تا آنجا که من می دانم کمال زن در کار کردن (شغل دائمی) نیست ولی به عنوان مثال جامعه به پزشک خانم هم نیاز دارد. حال کدام کار بهتر است و تکلیف چیست؟

ما نیز مانند شما با این جمله موافق هستیم که «کمال زن در کار کردن نیست». هیچ شک و شبهه ای در این مورد وجود ندارد، حتی کشورهای غربی مدعی تمدن، که فریاد آنها در برابری زن و مرد گوش فلک را کر کرده، کم کم به همین نتیجه رسیده اند که بعضی مقولات _ مثل کار کردن زن _ گاهی برای زن خطر آفرین است. از این رو آنهایی که مقداری از انسانیت در وجود آنها هست با این مقوله به مبارزه برخاسته و آن را نافی شخصیت زن _ با ویژگیهای منحصر به فردش _ می دانند.
از نگاه ما هم کمال انسانی چیزی فراتر از این حرفهاست؛ بنابراین ما نباید کمال زن را با کار کردن گره بزنیم. وقتی که این دو مطلب را «که شغل دائمی کمال زن نیست» و «نیاز جامعه به برخی از تخصص های زنانه» در کنار هم قرار می دهیم، دچار همین تناقض می شویم که بالاخره کارهایی مثل پزشکی _ به ویژه در باب بیماری های مخصوص زنان _ برای جامعه لازم است و باید زنانی باشند که به این امور بپردازند و … .

وظایف زن و مرد:
اگر ما نگاهمان را به کمال زن عوض کنیم و زاویه دیدمان را بر دستورات الهی و دینی منطبق نماییم آنگاه است که بهتر می توانیم به این موضوعات نظر بیندازیم. کمال زن و دیگر افراد انسانی عمل به وظایف محوّله به اوست. بعضی وظایف مشترک میان همه انسان ها است و جنسیت هیچ وجه تمایزی برای آنها ایجاد نمی کند و بعضی دیگر بر اساس روحیات و ویژگیهای هر جنسی مخصوص همان جنس است. گاهی نبرد زن در میدان جنگ و دوشادوش مردان، یک وظیفه محسوب شده و عمل به آن نشان از کمال فکری و عقیدتی او است. عفت، حیا و پاکدامنی زن مسلمان، حضور در عرصه های علمی که برای زن به صورت واجب در آمده است و … همه از کمال زن خبر می دهند. در پاره ای اوقات کار کردن زن به خاطر وجود مشکلات سخت اقتصادی و دوری از آفات غیر قابل کنترل، فقر و تنگدستی، یک وظیفه و ضرورت به حساب می آید و چون عمل به وظیفه کرده عمل او را باید در راستای کمال طلبی او دانست.
آری مهم این است که باید ما به وظیفه خود عمل کنیم. همان وظایفی که قرآن کریم و اهل بیت عصمت و طهارت _ علیهم السلام _ بر دوش تک تک افراد گذاشته اند.
از این رو کار بیرون از خانه برای زن وظیفه می شود و گاهی کار بیرون از خانه مخلّ بنیان خانواده و ضرر آفرین.
خداوند مشارکت زنان در مراتب بالای سیاسی را در قالب بیعت تأیید می کند و می فرماید:
«ای پیامبر اگر زنان مؤمن آمدند تا بیعت کنند، بدین شرط که هیچ کس را شریک خدا قرار ندهند و … و در کارهای نیک از تو نافرمانی نکنند، با آنها بیعت کن و از خدا برایشان آمرزش بخواه»[1].
یا در جایی دیگر، خداوند نظارت بر رفتارهای اجتماعی (امر به معروف و نهی از منکر) را به عنوان یک حق به زنان و مردان سپرده است. از جمله در سوره توبه می فرماید:
«مردان مؤمن و زنان مؤمن بر یکدیگر ولایت دارند، به نیکی فرمان می دهند و از ناشایست باز می دارند»[2].
واجب کفایی:
بگذارید به گونه ای دیگر سخن را پی بگیریم، بقای نظام اجتماعی ایجاب می کند افراد به مشاغل گوناگون بپردازند و ضرورت های جامعه را پاسخ گویند. در فقه اسلامی دسته ای از مشاغل واجب کفایی است، یعنی اگر هیچ کس آن شغل را به عهده نگیرد بر همه مسلمانان واجب است که آن شغل را راه بیندازند تا نظام اجتماعی به هم نخورد، مانند طبابت، نانوایی، قابلگی و … . اگرچه از تعالیم اسلامی استفاده می شود که نخستین وظیفه زن رسیدگی به خانه و تربیت فرزند می باشد و پیامبر اکرم _ صلّی الله علیه و آله _ فرموده اند: «بهترین زنان کسانی اند که بچه زا، عفیف، سازگار و در تربیت فرزندان کوشا باشند»[3]. لکن از آنجا که بعضی از حرفه ها واجب کفایی است و بعضی فقها نیز می فرمایند اگر زنی صاحب شغلی بود، جایز نیست در همان مورد (زنان) به مردان مراجعه شود؛[4] بر زنها واجب می شود این حرفه ها را _ با رعایت عفاف، تقوا و شرایط _ عهده دار شوند، مثل دوزندگی برای زنان، مامایی، تعلیم و تربیت، پزشکی و … . بر همین اساس است که سفارش می کنند تا می توانید زنها و دختران خود را به نزد پزشک زن ببرید نه مرد!
تاریخ چه می گوید؟
اگر پرونده زنان شیعی در زمان پیغمبر و ائمه _ علیهم السلام _  را بررسی کنیم و حضور آنها را در صحنه های جنگ و میدانهای اقتصادی ببینیم، و همین طور به سخنان پیامبر _ صلّی الله علیه و آله _ در مواجهه با این افراد توجه کنیم خواهیم یافت که نمی توان کار کردن زن را 100% تأئید یا رد کرد. بلکه باید به شرایط موجود، قابلیت ها و ویژگیهای فرد توجه کرد و با ارزشگذاری آن، اگر به حد ضرورت رسید و وظیفه ای شد بر دوش زن، عمل به آن لازم است. وقتی سیره حضرت زهرا _ سلام الله علیها _ را مطالعه می کنیم می بینیم که ایشان نیز سعادت زن را در کار داخل منزل می دانند و خود ایشان در هنگام ضرورت (سخنرانی در جریان فدک و …) با عفاف کامل از خانه خارج
می شدند.
بنابراین در پایان تکرار می کنیم که کار زن دو نوع می تواند باشد: یا وظیفه ای است که به هر دلیلی بر عهده اوست و این کار چون «وظیفه» است، در انجام آن هیچ شک و شبهه ای نیست اما اگر این کار به حد ضرورت و وظیفه نرسیده باشد و افراد دیگری باشند که انجام بدهند دیگر سزاوار نیست که زن سراغ چنین کارهایی برود.

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. نقش زنان شیعه در عصر امام علی _ علیه السلام _ ، سیداحمد فاضلی، قم، انتشارات میثم تمار، 1381.
2. احکام روابط زن و مرد و مسائل اجتماعی آن، تهیه و تنظیم: سید مسعود معصوم، قم، انتشارات بوستان کتاب، 1380.
3. زن در آیینه جلال و جمال ـ آیه الله جوادی آملی ـ .

پی نوشت ها:
[1] . ممتحنه/ 12.
[2] . توبه/ 71.
[3] . نهج الفصاحه، گردآورنده: مرتضی فرید تنکابنی، قسمت «زن»، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ 5،  1379 ش، ص 347.
[4] . رساله های عملیه.