مقدمه:
نیاز جنسی یکی از نیازها و خواسته های طبیعی و غریزی انسان است، که از صاحب خود تمنای ارضاء و اشباع آن را دارد. این نیاز که از غریزه جنسی انسان نشات می گیرد، یکی از نیرومند ترین، حساس ترین و زندگی ساز ترین تمایلات و کشش های انسان است، که در حیات روانی و جسمانی او تاثیرات بسزایی دارد. این امانت الهی در وجود انسان، همچون لبه ی تیز چاقو است که هم می تواند وسیله ارتقاء و تعالی انسان باشد و هم می تواند تنزل و فرومایگی او را فراهم سازد. لذا اگر پرورش صحیح و عاقلانه داشته باشد، و ارضاء آن بر مبنای اعتدال و تعالیم الهی و در مجرای فطرت باشد، زندگی را قرین خوشی و آسایش می گرداند. از این رو، دین مقدس اسلام، دستور به کنترل و تعدیل این امیال و غرایز داده و برای ارضاء صحیح و مناسب میل جنسی، ازدواج و در صورت نبودن شرایط آن به عفّت و خویشتن داری توصیه می کند.
اهداف ازدواج:
اساس برنامه ی حیات اسلامی آن است که ازدواج به صورت دائم صورت پذیرد، و این چنین نهادی است که موجب آرامش، آسایش و تعادل روحی و روانی می شود. چرا که ازدواج تنها برای لذت جسمی و جنسی نیست، بلکه نوعی امنیت روحی و روانی را با خود به ارمغان می آورد. هر مرد و زنی در درون خود نه تنها خلاء جسمی، بلکه خلاء روحی نیز دارد، که جز با طرف دیگر پر نمی شود و لذاست که خداوند متعال آن را مایه آرامش معرفی می نماید. «و مِنْ آیاتِه ان خَلَقَ لکم من انْفُسِکُمْ ازواجا لِتَسْکُنُوا الیها… و از آیات و نشانه های حکیمانه خداوند این است که برای شما از جنس خودتان همسرانی قرار داد، تا در کنار آنان آرامش یابید.»[1] اما اگر به هر دلیلی شرایط این نوع ازدواج فراهم نباشد، و فرد در اثر فشارهای جنسی و ترس از آلوده شدن به گناه و منکرات، دچار استرس و اضطراب و بی ثباتی روحی و روانی شدید شد، دین فطری و انسان ساز اسلام راه حل دیگری که مناسب و شرعی است، یعنی ازدواج موقت را قرار داده است، تا فرد ثبات و آرامش خود را به دست آورد و به دام گناه و فحشا نیافتد.
حکم فقهی و قانونی ازدواج موقت:
از نظر مراجع عظام مطرح کنونی، ازدواج موقت، با رعایت شرایط و احکام آن برای زنان و دختران رشید و بالغ که به رشد جسمی و عقلی لازم رسیده اند و منافع و مصالح خود را تشخیص می دهند جایز است؛ اما اگر دختر باکره باشد، باید با اجازه و صلاح دید ولی (پدر یا پدربزرگ) صورت پذیرد.[2] این حکم از نظر قانون مدنی جمهوری اسلامی با رعایت مراتب قانونی آن جایز و بلا مانع است.
موانع ازدواج موقت:
متاسفانه شرایط فرهنگی و رسومات رایج در بین مردم، و ایجاد دید منفی نسبت به آن به علل های مختلف همچون، شایع شدن تحریم آن، به علت آن که اهل سنت آن را حرام می دانند، شبهه افکنی برخی افراد کج اندیش، تصورات غلط مردم به اینکه این نوع ازدواج با معنویت و عفاف و پاکدامنی ناسازگار است و… باعث شده است که عمل به این قانون الهی کاهش یافته و اجرای آزادانه و علنی آن با مشکلات زیادی مواجه شود. چون هر قانونی که بخشی از عرف و فرهنگ عمومی نشود، ناشناخته و نامانوس می ماند و به مرور به امر ناهنجار و غیر قابل قبول تبدیل می شود.
