مقدمتاً باید دانست که نشانه های آخرالزمان به معنای ایّام پایانی جهان بر دو قسم می باشند 1.علائمی که نشانگر نزدیک شدن به روز رستاخیز و برپایی قیامت است که در قرآن از نشانه‌های آن به اشراط الساعه[1] یاد شده است؛ 2.نشانه هایی که پیش از ظهور امام عصر بوجود می آید که گاهی به عنوان علائم الظهور و گاهی به عنوان نشانه‌های آخرالزمان و پیشگوئی‌های آخرالزمان ـ مورد بحث قرار گرفته است؛ و در روایات معصومین ـ علیهم‌السّلام ـ بطور مشروح بیان شده است؛ البته قابل ذکر است وقتی که آخرالزمان و نشانه‌های آن بصورت کلّی مطرح می‌شود، ظهور حضرت مهدی (عج) یکی از نشانه‌های آخرالزمان به حساب می‌آید، زیرا به عقیده همه مسلمان‌ها قبل از لحظات پایانی دنیا و برپا شدن قیامت، ظهور آن حضرت حتمی و قطعی است. چنانکه این مطلب از روایات فراوان استفاده می‌شود؛ در یکی از روایات به نقل از امام صادق ـ علیه السلام ـ چنین آمده است: «لولم یبق من الدّنیا الاّ یوم واحد لطولّ الله ذلک الیوم حتّی یخرج  قائمنا؛ اگر عمر دنیا جزء یک روز باقی نماند خداوند آن روز را آن قدر طولانی می‌کند تا قائم ما خروج کند.»[2] عصر کنونی، دوره آخرالزمان و پیامبر اسلام، پیامبر آخرالزمان می‌باشد، برای این‌که قیام پیامبر اسلام، یکی از علائم آخرالزمان به حساب آمده است؛ در این جا البته این سؤال پیش می‌آید که چگونه قیام پیامبر ـ صلی الله علیه و آله ـ از نشانه‌های آخرالزمان شمرده شده در حالی که 15 قرن می‌گذرد و هنوز از نقطه پایانی جهان و حدوث قیامت خبری نیست؟ جواب این سؤال را پیامبر ـ صلی الله علیه و آله ـ ضمن خطبه‌ای به یارانش بیان نموده و فرموده است: «سوگند به کسی که جان محمد ـ صلی الله علیه و آله ـ به دست اوست آنچه از دنیا گذشته نسبت به آنچه باقی مانده مانند مقداری است که از امروز شما گذشته نسبت به آنچه باقی مانده است و می‌بینید که جز مقدار کمی باقی نمانده است.[3] به هر حال در روایات نشانه‌ها و علائم آخرالزمان به طور مشروح بیان شده است که ازجمله‌ نشانه‌ها، موارد ذیل می‌باشد، که خود به دو دسته تقسیم می‌شود: علامات آخرالزمان و علامات ظهور.

علائم آخر الزمان (اشراط الساعه)
1. فتنه‌های آخرالزمان: نابسامانی اوضاع اجتماعی و فتنه و فسادهای اجتماعی یکی از علائم آخرالزمان است که در حدیثی از پیامبر ـ صلی الله علیه و آله ـ چنین بیان شده است.
