الّذین اذا ذکر الله و جلت قلوبهم و الصّابرین علی ما اصابهم و المقیمی الصّلوه و ممّا رزقناهم ینفقون.
همانها که وقتی نام خدا برده میشود دلهایشان مملو از خوف پروردگار میگردد و آنها که در برابر مصائبی که به آنان میرسد شکیبا و استوارند و آنها که نماز برپا میدارند و از آنچه روزیشان دادیم انفاق میکنند. «حج ، 35»
در آیه صفات (مخبتین،تواضع کنندگان) را در چهار قسمت که دو قسمت جنبه معنوی و روانی دارد و دو قسمت جنبه جسمانی توضیح میدهد:
نخست میگوید:آنها کسانی هستند که وقتی نام خدا برده میشود دلهایشان مملو از خوف پروردگار میگردد (الذین اذا ذکر الله و جلت قلوبهم).
نه این که از غضب او بیجهت بترسند، و نه این که در رحمت او شکّ و تردید داشته باشند، بلکه این ترس به خاطر مسئولیتهایی است که بر دوش داشتند و شاید در انجام آن کوتاهی کردهاند. این ترس به خاطر درک مقام با عظمت خدا است که انسان در مقابل عظمتش خائف میگردد.
دیگر این که (آنها در برابر حوادث دردناکی که در زندگیشان رخ میدهد صبر و شکیبایی پیش میگیرند) ،(و الصابرین علی ما اصابهم).
عظمت حادثه هر قدر زیاد و ناراحتی آن هر قدر سنگین باشد در برابر آن زانو نمیزنند، خونسردی خود را از دست نمیدهند، از میدان فرار نمیکنند، مأیوس نمیشوند، لب به کفران نمیگشایند و خلاصه ایستادگی میکنند و پیش میروند و پیروز میشوند.
سوم و چهارم این که (آنها نماز را برپا میدارند و از آنچه به آنها روزی دادهایم انفاق میکنند) ،(والمقیمی الصلوه ومما رزقناهم ینفقون).
از یک سو ارتباطشان با خالق جهان محکم است و از سوی دیگر پیوندشان با خلق خدا مستحکم.
و از این توضیح به خوبی روشن میشود که مسأله اخبات و تسلیم و تواضع که اوصاف ویژه مؤمنان است تنها جنبه درونی ندارد بلکه باید آثار آن در همه اعمال ظاهر و آشکار شود.[1]
[1] . تفسیر نمونه، ج 14، ص 104 ـ 103.