در رابطه با چگونگی تأثیرگذاری بر دوستان توضیح دهید.

می توان از ابعاد مختلفی (مثل اخلاقی، علمی و تحصیلی، دینی و عقیدتی، رفتار و …) بحث تأثیرگذاری بر دوست را بررسی کرد و هر شیوه ای نکات دقیق خود را می طلبد. در بحث ذیل ما به نکاتی کلی در بابِ دوستی اشاره می کنیم و بیان می داریم که هرکسی در چارچوب وظایف و تعهدات دوستی عمل کند و اصول انسانی و اخلاقی را رعایت کند مسلماً بر دوستش اثر خواهد گذاشت.
برای رسیدن به این هدف نکاتی را پیشنهاد می دهیم. امیدواریم که با عمل به آنها به هدف خود برسید.
نکته اول) وفای به عهد با دوستان:
گاهی کسی به دوستش وعده می دهد ولی به آن وفا نمی کند. این کار گناهی است که هیچ کفّاره ای ندارد. زیرا خلف وعده اعتماد میان دوستان را از میان می برد پس وفای به عهد با دوستان عملی است که تأثیرگذار است اگر به عهد خود وفا کنیم بر دوستان خود تأثیر خواهیم گذاشت و الّا نه تأثیر خواهیم داشت و نه آنها با ما دوستی خواهند کرد.[1] نکته دوم) نیکی به دوستان و اطرافیان دوست، و دشمنی با دشمنان او:
هنگامی که با انسانی دوستی می ورزیم در حقیقت جزئی از ما شده است چنانکه ما نیز جزئی از او شده ایم و از همین رو با دوستان او دوستی و با دشمنان او دشمنی می ورزیم؛ لذا اگر ما این عمل را انجام دهیم تأثیر فوق العاده ای بر دوستان خود خواهیم گذاشت.[2] نکته سوم) پوشاندن سرّ دوست:
هر انسانی اسراری دارد و اگرچه ممکن است اسرار شخصی فرد برای ما مهم نباشد ولی برای این شخص اهمیت دارد و آشکار کردن این سرّ در میان مردم شبیه هتک آبروی اوست؛ پس پوشاندن سرّ دوست بر ما که می خواهیم به خصوص بر دوستان خود تأثیر بگذاریم واجب و لازم است.[3] نکته چهارم) سخن گفتن در آنچه مورد علاقه اوست:
در فنّ گفتگو با مردم قانونی مهم وجود دارد که می گوید با هر انسانی در آنچه بدان علاقمند است سخن بگو و بدین ترتیب می بینی که با تو همراهی خواهند کرد و پیش تو احساس راحتی می کنند و شما بر قلبهای آنها حکومت می کنید و تأثیرگذار خواهید بود.[4] نکته پنجم) شاد کردن قلب دوست:
وقتی که شما با دوستان خود مشغول شادی هستید شما سعی کنید بیشتر شادکننده باشید و آنان را لبریز از شادی کنید چرا که آنان در کنار شما احساس راحتی و شادی می کنند و شما به این ترتیب تأثیر فراوانی بر آنها خواهید گذاشت.[5] نکته ششم) خود را در اختیار دوست گذاشتن:
انسان باید خود را در اختیار دوستش بنهد و از مال خود به او وام دهد و خشنودی او را بجوید و از خشمش بپرهیزد و در حالی که او گرسنه است سیر نگردد و در حالی که دوستش تشنه است سیراب نشود. اینجاست که ما بر دوستانمان تأثیر خواهیم گذاشت.[6] نکته هفتم) محبت:
یکی دیگر از راههای تأثیرگذاشتن بر دوستان این است که در حق دوستان خود محبت بورزیم و این کار باعث تأثیرگذاشتن بر دوستانمان می شود. یعنی میان آنها اصلاح کنید و هرچه برای خود می پسندید برای دوستان خود بخواهید.[7] نکته هشتم) آگاه کردن دوست از محبت خود نسبت به او:
اگر به دوست خود بگوییم که دوستش داریم، احساس محبّت او نیز نسبت به ما برانگیخته می شود. چنین سخنی اگرچه خیلی کوتاه است ولی در همه پیوندهای انسان با برادرش تأثیر به سزا دارد؛ زیرا محبت همچون عطری است در شیشه دل که باید سر آن را برداشت تا بوی عطر آن منتشر شود. پس در دوست خود با این عمل تأثیر خواهیم گذاشت.[8] نکته نهم) هدیه دادن:
هدیه دادن نشانگر محبت شما به دوستانتان می باشد و هرچه این کار افزایش یابد محبت قلبی دوستانتان نسبت به شما بیشتر خواهد شد.[9] نکته دهم) دیدار دوستان:
دیدار با دوستان هرچقدر زیاد باشد تأثیرگذاری شما بر دوستانتان بیشتر خواهد بود در حالی که اگر دیدار ما از دوستان خود کاهش یابد به زودی چهره ما از قلب آنها و یاد ما از زبان آنها پاک می شود و از همین رو گفته شده از دل برود هر آن که از دیده برفت.[10] نکته یازدهم) دست دادن و در آغوش کشیدن:
دیدار ما از دوستان با دست دادن و در آغوش کشیدن احوال پرسی همراه با لبخند باعث می شود که تأثیر فراوانی در دوستان خود بگذارید.[11] نکته دوازدهم) تکریم دوست:
برای تأثیرگذاشتن بر دوستان تکریم شخصیت آنها بهترین راه است خواه در امور بزرگ و پر اهمیت یا در مسائل بسیار کوچک و جزئی زندگی یعنی خود را یکی از آنان و همردیف ایشان بدانیم و در مقابل آنها تواضع از خود نشان دهیم تا آنها مشتاق ما باشند.[12] نکته سیزدهم) قدردانی و تحسین:
محاسن و خوبیهای دوستانتان در حقیقت داده خداوند به آنان است. بنابراین قدردانی و ستایش ما از این خوبیها قدردانی از خداوندی است که آنها را به ایشان بخشیده است؛ پس قدردانی و تحسین شما از دوستانتان تأثیر فراوانی در روح و جسم آنها خواهد گذاشت.[13] نکته چهاردهم) پرهیز از سرزنش و ملامت:
مهمترین خلأ اخلاقی انسان عادت به سرزنش کردن دیگران است. هرکسی به راحتی می تواند دیگران را سرزنش کند اما باید بدانیم که سرزنش و ملامت دوستان بسیار موجب می شود دوستان را از خود برانیم؛ پس با پرهیز از سرزنش کردن موجب نزدیک شدن آنها به خودمان باشیم؛ لذا پرهیز از سرزنش به معنای آن نیست که آدمی در برابر خطاهای دوستش سکوت کند بلکه برای اظهار ناراحتی و ناخشنودی خود از اشتباهات آنها روش بهتری را باید دنبال کنیم.[14] نکته پانزدهم) چگونه با خطاها برخورد کنیم:
مستقیماً با خطاهای دوستانمان برخورد نکنیم چرا که نصیحت مستقیم آتش لجاجت را شعله ور می کند و ما را از دوستان خود جدا می کند پس نصیحت ما باید غیر مستقیم، در خلوت و دور از جمع بیان شود.[15]