1. تضییع نماز: پیامبر ـ صلی الله علیه و آله ـ فرمود: از نشانه‌های آخرالزمان تضییع نماز، پیروی از شهوات، تمایل به هواپرستی، گرامی داشتن ثروت‌مندان، فروختن دین به دنیا است، در این هنگام است که قلب مؤمن در درونش آب می‌شود آن‌چنان که نمک در آب، از این همه، زشتی‌ها که می‌بینید و توانائی تغییر ندارد. 2. حکومت حاکمان جور. 3. بدی بر پدر و مادر. 4. گرفتن قوانین از شرق و غرب. 5. تزئین مساجد با مناره‌های طولانی و صفوف نمازگزاران فراوان امّا دل‌ها نسبت به یکدیگر دشمن و زبان‌ها مختلف است. 6. انجام گرفتن معاملات با غیبت و رشوه. 7. فزونی طلاق. 8. ظهور لهو و لعب. 9. تظاهر اغنیا به انجام مناسک حج و رفتن به حج برای تفریح 10. فزونی گناه و فساد و دریده شدن پرده‌های عصمت. 11. زشت‌ دانستن امر به معروف و نهی از منکر از نشانه‌های آخرالزمان به حساب آمده است.[4] غیر از فتنه هایی که در بالا بیان شد, در روایات به اموری دیگر نیز اشاره شده است:
2. بعثت پیامبر اسلام(ص) که پیش از آن گذشت 3. خروج یاجوج و مأجوج 4. دخان مبینی که شرق و غرب عالم را فرامی گیرد 5. نزول حضرت مسیح عیسی بن مریم (ع) از آسمان پس از ظهور امام عصر(عج) 6. خروج دابه از زمین که با مردم سخن می گویند 7. دجال 8. طلوع خورشید از مغرب 9. پیش آمدن سه خسوف در مشرق و مغرب و جزیره العرب 10. آتشی که مردم محشر روانه می سازد.[5]

علائم و نشانه های ظهور امام زمان(عج)
از جمله‌ی علائم آخرالزمان، ظهور حضرت مهدی (عج) می‌باشد که قبل از ظهور آن حضرت، علائمی در روایات بیان گردیده است که این علائم به دو دسته تقسیم می‌شود: علائم حتمی و غیرحتمی.
الف: علائم حتمی: عبارت از نشانه‌هایی است که قبل از ظهور حضرت بطور حتم و قطع واقع می‌شود و آنها عبارت‌اند از: اول: خروج دجّال است و آن ملعون ادّعای الوهیت نماید و به وجود و سخن او خونریزی و فتنه در عالم، واقع خواهد شد. دوّم: صیحه و ندای آسمانی است که اخبار زیادی دلالت دارد که حضرت قائم در مکّه در جانب خانه کعبه، ظاهر می‌شود و منادی ندا می‌کند و می‌گوید ای گروه خلایق؛ آگاه باشید که این مهدی آل محمد ـ صلی الله علیه و آله ـ است؛ شرق و غرب عالم همه این ندا را می‌شنوند. سوّم: خروج سفیانی است اسم او عثمان بن عنبسه است و از اولاد یزید بن مُعویه است. چهارم: فرو رفتن لشکر سفیانی در بیدا (در بین مکه و مدینه) است. پنجم: قتل نفس زکیه است، و آن پسری است از آل محمد ـ صلی الله علیه و آله ـ در مابین رکن و مقام. ششم: خروج سیّد حسنی است که ظاهراً از اولاد امام حسن مجتبی می‌باشد و از طرف دیلم و قزوین خروج نماید و بیاری دین محمد ـ صلی الله علیه و آله ـ بشتابد. هفتم: ظاهر شدن کف دستی است که در آسمان طلوع نماید و در روایت دیگر صورت و سینه و کف دستی در نزد چشمه خورشید ظاهر شود. هشتم: کسوف آفتاب است در نیمه ماه رمضان و خسوف قمر در آخر آن. نهم: اختلاف بنی‌عباس و انقراض دولت ایشان است که قبل از قیام حضرت منقرض خواهد شد از سمت خراسان.[6] ب: علائم غیر حتمی: علامات غیر حتمی که ظهورشان ممکن است اتفاق بیفتد گرچه قطعی نمی‌باشد این علائم بعضی ظاهر شده و بعضی هنوز واقع نشده و ما در این جا به بعضی از آنها به نحو اجمال اشاره می‌کنیم:
