مشکلات و موانعی که بر سر راه ازدواج جوانان قرار دارد را می توان در سه بخش که هر کدام حائز اهمیت و مهم می باشند. مشکل هر بخشی را نیز باید با استفاده از راهکار خود حل نمود و نمی شود برای همه یک نسخه پیچید.
1. مشکلات فردی.
2. مشکلات خانوادگی.
3. مشکلات اجتماعی.
1. مشکلات فردی:
منشأ عمده مشکلات فردی ازدواج، دید و ذهنیت خاص افراد نسبت به ازدواج است و همین نگاه باعث می شود هر کسی تصور خاصی از ازدواج و فرد مورد نظر برای زندگی مشترک داشته باشد که این امر دایره انتخاب و تصمیم گیری در تشکیل زندگی زناشویی را مشکل می کند. برای نمونه می توان به معیارهای انتخاب همسر اشاره کرد که هر کسی به دنبال انتخاب فردی برای زندگی مشترک خود می باشد که به گفته خودشان ایده آل و از هر جهت کامل باشد، مثلاً از نظر مادی، خانوادگی و داشتن جنبه های ظاهری، در حد اعلی باشد که خود این نگاه، محدوده انتخاب همسر مناسب را دچار ضیق و تنگی کرده و تصمیم گیری را بسیار مشکل می کند. طبیعی است هر چه دایره انتخاب تنگ تر باشد و افراد شرائط را برای انتخاب شریک زندگی خود زیاد کنند نمی توانند به سهولت در امر ازدواج تصمیم گیری کنند و باید عمر مفید خود را برای پیدا کردن شریک زندگی مصرف کنند و شادابی و نشاط خود را هم صرف مقدمات ازدواج کنند و وقتی هم بعد از طی کردن این مقدمات طولانی ازدواج کردند اگر خدای ناکرده همسرش – که مدت طولانی از عمر خود را برای یافتن او صرف نموده – آنگونه که او تصور می کرده نباشد خود را ناکام می دانند و عواقب جبران ناپذیری گریبان او را خواهد گرفت و خود را شکست خورده در این مسئله می داند. اما بر خلاف این گونه ذهنیت و تصور، اگر دید افراد به امر ازدواج بازتر و معیار آنها فقط طبق آنچه خداوند در قرآن کریم و اهل بیت طاهرین فرموده اند، باشد معمولاً افراد کمتر دچار شکست و سرخوردگی در این مقوله می شوند و حتی المقدور سعی در حفظ توسعه رابطه و بنیان خانواده را دارند و همیشه تلاش خود را مصروف با نشاط کردن کانون خانواده کنند و زندگی را برای خود و اهل خانواده شیرین می کند. اما اگر معیارها مادی و بر اساس هوا و هوس باشد، بعد از فروکش این هواها و امیال، فضای سرد، خسته کننده و شکننده بر خانواده و زندگی حکم فرما می شود و هر آن احتمال فروپاشی این بنیان که از ابتداء روی اصول و قاعده ساخته نشده است می رود. پس آنچه می توان نتیجه گرفت این است که حل مشکلات فردی در امر خطیر ازدواج بستگی به اصلاح دید و تفکر و رشد فرهنگی افراد دارد.
که بطور خلاصه اصلاح معیارها در انتخاب همسر در تسریح امر ازدواج کمک بسیار زیادی می کند.
2. مشکلات خانوادگی
مشکلات خانوادگی که بر سر راه ازدواج جوانان می باشد عبارتند از:
الف: چشم هم چشمی، و مقایسه های که خانواده ها انجام می دهند.
ب: توقعات بی جا و بیشتر از اندازه از عروس یا داماد.
ج: اختلافات فرهنگی، مادی، طبقاتی، و خانواده دختر و پسر.
د: عدم درک و شناخت موقعیت افراد و خانواده ها از یکدیگر که موجب مانع تراشی و سنگ اندازی در راه این امر خیر و خدا پسندانه می گردد.
البته موانع دیگری هم وجود دارد که می توان به این مورد اشاره کرد که خانواده ها عدم کامیابی و مشکلاتی که خودشان داشته اند را می خواهند برای فرزندان خود از بین ببرند لذا سعی می کنند آنچه را که در این مسیر وجود دارد بر طرف کنند که خود این می تواند مشکلاتی را در پی داشته باشد.
3. مشکلات اجتماعی:
این مشکلات را می توان به چند دسته تقسیم کرد که هر کدام هم ناشی از عوامل و مشکلات دیگری می باشند که حل هر کدام مستلزم راه کار مناسب خود و انجام دادن برنامه های مناسب است.
الف: مسکن.
ب: تحصیل.
ج: شغل و داشتن کار مناسب همراه با درآمد جوابگو برای مخارج زندگی.
د: هزینه های سنگینی که برای انجام مراسمات و برپائی یک زندگی مشترک شده است.
در مورد مشکلاتی که بیان شد مقداری از آن قابل حل می باشد و می توان با آن کنار آمد مانند مسئله تحصیل که بعضی از جوانها تحصیل را بهانه عدم ازدواج می دانند. ولی مشکلاتی مانند مسکن یا اشتغال واقعاً یک تدبیر و همت همه جانبه می طلبد که اگر از ناحیه متولیان امر و خانواده ها همیاری و مساعدت انجام گیرد تا حدود زیادی قابل حل می باشد و زوجهای جوان هم اگر کمی توقعات و انتظارات خود را پائین بیاورند، می توانند با این مشکل کنار بیایند اما اگر همین روحیه و مسابقه ای که در تجمل گرائی و افزودن بر هزینه ها که واقعاً کمر همه را خم کرده است ادامه داشته باشد و هیچ نوع نرمش از خانواده ها و جامعه و خود جوانان اتفاق نیافتد وضع ازدواج از این که هست مشکل تر هم خواهد شد.
خلاصه آنچه در پایان می توان گفت این است که اصلاح دید و فرهنگ افراد، جامعه و خانواده می تواند راهگشای مشکل و معضل ازدواج باشد و همین که سن ازدواج بالا می رود خود مشکل ساز می شود اگر چه می توان گفت طبق آنچه در آیات قرآن و روایات اهل بیت آمده است به همت در راه ازدواج جوانان و تشکیل خانواده ها امر و ثواب فراوان دارد.
البته کارشناسان امر برای حل مشکل مسکن راه حلهایی ارائه داده اند که راه حل کوتاه مدت و دراز مدت می باشد. و آنچه نقش مهمی در حل کوتاه مدت این معضل دارد 1. بودن زوجهای جوان در خانه والدین خود برای مدتی و در کنار آنها زندگی کردن 2. اجاره نشینی تا صاحب مسکن بشوند.[1] مشکل تحصیل هم اگر زوجین توافق داشته باشند اصولاًً مشکل نیست و عدّه فراوانی بعد از ازدواج ادامه تحصیل داده اند و به مدارج عالیه علمی رسیده اند که در جامعه نمونه های فراوانی دارد.

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. کتاب بهشت خانواده در 2 جلد، نوشته دکتر سید جواد مصطفوی، انتشارات دارالفکر.
2. جوانان و انتخاب همسر، نوشته علی اکبر مظاهری، انتشارات پارسایان.

پی نوشت:
[1] . مظاهری، علی اکبر، جوانان و انتخاب همسر، انتشارات پارسیان، ص 51 به بعد.