نویسنده:دکتر زهرا عباس‌پور تمیجانی

شاید بتوان گفت که به‌طورکلی، مردان متاهل از مردان مجرد سالم‌ترند اما در خصوص زنان، منافع ازدواج برای سلامت کاملا بستگی دارد به سلامت ازدواج. بررسی‌های متعدد نشان داده‌اند که ازدواج برای سلامت مردان مفید است اما برای زنان، این تصویر وضوح کمتری دارد و برخی از بررسی‌ها بیانگر آن بوده‌اند که ازدواج اصلا تاثیری بر سلامت زنان ندارد. با این حال، براساس یک بررسی جدید، معلوم شده است زنانی که ازدواج‌شان کاملا راضی‌کننده است،‌ سلامت قلبی بهتر، سبک زندگی سالم‌تر و مشکلات عاطفی کمتری دارند.
دکتر لیندا گالو که با همکاران‌اش این تحقیق جدید و جالب را انجام داده است، می‌گوید: «‌زنان با ازدواج مطلوب از متاهل بودن سود می‌برند. این زنان با احتمال کمتری در آینده دچار بیماری قلبی می‌شوند و از لحاظ ناراحتی‌های عاطفی نیز حمایت اجتماعی بیشتر و خشم، افسردگی و اضطراب کمتری گزارش می‌کنند.» البته نتیجه این تحقیق به آن معنا نیست که ازدواجی با رضایت‌بخشی کمتر، بد است اما معنایش می‌تواند آن باشد که زنان با ازدواج‌های نسبتا خوب هم نسبت به زنان مطلقه، ‌بیوه و مجرد سالم‌تر بودند.
تاثیر ازدواج ناشاد بر سلامت
گالو و همکاران‌اش زنان واردشده به «مطالعه زنان سالم» دانشگاه پیتزبورگ را مورد بررسی قرار دادند. این بررسی، داده‌های مربوط به 490 زن در دهه 40 زندگی‌شان را که تقریبا همه‌شان ازدواج کرده بودند، جمع‌آوری کرد و آنها را برای 13 سال مورد پیگیری قرار داد. زنانی که چندان رضایتی از ازدواج‌شان نداشتند، در این بررسی بدترین وضع سلامت را داشتند. وضع سلامت این زنان در طول زمان بهبود پیدا نکرده بود اما زنان با ازدواج شادمان با وضع سلامتی خوبی شروع کرده بودند و با سلامت هم سن‌شان افزایش یافته بود.
گالو می‌گوید: «زنانی که در ازدواج‌های دچار اختلاف و ناراحتی هستند (البته در زنان مورد بررسی در این تحقیق، این گروه به معنای زنانی بود که کمتر از زنان دیگر از ازدواج‌شان رضایت داشتند) از قبل دچار آثار منفی این نوع ازدواج بر سلامتی‌شان شده بودند. زنان در ازدواج‌های شاد لاغرتر بودند و در طول زمان وزن کمتری اضافه کرده بودند و میزان کلسترول خون‌شان کمتر بود. در مقابل، زنان در ازدواج‌هایی با رضایت کمتر،‌ فعالیت بدنی کمتری داشتند.» اما علت این آثار چیست؟ آیا چیزی جادویی در گفتن «بله» هنگام عروسی وجود دارد؟ دکتر گالو می‌گوید: «این آثار لزوما مربوط به ازدواج یک زن و مرد نیست. برقراری یک ارتباط انسانی سالم، یک نیاز بنیادین برای افراد است. ازدواج یا هر رابطه صمیمی و نزدیک دیگری، بخش مهمی از زندگی است. هنگامی که این رابطه خوب و متعادل باشد، تنها باعث لذت‌بخش شدن زندگی نمی‌شود، بلکه سلامت را هم بهبود می‌بخشد. هنگامی که افراد در یک رابطه شادی‌آور هستند با احتمال بیشتری ممکن است با یکدیگر ورزش کنند و همراه هم غذاهای سالم بخورند. این، واکنشی تطبیقی است.»

