مدّت 8 سال است که ازدواج کرده ام. از اول زندگی به خاطر دخالت های مادرم و بی انصافی های مادر شوهرم دچار مشکلاتی شده ایم؛ اما اکنون مدت یکسال است که با همه افراد خانواده ام قطع رابطه کرده ام. و هیچگونه تماسی ندارم و آنها هم طبق خواسته من هیچ اطلاعی از ما نگرفته اند اما هنوز بهانه گیری های همسرم تمام نشده و هر وقت اسمی از پدر و مادر و برادرم می برم یا جواب نمی دهد یا این که ناراحت می شود و بعضی اوقات احساس می کنم به خاطر مال و دارایی زیادش قصد تحقیر مرا دارد یا به چشم حقارت به من نگاه می کند. … لطفاً مرا راهنمایی فرمائید.
1. اختلاف ها در زندگی زناشویی:
در هر زندگی تا حدودی اختلاف نظر و سلیقه وجود دارد. این اختلاف ها علل مختلفی دارد مثل سوء تفاهم، عدم آشنایی زن با روحیات مردانه و نیز عدم آشنایی مرد با ویژگی ها و روحیه های زنانه[1]، پیشگویی عجولانه، ذهن خوانی، عدم روحیه گذشت، توجه به دخالت های دیگران و … . اختلاف تا حدی طبیعی است اما آنچه مهم است این است که این تنش ها و اصطکاک ها باید سریع حل و فصل شود. گاهی انباشته شدن همین کدورت ها باعث کینه و نفرت می گردد. سؤال: چه چیزهایی می تواند به ما کمک کند تا مشکلات ارتباطی را زودتر حل کنیم؟
برخی از عواملی که می تواند به ما کمک کند از این قرارند:
1ـ1. گذشت: روحیه گذشت در روابط بسیار مهم است چون هسته اصلی تفاهم را گذشت و صداقت و صمیمیت تشکیل می دهد.[2] گذشت اگرچه برای لحظاتی اولیه بسیار تلخ و سخت است؛ اما اگر با کمی تحمل و صبر همراه گردد، میوه ای شیرین، همدلی و تفاهم، به بار خواهد آورد. گاهی کوتاه نیامدن ها و به رخ کشیدن حق ها باعث شکاف بین روابط همسران می شود و گذشت و پاسخ خوب دادن به رفتارهای بد منشاء تفاهم می گردد.
1ـ2. پرهیز از بگو مگو های بیجا: بگو مگو کردن ها آتشی است که اگر به ساختمان روابط همسران بیفتد باعث ویرانی آن می شود. برخی گمان می کنند راه حل مشکلات بین فردی این است که انسان کم نیاورد و اگر حرفی شنید که برایش سنگین بود، ده برابر آن را پاسخ دهد. این کار نه تنها مشکل را حل نمی کند بلکه شعله خشم و نفرت را زیادتر می کند. در روایت داریم بگو مگو ریشه فتنه ها، اختلاف ها و کدورت هاست. قال علی ـ علیه السّلام ـ : لا محَبَّهَ مع کثرهِ مراءِ[3]
1ـ3. ذهن خوانی نکنیم: از جمله چیزهایی که می تواند باعث افکار منفی و پس از آن اختلافات بین فردی و زناشویی شود ذهن خوانی است. ذهن خوانی یعنی این که انسان بدون این که از طرف مقابل چیزی بشنود و دلیل کارش را بپرسد خودش علت یابی کند؛ مثل رابطه ای که شما برای مال و دارایی همسرتان درست کرده اید و چه بسا این امر با واقعیّت تناسب نداشته باشد. وقتی ذهن خوانی تکرار می گردد، باعث نفرت و شدت اختلاف می شود. شما نیز نباید ذهن خوانی و یا پیشگویی عجولانه کنید یعنی کار شوهرتان شاید علل دیگری داشته باشد و حتی ممکن است این کارش بر اساس منطقی اگرچه به اشتباه شکل گرفته باشد. ممکن است او بهترین شیوه را برای حفظ زندگی زناشویی شما در این امر دانسته، البته ما اینجا در صدد قضاوت کار شوهرتان نیستیم که بگوییم درست است یا نه؛ چون ما علت کار او را دقیق نمی دانیم.[4]
1ـ4. مذاکره صمیمانه: یکی از بهترین شیوه های حل مشکل گفتگو و مذاکره صمیمانه است. این شیوه بر اساس احترام متقابل و گفتگوهای دوستانه در اوقاتی که از نظر عاطفی به هم نزدیک تر هستیدشکل می گیرد. در این گفتگو ها که به دور از محکوم کردن ها و پیش داوری ها و بگومگو و جدال است، طرفین ابتدا اصل علاقه به همدیگر را با زبان کلامی و غیر کلامی ابراز می دارند و سپس درباره مشکل و راه حل های آن سخن می گویند. وقتی فردی متوجه شود که طرف مقابل از صمیم دل او را دوست دارد، سعی می کند او نیز در رفتار و گفتارش این عشق را مبادله کند.[5] و از چیزهایی که باعث ضربه زدن به این رابطه است دوری کند. در مذاکره دوستانه، طرفین با نرمی و احترام و به تدریج انتظارات و خواسته ها، دلواپسی ها و نگرانی های خود را مطرح می سازند. آگاهی دو طرف از این امر باعث شفاف سازی در روابط می گردد و پس از آن با کمک واسطه های امین و مشاوران امر ازدواج و خانواده و مطالعه به دنبال راه حل های منطقی بر می آیند.