چند نکته در اثر گذاری معنوی:
1. اگر می خواهید بر دوستان اثر معنوی بگذارید خودتان اهل عمل به فرامین الهی باشید و بیشتر با زبان رفتاری و غیر کلامی خود او را به کارهای نیک دعوت کنید. منتظر نباشید سریع متحول شود، مطمئن باشید که دوستی اثر بخش است و دیر یا زود اثر خواهید گذاشت اما باید مراقب باشید که در دوستی ها اثرات منفی دوستان به شما سرایت نکند چون نشست و برخاست ها اثر بخش هستند.
2. جلوه های زیبای دین را به او معرفی کنید. چون جوان با نشاط، پویا و پر شور است نباید احساس کند دین اسلام خشک و کسل کننده است. معرفی تفریحات سالم و با نشاط و معاشرت کردن با افراد جوان مذهبی پر شور و با نشاط اثر زیادی خواهد گذاشت و یقیناً ویژگی های بارز اخلاقی آنها مثل کهربا فرد را به خود جذب می کند.
3. به فن و هنر گوش دادن مسلح شوید. سعی نکنید برایش فقط و فقط صحبت کنید بگذارید او با شما راحت باشد و بدون تکلف حرف دلش را برایتان بگوید. بگذارید حس کند کسی هست که محرم اسرارش است و درددل‎هایش را بشنود این کار اعتماد شما را به او جلب می کند.
4. در دعوت به کارهای مثبت سعی کنید از اصل روان شناختی جانشینی استفاده کنید؛ یعنی اگر او را از تفریح غیر مشروع باز می دارید در عوض به او تفریح و نشاط مشروع معرفی کنید.
5. شیوه انتقاد را بدانید. برای تغییر و اصلاح رفتار او از نکات مثبت شخصیت او کمک بگیرید. اول آنها را بیان کنید پس از این که او احساس کرد محبوب شماست نکته ای را به دور از جمع به او بگویید. از انتقادهای متعدد در یک جلسه بپرهیزید. گاهی نوشتن نامه محبت آمیز اثر بخش تر از صحبت رو در رو است.
6. اگر شبهه دینی دارد سعی کنید مراکز معتبری را به او معرفی کنید تا آنها را برطرف سازد.
7. سعی کنید رابطه او را با دوستان بد کم کنید و در مقابل افراد خوب به او معرفی کنید.

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. دوستی و دوستان، سید هادی مدرسی، ترجمه حمیدرضا شیخی و حمیدرضا آژیری، بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی.
2. آئین دوست یابی، دیل کارنگی، ریحانه جعفری، پروین قائمی، انتشارات پیمان.
3. دوستی در قرآن و حدیث، محمد محمدی ری شهری، سازمان چاپ و نشر.
4. آیین دوست یابی از دیدگاه معصومین ـ علیهم السّلام ـ علی قابلی،‌انتشارات نصایحی.

پی نوشت ها:
[1] . مدرسی، سیدهادی، دوستی و دوستان، مترجمان: حمیدرضا شیخی و حمیدرضا آژیری، آستان قدس رضوی، چاپ اول، 1370 ش، ص 431.
[2] . همان، ص 426.
[3] . همان، ص 426.
[4] . همان، ص 422.
[5] . همان، ص 419.
[6] . همان، ص 418.
[7] . محمدی ری شهری، محمد، دوستی در قرآن و حدیث، ترجمه سیدحسن اسلامی، سازمان چاپ و نشر دارالحدیث، چاپ سوم، 1383 ش، ص 21.
[8] . مدرسی، سیدهادی، دوستی و دوستان، مترجمان: حمیدرضا شیخی و حمیدرضا آژیری، آستان قدس رضوی، چاپ اول، 1370 ش، ص 412.
[9] . همان، ص381.
[10] . همان، ص387.
[11] . همان، ص393.
[12] . همان، ص139.
[13] . همان، ص151.
[14] . همان، ص199.
[15] . همان، ص209.