یکی از آموزه های اهل بیت (ع) به پیروان خود، آموزش راهکارهایی برای درک ثواب و آثار حجّ مقبول، آن هم با ثواب چند برابری است، هر چند انسان موفّق به حضور در مناسک حجّ نشده باشد.
با انجام این راهکار هر کس امکان می یابد با توجه به تمسّک به رحمت واسع الهی، از دریایی الطاف لایزال خداوند رحمان، بهره های تربیتی و معنوی بیشتری را بدست آورد و در ضمن خدمت به مؤمنین و انجام اعمال ارزشی دیگر، از پاداش نیک یک حجّ تا دهها و صدها حجّ مقبول برخوردار شود.
تذکر:
1. اگر کسی مستطیع شده باشد حجّ بر او واجب است و این اعمال، امکان دوّمی برای درک پاداش های بیشتر است و هیچگاه این اعمال جانشین حجّ او نمی شود.
2. وجود چنین معادلها و مشابه هایی برای حجّ، نشان از جایگاه رفیع و با عظمت حجّ و ارزش فوق العاده ی معادلهای آن دارد و گویی در اسلام ملاک سنجش اهمیت یک عمل با محکی همچون حجّ سنجیده می شود.

فهرست اعمال مشابه حجّ

معادلها و اعمال برتر از حجّ
1. ردّ حرام
قال رسول الله (ص): – (لَرَدُّ المؤمِن حَراماً یَعدِلُ عِندَاللهِ سَبعین حَجَّهً مبرورهً.) (مستدرک، ج 11، ص 278)
«این که مؤمنی حرامی را ردّ کند ( و نپذیرد) در پیشگاه خدا معادل 70 حجّ مقبول است.»
(لَرَدُّ دانق من حرام یَعدِلُ عِندَاللهِ سَبعین ألف حَجَّه مبروره.) «نپذیرفتن دانقی از حرام معادل 70 هزار حجّ مقبول است.» (مستدرک، ج 11، ص 105)
2. خدمت به مؤمنین
قال الصادق (ع): – (مَن مَشی فی حاجَهِ أخیه المؤمن فَقَضاها کَتَبَ اللهُ لَهُ بِضعاً و عشرینَ حجّهً و عمرهً و مبروره) «اگر کسی برای برآورده شدن نیازمندی برادر مؤمن خود تلاش و موفّق شود، بیش از 20 حجّ و عمره برای او منظور شود و اگر موفّق نشود خدا یک حجّ و عمره مقبول برایش بنویسد.» (مستدرک، ج 12، ص 412)
(الماشی فی حاجَهِ أخیه کالسّاعی بین الصّفا وَ المَروه.) (میزان الحکمه، ح 4459)
(کسی که در راه برطرف ساختن نیاز برادر خود قدم بردارد، چونان کسی است که سعی میان صفا و مروه به جای آرد.)
(لَقَضاءُ حاجَهِ امریء مؤمنٍ افضَلُ مِن حَجَّهٍ وَ حَجَّهٍ و حَجَّه، حَتّی عَدَّ عَشَرَ حِجَج.)
(برآوردن نیاز مؤمن به یقین برتر از یک حج و بیشتر و بیشتر است (و حضرت تا ده حج شمرد.) (میزان الحکمه، ح 4466)
(لَقَضاءُ حاجَهِ امریءٍ مؤمنٍ أحَبُّ إلی (الله) مِن عِشرین حِجَّهً، کُلُّ حِجَّه یُنفِقُ فیها صاحِبُها مائهَ ألفِ.) (میزان الحکمه، ح 4467)
«روا ساختن حاجت مؤمن نزد خدا از بیست حج که برای هر حج صدهزار (درهم یا دینار) خرج شده باشد، محبوبتر است.»
(قَضاءُ حاجَهِ المؤمن أفضَلُ مِن ألفِ حِجَّهٍ مُتقبَّلَهٍ بِمَناسِکِها.) «برآوردن نیاز مؤمن برتر است از هزار حج که با مناسکش پذیرفته شود.»
(میزان الحکمه، ح 4469)
3. نگاه محبت آمیز به والدین
قال رسول الله (ص): ( ما مِن رَجُل یَنظُرُ إلی والدَیهِ نَظَرَ رحمَهٍ الاّ کَتَبَ اللهُ لَهُ بِکُلّ نَظرَهٍ حَجَّهً مبروره، قیل یا رسول الله! و إن نَظَرَ إلیهِ فی الیوم مائه مَرَّهٍ؟ قال: وَ إن نَظَرَ إلیه فی الیَوم الف مَرَّهِ.)
(مستدرک، ج 5، ص 204)
«هیچ مردی نیست که با مهربانی به پدر و مادرش نگاه کند مگر این که خداوند برایش به خاطر هر نگاهی حجی مقبول نویسد. گفته شد: ای رسول خدا! حتی اگر در روز 100 مرتبه به آن دو نگاه کند؟! فرمود: حتی اگر در روز 1000 مرتبه به ایشان نگاه کند!»
