مقدمه:
اگر پدر و مادر عصبانی باشند، چهار مشکل عمده را برای خود به وجود می آورند: الف) نامهربانی فرزند و یا مخالفت فرزند در اندیشه و رفتار، با آنان؛ ب) از برخورد خود احساس گناه می کنند؛ ج) انگیزه فرزند را برای کمک در کارها، کم می کنند؛ د) برخورد بد فرزندان با والدین و اطاعت ناپذیری را همراه دارد.[1] قبل از عصبانیت:
امام صادق ـ علیه السّلام ـ می فرماید:«هر کسی با چشم بغض و کینه به پدر و مادر خود که به وی ستم کرده اند، نگاه کند، نمازش در پیشگاه الهی مقبول نیست.» قبل از اینکه که با عصبانیت و در نهایت کتک و تنبیه جدیدی از طرف مادر مواجه شوید، از روی نکات زیر سه بار (در فواصل مختلف) بخوانید و آنرا با خط خود در دفترچه یادداشت بنویسید و سعی کنید به نکات زیر عمل کنید.
چرا عصبانی می شود:
چه چیزهایی سبب عصبانیت مادرتان می شود؟ از خود بپرسید مادر چرا از دست من عصبانی می شود؟ کشف علت های عصبانیت مادرتان می تواند به حل این مشکل کمک کند. وقتی این راه ها را کشف کردید باید عوامل تنش زا را از مادرتان دور کنید. رفتارتان را به گونه ای که مادر می پسندد و لو در ظاهر تغییر دهید.(البته اگر او در اشتباه است) از خود بپرسید چه وقت هایی مادرم از من عصبانی می شود آنها را یاداشت کنید سعی کنید شما آن موقعیت را ایجاد نکنید.
صحبت کنید
با مادرتان بیشتر صحبت کنید و از مادرتان درباره کارهایی که می کنید مشورت بخواهید مانند: مادر! نظر شما درباره این عطری که خریدم چیست؟ به نظر شما این لباس برای من مناسب است یا ….. تلاش کنید با گفتگوی صمیمانه، فضای آرام تری را در خانه به وجود بیاورید. اگر مادرتان کمتر با شما حرف می زند از او خواهش کنید: خواهش می کنم با حرف ها و حرکاتتان به من نشان دهید چطور می شود مشکلاتمان را حل کنیم و فضای آرام تری در خانه به وجود بیاوریم. اگر بتوانید این راه را به من نشان بدهید من تمام تلاشم را برای بهبود رفتار و نگرش خود به خرج خواهم داد. جلوی دیگران از نکات مثبت او تعریف کنید هیچ گاه وقتی که عصبانی است از او انتقاد نکنید در موقع عصبانیت او با سکوت و دل داری او سعی کنید جو را آرام کنید کاری نکنید که عصبانیت او شدید شود وقتی با هم صمیمی هستید از او بخواهید انتظاراتش را یکی یکی برای شما بشمارد.
درک متقابل
همان طور که انتظار دارید شما را درک کند وضعیت مادرتان را درک کنید. باید به او بفهمانید که او را درک می کنید. مشکلاتی که احیاناً متوجه اوست را خوب می فهمید و آماده اید که برای رفع مشکلات به او کمک کنید.
ابراز علاقه و احترام
علاقه و احترام خود به مادرتان را ابراز کنید. این ابراز علاقه را می توانید با هدیه در روز تولد یا سالروز ازدواجشان تکمیل کنید. به گونه ای به او احترام بگذارید که او از شما به خاطر رفتارش شرمنده نشود بلکه به تفکر در این باره وادار شود. برای ابراز علاقه از عباراتی که دختران همکلاسی نسبت به مادرشان به کار می برند می توانید استفاده کنید، مانند مادر! من شما را خیلی دوست دارم، ……، در مواجهه با عکس العمل مادر که بگوید چطور شد تغییر کردی باید بگویی من باید از تجارب شما استفاده کنم و اشتباهاتم را برطرف کنم. شما هر چه کنید جز خیر و صلاح من چیزی نمی خواهید. باید ابراز این مسایل را با دقت و مدیریت انجام دهید. در شرایطی که او عصبانی است این حرف ها سودمند نخواهند بود قبل از عصبانی شدن مادرتان این احساس را در او به وجود آورید که او را دوست دارید. به پاس محبت های مادرتان برای او هدیه ای بخرید. اگر خیلی سریع عصبانی می شود و عصبانیت های او بی مورد است در مواقعی که با هم صمیمی هستید سعی کنید او را متقاعد سازید که برای آرامش بیشتر و کنترل هیجان هایش از مشاوره حضوری استفاده کند.