تفاوت اثر ازدواج بر سلامت زنان و مردان
هنوز این سوال باقی می‌ماند که چرا یک ازدواج معمولی برای یک مرد سلامت‌بخش‌تر از یک زن است؟ دکتر تیموتی جی لوینک، استادیار بخش بوم‌شناسی انسانی در دانشگاه تگزاس به این مساله پرداخته است. او می‌گوید:‌ «مردان، همسران‌شان را به عنوان حمایت‌کننده اصلی‌شان در نظر می‌گیرند؛ کسی که همیشه می‌توانند با او درباره مشکلات‌شان صحبت کنند. اما زنان شبکه حمایتی بزرگتری دارند. آنها می‌توانند از سایر روابط برای کسب حمایت عاطفی استفاده کنند. به این ترتیب، حمایتی که زنان با ازدواج در سطح روانی‌اجتماعی به دست می‌آورند، به اندازه حمایتی که مردان کسب می‌کنند، نیست.» دکتر دبورا بل، روان‌شناس از دانشگاه بوستون هم این نظر را تایید می‌کند. دکتر بل بیش از 20 سال است که آثار سلامت‌بخش روابط عاطفی را بررسی می‌کند. او نیز دریافته است که زنان تنها با ازدواج‌های شاد از مزایای بهبود سلامتی ازدواج سود می‌برند ‌اما مردان متاهل چه ازدواج‌شان رضایت‌بخش باشد و چه نباشد،‌ از لحاظ بهبود سلامت، از آن نفع می‌برند. می‌پرسید چرا؟ دکتر بل می‌گوید یک دلیلش آن است که ظاهرا زنان به جنبه‌های منفی روابط‌شان حساس‌تر از مردان هستند و دلیل دیگرش این است که زنان حمایت بیشتری از همسرشان به عمل می‌آورند.
دکتر بل می‌گوید: «نکته جالب‌توجه این است که مردان عمدتا حمایت عاطفی را از همسرشان دریافت می‌کنند اما زنان، متخصص فراهم‌آوردن حمایت عاطفی برای خودشان هستند. اجتماعی شدن زنان و موقعیت اجتماعی غیرمسلط آنها به زنان آموخته است به نیازهای دیگران توجه کنند. آنها بیشتر از مردان،‌ اعتقاد دارند که باید نیازهای دیگران برآورده شود. زنان اغلب در زندگی‌شان برای فراهم آوردن حمایت از دیگران وقت صرف می‌کنند.» این امر به معنای آن نیست که مردان، همسرانی حمایت‌کننده نیستند یا نمی‌‌توانند باشند. شکی نیست که آنها هم می‌تواند اینگونه باشند و زنان هم ممکن است همسرانی بد باشند اما به طور میانگین، زنان به‌عنوان همسر گرایش بیشتری دارند‌ که نقش حمایتی را ایفا کنند و یک مرد معمولا حمایت بیشتری از همسرش کسب می‌کند تا یک زن از همسرش. شواهدی در این مورد از بررسی‌ در مورد چگونگی روابط زنان و مردان به‌دست آمده است. دکتر بل می‌گوید مردان هنگامی وقت‌شان را با دیگر زنان می‌گذرانند،‌ احساس تنهایی کمتری می‌کنند. در مقابل، زمانی که همراه مردان صرف می‌شود،‌ اثری در کاهش احساس تنهایی ندارد. هم زنان و هم مردان هنگام استرس به زنان برای حمایت عاطفی روی می‌آورند.
آیا زنان مجرد سرنوشت بدی دارند؟
گرچه بررسی دکتر گالو نشان داد که زنان با ازدواج رضایت‌بخش، نسبت به زنان مجرد سالم‌ترند؛ او معتقد نیست که همه زنان یا باید ازدواج کنند یا محکوم به بیمار شدن باشند. او می‌گوید:‌ «اگر ما توانسته بودیم گروه زنان مجرد در بررسی‌مان را تقسیم‌بندی کنیم،‌ احتمالا درمی‌یافتیم که زیرگروهی از زنان مجرد وجود دارند که بسیار راضی هستند. آنها دوستان خوب و شغل موفقی دارند. آنها برخی از چیزهایی را که زنان با ازدواج‌های بسیار رضایت‌بخش به دست می‌آورند، ‌کسب می‌کنند. حدس من این است که این نیازها را بتوان از راهی دیگر هم برطرف کرد. تنها مساله این است که ازدواج، بیشتر از تجرد، یک هنجار اجتماعی به حساب می‌آید. البته ازدواج یک امر جادویی با خواص شفابخش نیست که همه مشکلات را به یک‌باره حل کند. ازدواج شاد برای یک زن نعمت است اما ازدواج ناشاد، نقمت است.» حرف پایانی گالو این است که:‌ «زنانی که ازدواج راضی‌کننده‌ای ندارند،‌ در معرض بیشترین خطر هستند. خلاصه اینکه ازدواج، به خودی خود، آن‌قدرها مهم نیست که یافتن همسری خوب.»