امام حسین (علیه السلام) فرمودند:

اِنَّ اَجوَدَ النّاسِ مَن اَعطی مَن لایَرجوهُ؛

بخشنده ترین مردم کسی است که به کسی عطا کند که امید بخشش از او ندارد.

بحارالانوار، ج44، ص 121
شرح حدیث:

گاهی کسی درخواست می کند و عطا می کنیم. این یک مرتبه از سخاوت است.

گاهی پیش از آنکه شخص نیازمند زبان به درخواست بگشاید، حاجت او را می دانیم و عطا می کنیم. این مرتبه ی والاتری از بخشندگی است.

همچنین، گاهی کسی به عطای دیگری چشم امید دوخته است و او کمکش می کند. این حدّ معمولی کرم و بزرگواری است.

گاهی بی آنکه امید داشته باشد، می بخشد. این سخاوت، برتر و ارزشمندتر است.

خداوند متعال، بخشش خود را به همگان می رساند؛ چه کسی که او را بشناسد یا نشناسد و چه از او بخواهد یا نخواهد. سفره ی رزق الهی برای همه گسترده است(1). این است که خدا را أجود الأجودین می نامیم؛ یعنی از همه ی بخشندگان بخشنده تر است.

در میان مردم همه بخشنده ترین فرد، کسی است که دامنه ی عطایش چنان گسترده باشد که به آنان هم که از او انتظار بخشش ندارند، برسد؛ مثل باران باشند و ببارند و مثل ابر باشند و سایه گسترند.

مرد باید ز پی نفع رسانیدن خلق

به ره دولتِ ارباب کرم جا گیرد

روز و شب می گذراند ز خطر مردم را

بی سبب نیست که کشتی لبِ دریا گیرد(2)

امام صادق(علیه السلام) گاهی در دل شبهای تاریک، بار نان و خرما به دوش می کشید و در مناطق محروم، سراغ بینوایان می رفت و بی آنکه او را بشناسند، در حالی که خواب بودند، آهسته گرده های نان را زیر سرشان می گذاشت و رد می شد.

این نهایت بخشندگی خالصانه است.

بکوشیم از دست ما خیری به بندگان خدا برسد.

منبع: حکمت های حسینی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام حسین علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ دوم(1390)

پی نوشت:

1. دعای ماه رجب: یا من ارجوه لکل خیر… یا من یعطی من لم یسأله و من لم یعرفه .

2. فیضی دکنی.