تذکر: در شروع گفتگو باید دید که زمینه برای ادامه بحث مناسب است یا نه. و هر جا بحث به بگومگو تبدیل شد بحث باید عوض شود.
2. دخالت ها:
همان گونه که اشاره کردید جرقه ابتدایی مشکل شما با دخالت های بی مورد اطرافیان شروع شده، این امر می توانسته به اصل رابطه شما با شوهرتان ضربه شدیدی وارد کند. شما نیز باید به شوهرتان حق دهید که نگران حفظ زندگی اصلی شما باشد و خود شما می توانید نقش مهمی در حل این مشکل ایفا کنید. می توانید با احترام و نرمی با شوهرتان سخن بگویید و از ایشان بخواهید که او نیز به شما کمک کند تا این دخالت ها را بردارید. به عنوان مثال می توانید خودتان یا واسطه ای که مورد اعتماد مادرتان است با ایشان سخن بگوئید و ضرر این دخالت ها را برای او بیان دارید و در ابتدا از رفت و آمدهای کوتاه مدت و یا حتی تلفن به هم دیگر شروع کنید. هرگز با مادرتان به شکل خشن و تند برخورد نکنید. او اگر بداند که شما زندگی شیرینی دارید و دخالت های او به زندگیتان ضرر می زند، آهسته آهسته در رفتارش تجدید نظر می کند. همین طور نسبت به مادر شوهرتان. البته شاید دخالت های مادر شوهرتان به خاطر این بوده که او زندگی فرزندشان را در معرض خطر می دیده و او نیز عجولانه وارد زندگی شما شده است. مهمترین شیوه همان شیوه مذاکره صمیمانه با شوهرتان است. اگر این امر در چارچوب خودش انجام شود، باعث احترام بیشتر شما، تحکیم روابط زناشویی و حفظ زندگی شما از دخالت های دیگران می گردد. و شما به بهترین وجه می توانید بهترین اثرات را بر دیگران بگذارید و اختلاف را حل کنید.
3. واسطه امین:
اگر خودتان نمی توانید به نتیجه یاد شده در بالا برسید، بهتر است از واسطه و میانجی امین و دلسوز کمک بگیرید. آن فرد باید با نظر شما و شوهرتان انتخاب گردد. او می تواند یکی از اقوام مؤمن و رازدار و یا مشاور خانواده باشد. البته هرگز صریح به شوهرتان نگوئید که باید از واسطه کمک بگیریم. این امر باید به تدریج و غیر مستقیم باشد مثل هنگامی که رابطه شما با همسرتان خوب و آرام است به ایشان مطرح کنید که این امر نشاط را از شما گرفته و این در همسرداری و خانه داری شما اثر بد می گذارد و با هم صحبت کنید و به تدریج این راه حل را مطرح کنید تا او هم با این امر موافقت کند.
4. اختلاف زن و مرد:
مرد و زن از نظر روان شناختی و رفتار و فکری تفاوت هایی با هم دارند. این دو موجود با هم اختلاف هایی هم احیاناً دارند. به عبارت دیگر هر یک نقاط مثبت خاصی دارند که دیگری یا از آن بی بهره است یا آن را در سطح کمتری دارند و وقتی آنها در کنار هم قرار می گیرند باعث تکمیل همدیگر می شوند. گاهی افراد و زوج ها با هم اختلاف نظرهایی پیدا می کنند و این امر ریشه در عدم آشنایی از روحیات زنانه و مردانه است یعنی زن چون نمی داند مرد چه روحیاتی دارد با او نمی تواند درست برخورد کند. و گاهی از رفتارها و گفتار شوهرش برداشت بد می کند. و همینطور این امر نیز برای مردان ممکن است اتفاق افتد که در این جا توصیه می شود که هر چه زودتر زوج ها با مطالعه بیشتر و گفتگوهای دوستانه بیشتر با همدیگر با روحیات هم آشنایی پیدا کنند.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. عشق هرگز کافی نیست، پرفسور آرون تی بک، ترجمه مهدی قراچه داغی، نشر مترجم.
2. روان شناسی رابطه ها، دکتر غلامعلی افروز، نشر دانشگاه تهران و نشر نوادر.
پی نوشت ها:
[1] . برای آشنایی با این روحیات به کتاب مردان مریخی و زنان ونوسی نوشته جان گری مراجعه فرمائید.
[2] . قربانی، نیما، مهندسی رفتار ارتباطی، تهران، نشر سینه سرخ.
[3] . محمدی ری شهری، محمد، میزان الحکمه، قم، دارالحدیث، چاپ اول، 1416، ج4، ص 2894، حدیث 18851.
[4] . خلجی، امان الله، خودشناسی در آئینه مذهب و روان شناسی، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1378، ص 94 با کمی تغییر.
[5] . ر.ک: فرانک فینچام و …، رابطه همسران، ترجمه مهدی قراچه داغی، نشر پیک بهار، 1380.