چند توصیه برایم بنویسید که با آن ها در کار و تحصیل موفق‌تر باشم.
برای موفقیت چند اصل وجود دارد که رعایت آنها نقش زیادی در موفقیت انسان هم در تحصیل و هم در کار خواهد داشت:
1ـ انگیزه
موفقیت در هر کاری نیازمند تلاش و کوشش مداوم است. اما تلاش و کوشش مداوم اگر برخاسته از انگیزه نباشد، خسته کننده است. لذا داشتن انگیزه قوی شرط اول موفقیت در هر کاری است. انگیزه از عوامل مختلفی ناشی می‌شود. اما مهمترین عواملی که در افزایش انگیزه نقش مؤثر دارد سه چیز است:
♣ نیاز: هر کاری که یکی از نیازهای انسان را ارضاء کند، انسان انگیزه زیادی در انجام آن خواهد داشت. مثلا داشتن پول زیاد بسیاری از نیازهای انسان مانند راحتی، آسایش، احترام و شهرت را تأمین می‌کند. لذا هر فردی انگیزه قوی برای پولدار شدن دارد. بنابراین اگر شما می‌خواهید در کاری انگیزه داشته باشید، ارتباط آن را با نیازهای اساسی زندگی خود به خوبی درک کنید. مثلا دریابید که درس خواندن چه نیازهایی از زندگی شما را برطرف می‌کند. یا کار چه میزان از نیازهای شما را برآورده می‌سازد. هر چه میزان ارتباط کار یا تحصیل را با نیازهای زندگی خود بیشتر بدانید، انگیزه شما در انجام آن قوی‌تر خواهد شد.
♣ ارزش هدف: بر اساس یکی از معروف ترین نظریه انگیزه، یعنی نظریه انتظار – ارزش، ارزشمند دانستن هدف شرط اساسی در افزایش انگیزه است. خیلی افراد هدف دارند اما ارزش زیادی برای هدف خود قائل نیستند. هدف زمانی از دیدگاه فرد ارزشمند به حساب می‌آید که کارآیی‌ها و فوائد آن هدف در زندگی برای انسان روشن گردد. بنابراین هر چه شما بیشتر به آثار مثبت هدف خود یعنی تحصیل یا کار بیاندیشید، انگیزه شما در انجام آن افزایش می‌یابد. توجه به جوانب مثبت و در نظر گرفتن آثار و فوائد کار و تحصیل ارزشمندی آن را در نظر شما افزایش داده و انگیزه شمار در انجام آن تقویت می‌گردد.
♣ احتمال رسیدن به هدف: طبق همان نظریه انتظار – ارزش مهم‌تر از داشتن هدف، احتمال رسیدن به آن است. شما هر چه هدف بزرگ داشته باشید، اما اگر احتمال بدهید که توانایی رسیدن به آن را ندارید، به سوی آن حرکت نخواهید کرد. بنابراین شما برای افزایش انگیزه خود باید بدانید که می‌توانید به هدف مورد نظر خود دست یابید، درک کنید و باور کنید که رسیدن به هدف کار دست یافتنی و عملی است. در این صورت است که شما دست به عمل خواهید زد و هر روز که قدمی در راه رسیدن به هدف بردارید، احساس پیشرفت می‌کنید این امر انگیزه شما را بیشتر می‌کند. چون احتمال رسیدن به هدف بیش از پیش تقویت می‌شود.
2ـ استمداد از خداوند
خداوند مدیر و مدبّر عالم است. امکان ندارد هیچ کاری بدون اراده و مشیت او انجام گیرد. لذا یکی از ارکان موفقیت انسان کمک اوست. اگر ما از افراد موفق سؤال کنیم، آنها کمک خداوند را در موفقیت بسیار جدی و اساسی می‌داند. انسان با استمداد از خداوند نیرو می‌گیرد، انرژی می‌گیرد و می‌تواند با تکیه به نیروی او به پیشرفت خود ادامه دهد. لذا هموار از او استمداد کنید که شما را در زندگی کمک کند.