اول: خراب شدن دیوار مسجد کوفه. دوّم: جاری شدن نهری است از شط فرات در کوچه‌های کوفه. سوم: آباد شدن شهر کوفه است بعد از خراب شدن آن. چهارم: آب در آوردن دریای نجف است. پنجم: ظاهر شدن ستاره دنباله‌دار است. ششم: ظاهر شدن قحطی شدید است قبل از ظهور آن حضرت. هفتم: وقوع زلزله و طاعون شدید در کثیری از بلاد. هشتم: قتل بیوح است یعنی قتلی که آرام نمی‌گیرد. نهم: کثرت قتل و خونریزی در کوفه از ناحیه پرچم های مختلف است. دهم: فرا گرفتن ظلمت کفر و فسوق و معاصی است تمام عالم را و ده‌ها علائم دیگر درین رابطه ذکر شده است که به این مقدار اکتفا می‌شود.[7] مردم آخرالزمان: در مورد مردم آخرالزّمان آمده است: دو ثلث مردم از دین اسلام باطناً برگردند عمامه از سر بردارند، به کمی اولاد خوشحال شوند، مذهب شیعه در اولاد عجم (ایران) شهرت جهانی پیدا کند، خوف و ترس در کشور عراق حکمفرما شود، موت احمر که عبارت از خون‌ریزی زیاد است فراوان گردد، مردم به زبان مسلمان ولی دین خود را به دنیا بفروشند، اهل قم مبارز و رزمنده‌تر از بلاد دیگر شوند.[8] دولت یهود: یکی از علائم آخرالزمان تشکیل دولت یهود در فلسطین می‌باشد، در کتاب پیشگوئی‌های آخرالزمان به نقل از کتاب عقائد الامامیه الاثنا عشریه، از حجت‌الاسلام سید ابراهیم موسوی ص 270 می‌نویسد: حضرت امیرالمؤمنین ـ علیه‌السّلام ـ فرمود: یهود از اطراف جهان به فلسطین گرد آیند و برای خود دولت قرار دهند.[9] نهضت امام خمینی(ره): یکی از نشان‌های آخرالزمان نهضت جهانی امام خمینی (ره) می‌باشد این مسئله در ضمن روایاتی که از علی ـ علیه‌السّلام ـ و رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله ـ اشاره‌ای شده است و علماء نهضت امام(ره) را از مصادق آن روایات شمرده‌اند. در کتاب ملاحم سید مولانا از کتاب ملاحم بن طاووس می‌نویسد: رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله ـ فرمود: در آخرالزمان فتنه‌ها برپا شود تا این‌که خانه‌ای باقی نماند مگر آن‌که از آن فتنه به او برسد و مورد هتک و بی‌احترامی و زدن واقعه گردد و بعد سیّدی از عترت من خروج کند و آسایش و آزادی دهد.[10] در روایت دیگری آمده است: شخصی از اهل قم مردم را به حق می‌خواند و گروهی مانند پاره‌های آهن به دور او گرد آیند.[11] حاصل آنکه بعضی از نشانه های ظهور امام زمان(عج) و اشراط الساعه مشترکند.
نکته: شایان ذکر است که در کتاب پیش‌گویی‌های آخرالزّمان، پیشرفت‌های علمی و صنعتی و اختراعات و اکتشافات، از علائم آخرالزّمان به حساب آمده است و این مطلب را مؤلف این کتاب از بعضی روایات استفاده نموده است که خود قابل دقّت است.[12]

پی نوشت ها:
[1] . محمد/ 18.
[2] . مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج36، ص 408.
[3] . مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ چهاردهم، 1375، ج 21، ص 165 و 450.
[4] . همان.
[5] . ر. ک : الالهیات, ج4, ص 242-250 .
[6] . قمی، شیخ عباس، منتهی الآمال، قم، انتشارات هجرت، 1373 ش، چاپ هشتم، ج 2، ص 873ـ879.
[7] . همان.
[8] . علی فلسفی، پیش‌گوئی‌های آخرالزمان، مشهد به خط هاشمی‌نژاد، 1360، ششم، ـ صلی الله علیه و آله ـ 1 و 11 و 20 و 15 و 16.
[9] . همان.
[10] . علی فلسفی، پیش‌گوئی‌های آخرالزمان، مشهد به خط هاشمی‌نژاد، 1360، ششم، ـ صلی الله علیه و آله ـ 1 و 11 و 20 و 15 و 16.
[11]  . سفینه البحار ج 2، ص 446
[12] . پیش‌گوئی‌های آخرالزمان، همان.