چه کنیم که رغبتمان نسبت به انجام عبادات (به خصوص نماز) بیشتر شود؟

با الهام از آیات و روایات و سفارش بزرگان اخلاق و عرفان، آن چه می توان برای جویندگان راه سعادت بیان نمود تا رغبت به عبادت پیدا کنند و میلشان به ذکر و توجه به خداوند بیشتر شود، مسأله ارتباط چشم و گوش انسان با میل و آرزوی وی می باشد.
آن چه انسان در طول شبانه روز و ماه و سال می بیند و می شنود در میلها و خواسته هایش تأثیر دارد، مثلا اگر چشم کسی همه وقت صحنه های غیرخدائی دید و با افراد طالب دنیا معاشرت نمود، مثلا میل به خواندن نماز و توجه به خدا در چنین فردی کمتر پیدا می شود، بدین جهت در روایتی آمده است که: حواریون از حضرت عیسی ـ علیه السلام ـ سؤال کردند که با چه کسی نشست و برخاست داشته باشیم؟ ایشان در جواب فرمودند: «کسی که نگاه به او شما را به یاد خدا می اندازد و عمل او شما را به آخرت ترغیب می کند…»[1] و نیز بدین جهت است که قرآن می فرماید:
«از چشم و گوش و دستان سؤال می شود».[2] و حضرت علی ـ علیه السلام ـ نیز می فرماید:
«قلب، کتاب دیده است».[3] یعنی هر آن چه انسان ببیند در آن ثبت می شود. اگر انسان صحنه های دنیایی ببیند که در آن ها یاد خدا نباشد، طبعاً قلب چنین انسانی یاد خدا نخواهد کرد و میل به عبادت و نماز نیز در او ایجاد نخواهد شد:
ز دست دیده و دل هر دو فریاد
هر آن چه دیده بیند دل کند یاد[4] و اگر این صحنه ها را نبیند برعکس خواهد شد، چه آن که: از دل برود، هر آن چه از دیده برفت.
اگر چشم انسان همه وقت، افراد مال دوست و دنیایی را ببیند و گوش وی سخنان دنیایی بشنود، او نیز مال دوست خواهد شد و اگر چنین شد، هرگز از عبادت لذت نمی برد و در نتیجه میلی هم به نماز و عبادت نخواهد داشت، در روایت چنین آمده است که:
«همانطور که مریض به خاطر شدت درد و ناراحتی از غذای لذید، لذت نمی برد، همرهان دنیا (و زراندوزان و…) نیز از عبادت، لذت نمی برند».[5] ممکن است سؤال کنید که انسان نمی تواند در کوه و بیابان زندگی کند، بلکه ناچار است با همین مردم باشد، بله این سخن درستی است، اما باید سعی نمود که:
1. دوستان نزدیک و افرادی که انسان با آنها معاشرت بیشتری دارد، از این گروه نباشند.
2. ساعاتی از شبانه روز را به خواندن قرآن در خلوت و تأمل در آن مشغول باشد.
3. سعی کند حتی المقدور، نمازش را باتوجه بخواند و اگر می تواند قبل از اذان صبح بیدار شود، هرچند برای مدت کوتاهی، چرا که سحرخیزی اثر بسیار زیادی در توجه قلبی انسان به خدا دارد.
4. توجه بیشتر به تکالیف و مسؤلیت های دینی و عمل به احکام الهی.
5. یاد آوری معاد و روز قیامت.
6. امر به معروف و نهی از منکر.
7. تشویق (در حد توان)
8. لقمه حلال.

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
ـ محمدتقی مصباح یزدی، خودشناسی برای خودسازی، بحث «تدبیر اراده».

پی نوشت ها:
[1]. مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، بیروت، مؤسسه الوفاء، ج 1، ص 203.
[2]. اسراء / 36.
[3]. نهج البلاغه، حکمت 409.
[4]. بابا طاهر عریان.
[5]. مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج 14، ص 325.