3ـ برنامه ریزی
در جهان بینی توحیدی ما، انسان، هدفمند معرفی شده است او امروزش با دیروزش یکی نیست هر روز گامی به هدف نزدیکتر می شود. همیشه خداوند را ناظر اعمال خود می بیند و برای این که سیر صعودی داشته باشد باید در چارچوب برنامه و تقسیم ساعات شبانه روزی حرکت کند و بر سیر و رشد خود نظارت داشته باشد تا به ضعف های خود آگاهی پیدا کند. به همین خاطر در احادیثی نیز به ما توصیه شده که اوقات شبانه روزی را به 4 بخش تقسیم کنیم : 1ـ عبادت و مناجات با خدا 2ـ کار 3ـ معاشرت با برادران دینی و اقوام 4ـ تفریخ و استراحت (برای نشاط). تقسیم اوقات و نظم دادن به زندگی جهت جلوگیری از هدر رفتن فرصت ها و اوقات یک دستور دینی است هرگز برای مؤمن، اوقات فراغت به معنی بیکار بودن وجود ندارد و بیکاری و فراغت برای کسی است که نظم ندارد. استراحت، فراغت نیست. استراحت در حد نیاز خود یک کار برنامه ریزی شده و هدفمند، برای کسب انرژی بیشتر و شروعی فعال تر است.[1]
4ـ عدم مقایسه
هر فردی در نظام دینی، مسؤول و مکلف به اموری است و نسبت به آگاهی، اختیار و توانایی ها و وظایفش حساب‌رسی دارد. اگر ما به این امر معتقد باشیم و بدانیم که ما باید طبق وظیفه عمل کنیم دیگر اضطراب نخواهیم داشت چون خیالمان راحت است که به وظیفه خود عمل کرده ایم و سرمان نزد خدا بلند است مسلماً کسی که چنین عمل کند چون احساس ارزشمندی می کند توانایی هایش بیشتر می شود. و دغدغه ارزیابی و قضاوت دیگران برایش اهمیت زیادی نخواهد داشت. بسیاری از اضطراب های ما به خاطر این است که آن قدر که درباره نگرش و گفته های مردم ناراحت هستیم در برابر خداوند وظیفه ای احساس نمی کنیم. گاهی انسان می خواهد مثل دیگران باشد در حالی که اگر به وظیفه خود عمل کند حتماً در همان امر موفق تر و با نشاط تر خواهد بود.
5 ـ اعتدال
خداوند در قرآن به ما توصیه نموده که اهل کار و تلاش باشیم و از سویی نیز تأکید نموده که بیش از توانایی خودمان از خود توقع نداشته باشیم پس معلوم است که اگر فرد به اندازه استعدادش تلاش کرد دیگر نگران نخواهد بود چون پیش وجدان خودش احساس رضایت می کند که برای موفقیت خودش کم نگذاشته و این خود مانع اضطراب و استرس است.
6ـ نیت خدایی
گفتیم که ما موظف هستیم اوقات خود را برنامه ریزی کنیم از سویی نیز باید در همه امور خود نیت و انگیزه الهی داشته باشیم این کار باعث می شود که فرد همیشه خود را تحت حمایت و توجه خداوند ببیند و برای هر تلاش خود ارزش و قیمتی بالا در نظر بگیرد این امر سبب می شود که بر تلاش افزوده شود و توانمندی ها به کار گرفته شود و احساس اضطراب کم گردد. این فرد پیوسته برای اموری که همه دغدغه آن را دارند (خوراک، پوشاک، منزل، علم …) از خداوند قادر و مهربان کمک می خواهد و همه فیوضات را از او می داند و می داند که اوست که می تواند به انسان عزت و برتری دهد.
تذکر: این نیت باید پیوسته با ذکر و دوستی با افراد معنوی، مطالعه کتب اخلاقی و دیدار علماء ربانی تجدید و تمدید گردد.
پی نوشت:
[1] . رحیمی، عباس؛ جوان موفق، نشر جمال، 1384، ص 85 ـ 86.
