باید گفت که علت خیلی از احکام و افعال خدا بر ما پوشیده است و عقل در می‎یابد که نمی‎تواند به آن‎ها دست یابد و نیازمند به راهنما دارد. عقل ما تنها کلیات را می‎فهمد، مثلاً می‎فهمد که خدایی هست و شکر او واجب است و لازم است که او حکیم باشد و همین که عقل پی می‎برد که خداوند حکیم است می‎فهمد که تمام سخنان و افعال او از روی حکمت و دلیل هستند و کار بیهوده انجام نمی‎دهد، فلذا عقل در مقابل افعال الهی سر تعظیم فرود می‎آورد. عقل انسان خود می فهمد که در جزئیات دین مثل این که چرا نماز صبح دو رکعت است و… درکی ندارد و نمی تواند مستقلا و بدون وحی به این گونه امور پی ببرد «چنان که خواجه نصیر طوسی و دیگران تصریح کرده‎اند که درجزئیات نمی‎توان برهان عقلی اقامه کرد».[1] نکته قابل ذکر این است که گاهی وحی همان مسائل جزئی را برای ما تشریح و توضیح می‎دهد و گاهی به جزئی از علت حکم نیز اشاره کرده است مثلاً در قرآن آمده است که: «خوردن شراب باعث دشمنی می‎شود»[2] در این جا به یکی از علل حرمت شراب و خواص آن اشاره شده است.
حال در مورد سؤال فوق باید عرض کنیم که با عقل نمی‎توان فهمید که چرا جهنم هفت در و بهشت هشت در دارد چون از جزئیات دین است و عقل نیز این را درک نمی‎کند. در احادیث و بعضی از آیات قرآن توضیحی درباره این سؤال داده شده است، مثلاً درقرآن آمده است: «برای جهنم هفت در وجود دارد»[3] از امیر المؤمنین روایت شده که «جهنم هفت در یعنی هفت طبقه دارد که روی یکدیگر قرار دارند».[4] «باز در کتاب در المنثور از پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ روایت شده که فرمودند: برای بهشت هشت در و برای جهنم هفت در است».[5] «در آیه 44 از سوره حجر آمده که جهنم هفت در دارد و این تعدد درها مانند درهای بهشت اشاره به عوامل گوناگونی است که انسان را به جهنم می‎کشاند. هر نوع از گناهان دری محسوب می‎شود. قابل توجه این که در حدیث امام باقر ـ علیه السّلام ـ می‎خوانیم: «بهشت هشت در دارد»[6] در حالیکه آیه فوق می‎گوید: «جهنم هفت در دارد، این تفاوت اشاره به این است که هر چند درهای ورود به بدبختی وعذاب فراوان باشد، ولی با این حال درهای وصول به سعادت و خوشبختی از آن افزون‎تر است».[7] «و رحمت خدا بر غضب او پیشی می‎گیرد؛ یا من سبقَتْ رحمته غضبه (جوشن کبیر)[8] علامه طباطبایی می‎فرماید: در این که جهنم هفت باب دارد به خاطر این است که عذاب جهنم هفت نوع است و هر نوعی هم متناسب با اشخاص مربوط به آن است. لازمه این مطلب این است که گناهانی که باعث ورود به جهنم می‎شوند هفت نوع هستند.[9]

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. معاد در قرآن، حسین مظاهری، ص 209، چ هفتم، ناشر انتشارات شفق.
2. فروغ تجلی (حدیث معراج)، ص 109، ترجمه: سید امیر معصومی، چ اوّل، 76، انتشارات حدیث.
3. در دیگر تفاسیر ذیل آیه 44 سوره حجر و 23 از سوره رعد (تفسیر نمونه، کشاف، جامع الجوامع و…).
4. هشتاد درس از بحث معاد، علی عراقچی همدانی، چ اوّل، ناشر: انتشارات اوج.

پی نوشت ها:
[1] . جوادی آملی، عبدالله، دین شناسی، نشر اسراء، چاپ اول، 1381، ص 172.
[2] . مائده/ 91.
[3] . حجر/ 44.
[4] . طباطبایی‌، سید محمد حسین، ترجمه المیزان، نشر بنیاد علمی و فکری علامه، ج 13، ص 191.
[5] . همان، ج 12، ص 259.
[6] . خصال صدوق، ابواب ثمانیه، به نقل از تفسیر نمونه، ج 11، ص 77.
[7] . مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، چاپ نهم، نشر دار الکتب الاسلامیه، ج 11، ص 77 ـ 78.
[8] . همان، ج 10، ص 19.
[9] . طباطبایی، سید محمد حسین، تفسیر المیزان، بیروت، ناشر مؤسسه الاعلمی، چاپ دوّم، ج 12، ص 170.