طفره نروید
شنونده خوبی باشید، باید به حرف های مادرتان خوب گوش کنید و ببینید مادر از شما چه می خواهد؟!
چند ثانیه(ده تا 15 ثانیه بیشتر طول نکشد) پس از شنیدن دستور مادرتان، بله بگویید[2] و هرگز طفره نروید، طفره رفتن یعنی تمایل به تعویق انداختن مداوم کارها به زمانی در آینده که انگار هیچ وقت فرا نمی رسد. ممکن است دیر جواب دادن شما باعث عصبانیت مادرتان شود.
تغییر رفتار
دستورات مادر را اجرا کنید مگر در مواردی که خلاف شرع باشد. باید بر سختی ها غلبه کنید و رفتار خود را تغییر دهید همه مشکلات را از عصبانیت مادرتان نبینید. اگر او فردی عصبی است او را کمک کنید که هنگام عصبانیت خود را کنترل کند. رفتار کمکی شما، رفتار عصبی مادر را کاهش خواهد داد. از پدر یا نزدیکان خود مثل برادر یا خواهر بخواهید هنگام عصبانیت او واسطه شوند و با یک لیوان آب سرد، تغییر وضعیت او، و سخنان آرام بخش او را آرام سازند.
تغییر وضعیت
هنگامی که مادرتان عصبانی می شود بهترین راه این است که از دسترس او دور باشید یا این که پدر یا برادر یا کسی دیگر بین شما واسطه باشد. برای این که خودتان عصبانی نشوید نیز باید به چند نکته توجه کنید: الف) اگر نشسته اید بلند شوید و قدم بزنید و اگر سر پا هستید بنشینید؛  ب) مکان خود را تغییر دهید؛  ج) دست و صورت خود را با آب بشویید و اگر امکان دارد وضو بگیرید و …..
تغییر باور
منطق خشم و عصبانیت و پرخاشگری، منطق تفاهم و صلاح اندیشی نیست. در چنین شرایطی فهم و عقل و اندیشه کارایی خود را از دست خواهد داد و به آشفتگی ها خواهد افزود.[3] داد زدن و نق نق کردن و تهدیدکردن در هنگامی که عصبانی هستید باعث وخیم تر شدن اوضاع می شود. پس عصبانی نشوید و بدانید که برای تغییر یک فرد و یا یک ملت باید اول محور افکار او را تغییر داد.[4] سعی کنید اول این تغییر را در خودتان به وجود بیاورید و بعد افکار مادرتان را نسبت به خودتان بهبود بخشید.(انکار گذشته او را نسبت به خودتان تصحیح و اصلاح و تعدیل کنید)
احساس مسولیت
معمولا در خانواده هایی که هر کس در جایگاه خود، نقش خود را ایفا می کند مشکلات کمتری ایجاد می شود، ابتدا جایگاه و نقش خودتان را در خانواده بشناسید و برای خود مسولیت قایل شوید و احساس مسئولیت کنید، مسئولیت پذیری شما باعث جلب اعتماد مادرتان به شما خواهد شد، از این رو در برخوردش با شما تجدید نظر خواهد کرد.
هنگام عصبانیت
هنگامی که عصبانی هستید به نکات زیر عمل کنید: شما می توانید وقتی با مادرتان صمیمی هستید این روشهارا به او آموزش دهید.
الف) خود را از صحنه دور کنید، بدون این که جنجالی بیافرینید یا داد و فریاد کنید به جای دیگری بروید؛
ب) درباره چیزی که شما را عصبانی کرده برای لحظه ای فکرکنید؛
ج) چشمان خود را ببندید و چند نفس عمیق بکشید؛
د) پس از این که عصبانیت شما کمتر شد علت عصبانیت و اشتباهات خود را در برگه ای یادداشت کنید.
هـ) ورزش را از یاد نبرید. بویژه برای تقویت اعتماد به نفس و برای غلبه بر عصبانیت پیاده روی کنید.
و) کارهای هنری انجام دهید، به پرورش گل بپردازید.

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. روان شناسی رابطه، دکتر غلامعلی افروز، انتشارات نوادر.
2. خانواده متعادل، دکتر محمد رضا شرفی انجمن اولیاء و مربیان.

پی نوشت ها:
[1] . کنت ونیگ، چگونه کودکان را با خود همراه کنیم، ترجمه دکتر مهدی تهرانی دوست، انتشارات سنا، اول، 82، ص 14 با تغییر و تلخیص.
[2] . همان، ص 31.
[3] . صادقی اردستانی، احمد، نیازهای جوانان انتشارات خرم، چاپ اول، 1379، ص 77.
[4] . تقی زاده، محمد احسان، باد بی آرام نوجوانی، انتشارات یکتا، چاپ اول، ص 123.