نویسنده:دکتر علی ترکمان*
وقتی ضربه شدیدی به دو استخوانی که در کنار یکدیگر، مفصلی را ایجاد کرده‌اند، وارد شود؛ اگر رابطه این دو استخوان کاملا به هم بخورد و از هم جدا شود، اصطلاح «دررفتگی» به کار می‌رود.
ولی آن چیزی که غالبا در بین مردم مرسوم است و با عنوان «دررفتگی» از آن یاد می‌شود بیشتر هنگام ضرب‌دیدگی به کار می‌رود. در حالت ضرب‌دیدگی به مفصل و رباط‌ها حالت کشیدگی وارد می‌شود ولی دو استخوانی که در مفصل هستند کاملا از هم جدا نمی‌شوند. بیشترین حالت ضرب‌دیدگی یا ترومایی که به مفصل وارد می‌شود در ناحیه مچ پا، زانو، مفصل شانه و آرنج است که از همه شایع‌تر در مفصل مچ پا، هنگام ورزش کردن، دویدن و یا راه رفتن اتفاق می‌افتد. به این ترتیب که پا به سمت داخل چرخیده و در نهایت حالت ضرب دیدگی یا پیچ‌خوردگی در مفصل ایجاد می‌شود. باید مفصلی را که دچار ضرب‌دیدگی یا پیچ‌خوردگی شده، قبل از اینکه به مرکز درمانی برسیم، بی‌حرکت نگه داریم. برای این کار باید از آتل یا یک تکه مقوا یا چوب برای ثابت نگه داشتن قسمت آسیب‌دیده استفاده کنیم. وقتی یک ضرب‌دیدگی یا پیچ‌خوردگی در مفصل ایجاد می‌شود، رباط‌های مفصل دچار پارگی شده و باعث می‌شود در آن قسمت خون‌ریزی اتفاق بیفتد و تورم ایجاد شود. میزان تورم و خون‌ریزی بستگی به شدت آسیب دارد. گاهی اوقات خون‌ریزی یک روز بعد از آسیب‌دیدگی را به صورت خون‌مردگی می‌بینیم.
برای کاهش تورم و خون‌ریزی باید قسمت آسیب‌دیده را سرد نگه داریم و اندامی را که آسیب دیده، بالاتر از سطح قلب قرار می‌دهیم؛ مثلا زیر مچ پا بالشی قرار می‌دهیم تا پاها بالا قرار بگیرند و از افزایش تورم جلوگیری شود. ضمنا باید یک کیسه یخ را با یک باند کشی در قسمت آسیب‌دیده قرار داد تا تورم کاهش پیدا کند. اینها اقدامات اولیه‌ای است که یک فرد می‌تواند قبل از اینکه به مطب برود، انجام دهد. از آنجا که گاهی ممکن است یک تکه غضروف یا استخوان کنده شود یا جابه‌جا شود باید حتما معاینه کامل توسط پزشک انجام و معلوم شود که آیا رادیوگرافی یا ام‌ارآی لازم است یا نه.
