معلم دینی از ما می خواهد اشعار حافظ و سعدی را حفظ و درباره آنها تفکر کنیم ولی هم درس های ما سنگین است و هم وقت خواب ما خیلی کم است در این حال باید چه کرد؟
در پاسخ، باید به نکات زیر توجه نمود:
1. به چشم تکلیف ننگرید: به این اشعار به چشم کار پرمشقت ننگرید. بنگرید چگونه، ارتباط با وحی، کلام این شعرا را جاودانی کرده است. در خود اشتیاق ایجاد کنید بیشتر با کلام آنها آشنا شوید تا از خواندن اشعار و حکایات آنها لذت ببرید. توجه داشته باشید هر چه به سختی حفظ اشعار فکر کنید کار برای شما سخت تر خواهد شد.
2. گزینش دوستان: مسلّماً در کلاس افرادی هستند که این کار را دوست دارند؛ سعی کنید با آنها دوست شوید و با همدیگر برنامه حفظ داشته باشید تلاش و علاقه آنها به شما نیرو می دهد و جذبه کار آنها شما را نیز با خود می کشاند. از افرادی که دائماً سخنان مأیوسانه می زنند فاصله بگیرید.
3. جلسه حفظ: با چند نفر از همکلاسی هایتان جلسه حفظ برقرار کنید. اگر این کار به طور پیوسته و تدریجی انجام گیرد، نتایج بهتری خواهد داشت هرگز کل کار را برای یک شب نگذارید. حفظ گروهی به شما نشاط می دهد و تکرارهایی که به شکل گروهی انجام می گیرد در ذهن بهتر نقش می بندد(روش مشارکتی)[1]
4. تلقین: به خود تلقین کنید که این کار (حفظ تعدادی شعر) کار سختی نیست و من به راحتی از پس آن برمی آیم.
5. مرور قبل از خواب: شب قبل از خوابیدن برخی از اشعار را مرور کنید. روان شناسان عقیده دارند که مغز ما در هنگام خواب مشغول پردازش اطلاعات است. پس چه بهتر است ما اشعاری را به آن بدهیم تا مغز خود روی آن کار کند. می توانید اشعار را به کسی که لحن و صدای خوبی دارد بدهید، تا روی نوار کاست ضبط کند تا شما قبل از خواب و گاه به گاه گوش دهید.
6. رمز گذاری: برای حفظ بهتر اشعار از رمزگذاری استفاده کنید، مثلا اول ابیات را بنویسید تا تداعی گر بیت ها باشد. یا از یک شعر یک داستان بسازید و طبق مراحل داستان آنرا حفظ کنید.
7. اعتماد به حافظه:[2] اولین اصل تقویت حافظه اعتماد به حافظه است روان شناسان حافظه را به یک شبکه یا یک تور شبیه کرده اند، به هر میزان نسبت به توانایی حافظه تردید کنید سوراخ های این تور بازتر می شود. اشخاصی که جملاتی از قبیل حافظه ام ضعیف شده …. زود از یاد می برم …. را زیاد تکرار می کنند، به شدت به حافظه خود لطمه می زنند.
8. فرصت مناسب:[3] افرادی که از ذهن و حافظه خود به طور منظم و مستمر استفاده می کنند، کمتر از دیگران در معرض فرسایش و ضعف حافظه قرار می گیرند. همان گونه که اگر اعضای بدن انسان، جنب و جوش و فعالیت نداشته باشد دچار سستی و تنبلی و بیماری می شود. حافظه هم اگر مورد استفاده قرار نگیرد ضعیف می شود. پس این فرصت را غنیمت بشمارید و سعی کنید حافظه خود را فعال سازید.
9. فاصله بین یادگیری:[4] یکی از علت های مهم خستگی مغز، مدت طولانی مطالعه است بین یادگیری فاصله بیندازید به طور کلی، روش نیم ساعت مطالعه و پنج دقیقه استراحت را فراموش نکنید.
10. فهم ابیات: از جمله چیزهایی که می تواند به حفظ اشعار کمک کند، فهم ابیات است. قبل از اینکه به حفظ بپردازید معنی شعر را بفهمید و کلمات مشکل آن را در لغت نامه بیابید و یا از معلمتان بپرسید.
11. سیستم های لایه لایه برای یادگیری اشعار: شعرهایی را که می خوانید، با استفاده از سیستم لایه لایه به خاطر بسپارید هر بیت را که فرا گرفتید برگشته و از اولین بیت تا جایی که یاد گرفته اید مجدداً از حفظ بخوانید.
12. تنفس عمیق: یکی از روش های مهم تقویت حافظه، تنفس عمیق است. با کمک تنفس عمیق می توانید به اندازه کافی اکسیژن به سلول های مغز برسانید مناسب ترین شیوه برای تنفس روش 2 ـ 4 ـ 1 است یعنی یک شماره دم (ریه ها پر از اکسیژن شود)، چهار شماره حبس نفس، و دو شماره بازدم، اگر تنفس در کنار طبیعت یا هوای آزاد صورت گیرد بهتر است(هنگام مطالعه فضای اتاق باید اکسیژن لازم را داشته باشد)
13. از حفظ خسته کننده بپرهیزد: هرگز زمان حفظ را طولانی نکنید. می توانید اشعار را دسته بندی کنید(نسبت به زمان) یعنی ببینید چقدر وقت دارید و هر روز چند بیت حفظ کنید از پس حفظ اشعار برمی آید.
14. از وقت های مرده استفاده کنید: حفظ را می توانید موقعی که قدم می زنید، هنگامی بازی، بین مطالعات دیگر … انجام دهید (بیشتر برای مرور آنها)
توجه: امروزه در سراسر کشور جامعه القرآن هایی وجود دارد که افراد در سنین مختلف (حتی کودکی) وارد آنها می شوند و حتی کل قرآن را در ظرف مدت یکسال حفظ می کنند پس از توانایی مغز ما بیشتر از آن چیزی است که ما فکر می کنیم.
15. برنامه ریزی: حتما کارهای روزانه را در جدولی، برنامه ریزی نمائید و جای حفظ اشعار، مطالعه درس های دیگر، خواب، ورزش و … را معین کنید.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. مطالعه روشمند، دکتر عین الله خادمی، انتشارات پارسایان.
2. 57 درس برای تقویت حافظه، عبدالکریم قریب، نشر دانش روز.
3. حیدر محمدی، تکنولوژی موفقیت، نشر هستی نما، 1382.
پی نوشت ها:
[1] . خادمی، عین الله؛ مطالعه روشمند، انتشارات پارسایان، چاپ اول، 1379، ص 111.
[2] . ماهنامه دانش پژوه، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ـ رحمه الله علیه ـ ، سال دوم، شماره 9، 1423 ذی الحجه، ص 27.
[3] . همان، ص 27.
[4] . همان، ص 27.