه وآله ـ از خود او نیز اولی است. هم در مسائل اجتماعی هم فردی و خصوصی و هم در مسائل مربوط به حکومت و هم قضاوت و دعوت از هر انسانی اولی تر است و اراده و خواست پیامبر (ص) مقدم بر اراده و خواست دیگران می باشد. چرا که پیامبر ـ صلی الله علیه وآله ـ معصوم است و نماینده خدا جز خیر و صلاح جامعه و فرد را در نظر نمی گیرد و هرگز تابع هوی و هوس نیست و هیچگاه، منافع خود را بر دیگران مقدم نمی شمرد. این اولویت در حقیقت شاخه ای از اولویت و مشیت الهی است زیرا، ما هر چه داریم از خداست.[5]
ب) روایات:
1ـ رسول خدا ـ صلی الله علیه وآله ـ فرمود: جبرئیل گفت خداوند می فرماید: ای بندگان من بدانید. محبوب ترین خلق در نزد من کسانی هستند که به امر من قیام کنند و با فضیلت ترین و گرامی ترین اینها نزد من محمّد ـ صلی الله علیه وآله ـ سید مردم و گرامی ترین و افضل مردم بعد از محمد، علی مرتضی برادر مصطفی می باشد و بعد از علی هم گرامی ترین مردم در نزد آن امامان حقّی هستند که قیام برای اجرای عدالت می نمایند.[6]
از این حدیث قدسی به وضوح عظمت مقام پیامبر ـ صلی الله علیه وآله ـ نسبت به علی ـ علیه السلام ـ و بقیه ائمه ـ علیهم السلام ـ استفاده می شود.
2ـ در حدیثی از امام علی بن موسی الرضا ـ علیه السلام ـ چنین آمده است که پیغمبر اسلام ـ صلی الله علیه وآله ـ فرمود: خداوند 124 هزار پیامبر آفرید که من از همه آنها نزد خداوند گرامی تر هستم در عین حال فخر و مباهاتی نمی کنم و خداوند 124 هزار وصی آفرید علی ـ علیه السلام ـ از همه آنها نزد خداوند گرامی تر و برتر است[7]
3ـ خداوند در حدیث قدسی درباره فضیلت پیامبر اسلام نسبت به سایر انبیاء چنین می فرماید: ای احمد می دانی به خاطر چه تو را به سایر پیامبرانم برتری دادم؟ محمد (ص) عرض کرد نه خداوندا نمی دانم، خداوند می فرماید: من تو را به خاطر داشتن حسن خلق و سخاوت نفس و رحیم بودن نسبت به خلق به دیگر پیامبران برتری دادم و مردان خدا باید این صفات را داشته باشند.[8]
4ـ پیامبر ـ صلی الله علیه وآله ـ در حدیث دیگر می فرماید: «ما مِنْ مُؤمِن الاّ اَنَا اَوْلی النّاس به فی الدنیا و الآخره» هیچ مؤمنی نیست مگر اینکه من در دنیا و آخرت نسبت به او از خودش اولی تر هستم.[9]
نتیجه اینکه از آیات و روایات و مطالب یاد شده به خوبی استفاده می شود که مقام پیامبر اسلام ـ صلی الله علیه وآله ـ نسبت به انبیاء الهی و نسبت به علی ـ علیه السلام ـ و ائمه معصومین ـ علیهم السلام ـ همچنین نسبت به همه مسلمین و مؤمنین بالاتر است. و بعد از مقام پیامبر اسلام (ص) مقام علی (ع) و سایر ائمه معصومین قرار گرفته است.
پی نوشت ها:
[1]. قلم/ 4.
[2]. احزاب/ 6.
[3]. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، انتشارات دار الکتب الاسلامیه، ج 17، ص 242.
[4]. احزاب/ 6.
[5]. تفسیر نمونه، همان، ج 17، ص 202.
[6]. حرّ عاملی، کلیات حدیث قدسی، ترجمه زین العابدین کاظمی خلخالی، انتشارات دهقان، چاپ چهاردهم، باب دوازدهم، در شأن علی ـ علیه السلام ـ و ائمه اطهار ـ علیهم السلام ـ ، ص 498، ح138.
[7]. «خَلَقَ اللّهُ عَزّوجلّ مأه الف نبی و اربعه و عشرین الف نبی انااکرمهم علی اللّه و لا فخر و خلق اللّه عزّوجلّ مأه الف وصی و اربعه و عشرین الف وصی فعلی اکرمهم علی اللّه و اَفْضَلَهُمْ، مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج11، ص30، ح21، نقل از: مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، دار الکتب الاسلامیه، ج20، ص183.
[8]. «یا اَحْمَدُ تَدْری لاَِی شیء و فَضَّلْتُکَ عَلی سائر الانبیاء: قال: اللّهمَّ لا، قال بالْخُلْقِ و حسن الخُلْقِ وَ سَخاوَهِ النَّفْسِ وَ رَحْمَهِ الْخَلْقِ وَ کذلِکَ اَوْتادُ الارضِ لَمْ یکونوا اَوْتاداً الاّ بهذا. حرّ عاملی، کلیات حدیث قدسی، باب یازدهم، در شأن محمد ـ صلی الله علیه وآله ـ ، ص 342، ح139.
[9]. صحیح بخاری، ج 6، ص 145، تفسیر سوره احزاب، و مسند احمد حنبل، ج 2، ص 334، نقل از تفسیر نمونه، ج 17، ص 203.