مشکلات ازدواج موقت زنان جوان:
شرایط اجتماعی نامناسب و عدم پذیرش این نوع ازدواج در بین عرف مردم به عنوان یک راه حل واقعی، نبود مقرراتی مناسب در بین مردم و بی مسئولیتی برخی افراد و عدم پذیرش بعضی آثار آن (بارداری و… ) و سودجویی های برخی از افراد، مشکلات زیادی را به خصوص برای زنان و دختران جوان ایجاد کرده است. لذا برخی از علما روی آوری اینگونه افراد را به ازدواج موقت مناسب ندانسته و توصیه می کنند که، آنها در پی احساسات یا نیازهای زودگذر نروند، زیرا برقرار کردن یک رابطه زودگذر، بدون مصلحت اندیشی، بر آینده آنان و روحیه و وضع اجتماعی آنان اثر منفی می گذارد. بنابراین، زن باید ازدواج موقت را به گونه ای، کاملا واقع بینانه کرده و به دنبال آن برود. ولی اگر فشار و نیازهای جنسی به اندازه ای باشد که تحمل آن دشوار است، و می ترسد که به گناه بیافتد، آن موقع با کمال احتیاط و مراقبت های ویژه به ازدواج موقت تن در دهد.[3]
ازدواج موقّت دختر باکره؛ آری یا نه؟
در این میان، دختران باکره، در برابر این مشکلات آسیب پذیرترین قشر جامعه هستند. و این کار آبرو و آینده آنها را در یک ازدواج پایدار و دائم تهدید می کند. لذا آنها بیش از هر چیزی باید، درباره این سختی ها بیندیشند و تلاش کنند، که در برابر هر گونه عکس العمل جنبی زودگذر مقاومت کنند. علامه سید محمد حسین فضل الله می گوید: «ما به ویژه به دختران باکره توصیه نمی کنیم که به تجربه ازدواج موقت دست بزنند، حتی اگر به آن نیاز داشته باشند. زیرا در آینده به دلیل عادت به آن، یا برخی حالات پیش بینی نشده، یا حساسیت های اجتماعی که برای آبروی آنان زیانبار است، آثار منفی فراوانی بر روحیه آنان خواهد گذاشت و دیدگاه جامعه را نسبت به آنها و فرصت های ازدواج را برای آنها دستخوش تغییر می سازد. زیرا جوانان معمولا میل ندارند با دختری ازدواج کنند که قبلا با جوان دیگری تجربه جنسی، هر چند غیر کامل. داشته است. ما شاهد بوده ایم که ازدواج هایی بر اثر پی بردن شوهر به ارتباط همسرش با فرد دیگر پیش از او، بر هم خورده است.»
رابطه جنسی طبیعی بین زن و شوهر از عوامل مهم استحکام و دوام زندگی زناشوئی و مایه ایجاد روابط احساسی و عاطفی بین آنها است و دختر جوانی که فعلا به نوعی این نیاز جنسی را ارضاء می کند، امکان دارد که بعدها که ازدواج دائم کرد، دچار اختلال روانی ـ جنسی شده و نتواند به خوبی همسرش را ارضاء و اشباع کند.[4] و این را همه می دانند که اولین آغوش دلپذیرترین نوع رابطه هاست و چشم هر مرد و زنی همیشه به دنبال آن است.
هر چند ازدواج موقت حلال است، اما به دلیل مشکلات زیاد آن حتی الامکان دختران جوان دنبال آن نباشند، و به توصیه اکید اسلام، یعنی عفت جنسی و حفظ پاکدامنی و کنترل میل جنسی، (از طریق تقوا و ازدواج دائم و… ) عمل کنند. تا اینکه به سعادت و کامیابی و خوشبختی واقعی نایل آیند.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. مطهری، مرتضی، نظام حقوق زن در اسلام، چ بیستم، تهران، صدرا، 1374.
2. قائمی، علی، تشکیل خانواده در اسلام، تهران، امیری، چ هشتم، 1372.
3. صحتی، احمد، در مسیر زندگی با ازدواج دائم یا موقت، چ اول، قم، مولف، 1370.
4. تحلیلی بر روان شناسی زن در ازدواج موقت طلعت رافعی، نشر دائره.
5. قاسمی، حمید محمد. اخلاق جنسی در دیدگاه اسلام، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی، چ اول، 1373.
پی نوشت ها:
[1] . روم/ 21.
[2] . بنی هاشمی خمینی، توضیح المسائل مراجع، مساله 2376، دفتر انتشارات اسلامی، 1378، ج2، ص387،.
[3] . فضل الله، سید محمد حسین، دنیای زن، ترجمه واحد ترجمه دفتر پژوهشی و نشر سهروردی، تهران، دفتر پژوهش و نشر سهروردی، 1383، ص387.
[4] . عسگری فر، حسین، نقش بهداشت روان در ازدواج، تهران. گفتگو، 1380،ص161.