4. ارتباط با عالمان دینی
قال علی (ع): (جُلُوسِ ساعَهٍ عِندَ العُلَماءِ أحَبُّ إلی اللهِ من عبادَهِ الف سنهٍ و النَّظر إلی العالم أحَبُّ إلی اللهِ مِن اعتکافِ سنهٍ فی البَیت الحرامِ و زیارهُ العلماء احَبُّ إلی اللهِ تعالی مِن سَبعین طوافاً حول البَیتِ و أفضل مَن سَبعین حجَّهً و عمرهً مبرورهً مقبولهً…)
«ساعتی نشستن در محضر علماء نزد خدا محبوبتر است از عبادت هزارساله و نگاه به عالم نزد خدا محبوبتر است از یک سال اعتکاف در مسجدالحرام و زیارت علماء نزد خداوند محبوبتر است از هفتاد بار طواف دور کعبه و برتر است از هفتاد حجّ و عمره مقبول.»
(بحار، ج 1، ص 205)
5. زیارت امیرالمؤمنین علی (ع) در نجف
قال الصادق (ع):
(مَن زار جَدّی (عَلیٌّ (ع) عارِفاً بِحَقِهِ کَتَبَ اللهُ لهُ بِکُلِّ خطوَه حجّهً مقبولهً و عمرهً مبرورهً.) (بحار، ج 2، ص 147)
«هر کس جدم علی (ع) را با معرفت به حقش زیارت کند خداوند به ازای هر قدمی (در مسیر زیارت) برایش حجّی مقبول و عمره ای پذیرفته شده بنویسد.»
6. زیارت قبر پیامبر اکرم (ص)
قال الباقر (ع): (إنَّ زیارَهَ قَبرِ رسولِ اللهِ تَعدِلُ حَجَّهً مع رَسُولَ اللهِ مبرورَهً.)(بحار،ج 97، ص 144)
«همانا ثواب زیارت قبر رسول خدا (ص) معادل یک حجّ مقبول با حضرتش می باشد.»
7. زیارت قبر سیدالشهداء (ع)
قال الباقر (ع): (مَن أتاهُ تشَوُّقاً کَتَبَ اللهُ لَهُ ألفَ حجهٍ مُتقَبِلَهً و ألف عمرهٍ مبرورهٍ …)(بحار، ج 98، ص 18)
«هر کس با اشتیاق به زیارت کربلا رود خداوند برایش ثواب 1000 حجّ و 1000 عمره مقبول بنویسد.»
قال الصادق (ع): (مَن زارَ الحسین (ع) کَتَبَ اللهُ لَهُ ثمانینَ حجّهً مبرورهً)(بحار، ج 98، ص 42)
«کسی که امام حسین (ع) را زیارت کند خداوند برایش ثواب 80 حجّ مقبول می نویسد.»
8. زیارت امام رضا (ع)
قال موسی بن جعفر (ع): (مَن زارَ قَبر وَلَدی عَلیّ کان لَهُ عِنداللهِ سَبعونُ حَجَّهً مبروره! قُلتُ: سبعینَ حَجّهً مبرورهً؟ قال: نعم، سَبعین ألف حجهٍ. «هر کس قبر فرزندم علی (بن موسی الرضا) را زیارت کند برای او نزد خدا ثواب 70 حج مقبول باشد! گفتم: 70 حجّ مقبول؟ فرمود: آری، بلکه ثواب 70/000 حجّ مقبول!» (بحار، ج 99، ص 32)
9. نماز در مسجد کوفه
قال رسول الله (ص): (إنَ الصَّلاه المَفروضهَ فیه تَعدِلُ حجّهً مبرورَهً و النّافلَه تعدلُ عمرهً مبرورهً)
«ثواب اقامت یک نماز واجب در آن (مسجد کوفه) معادل 70 حجّ واجب مقبول و انجام نافله معادل یک عمره مقبول است.» (بحار، ج 97، ص 404)
10. نماز در مسجد الحرام
قال علی (ع): (النافلهُ فی المسجد الحرامِ الاعظم تعدلُ عمرهً مبرورهً و الصَّلاه الفریضه تَعدِلُ حجَّهً مُتَقَبّلَهً…)
«یک نماز نافله در مسجدالحرام معادل یک عمره و یک نماز واجب معادل یک حج واجب است.» (جعفریات، ص 72)
11. خواندن چهار رکعت نماز نافله مغرب، بلافاصله پس از نماز مغرب
قال الصادق (ع): (مَن صلّی المَغربَ ثُمَّ عَقَّبَ و لَم یَتَکَلَّم حَتّی یُصَلی رکعتین کُتِبَنا لَه فِی عِلّیین فَإن صَلّی أربَعاً کُتِبَت لَهُ حَجَّهٌ مَبرورهٌ.) (بحار، ج 83، ص 100)
«هر کس نماز مغرب را بخواند سپس به دنبالش بدون سخن گفتن دو رکعت (نافله مغرب) بخواند، آن دو رکعت در علّیین برایش نوشته می شود و اگر چهار رکعت (نافله مغرب) را بخواند برایش حجّی مقبول نوشته شود.»