دانشمندان علوم قرآن، تحت عنوان «شرایط مفسر» یا «ویژگیهای لازم برای مفسر» امور فراوانی را ذکر کردهاند که بخشی مربوط به «منابع تفسیر»، بخشی مربوط به «قواعد تفسیر»، بخشی مربوط به «علوم مورد نیاز» و بخشی مربوط به «شیوه تفسیر» است. البته در این میان محقّقانی هستند که مجموعههای یاد شده را با شرایط مفسر ...
دسته بندی های موجود در بخش"قرآن شناسی"
مطالب موجود در بخش "قرآن شناسی"
علوم مورد نیاز مفسران
علم تفسیر هم مانند علوم دیگر، از قواعدی ویژه تبعیّت میکند که رعایت آن برای استنباط صحیح مرادالهی و کاهش خطای در تفسیر، ضروری است. برای رعایت قواعد یاد شده، مفسّر باید از علومی برخوردار باشد که در پرتو آن، توانمندی لازم را برای تفسیر قرآن بر طبق آن قواعد به دست آورد. بر این ...
معنای لغوی تأویل
معنای لغوی تأویل تأویل از «اَوْل» به معنای رجوع، اشتقاق یافته[1]، و معنای آن، با نظر به ریشه اصلیاش «ارجاع» است[2]. در کتابها لغت برای تأویل معانی فراوانی ذکر شده، که میتوان آنها را در سه دسته قرار داد: الف. برگرداندن چیزی به هدفی که آن مد نظر است[3]، ارجاع کلام و صرف آن، از ...
موارد استعمال تأویل در قرآن کریم
کلمه تأویل هفده بار در قرآن کریم استعمال شده است. دوازده بار در مورد غیر قرآن و پنج بار (دوبار به طور یقین و به اتفاق مفسران و سه بار به حسب ظاهر و به نظر مشهور) در مورد قرآن به کار رفته است و از آن دوازده مورد، چهار بار در حال اضافه به ...
تاریخچه تدبّر در قرآن
در زمان رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ ، اصحابِ راستین حضرت با درک شأن قرآن که نسخه درمان فردی و اجتماعی است نه کتاب قرائت؛ شب و روزشان را با قرآن سپری میکردند وآیات را همچون مرهمی بر زخمهایِ جانِ خود نهاده، از شفایش بهره جسته، به نور قرآن جانشان را ...
معرفی موضوعی تفاسیر (شیعه و سنی)
قرآن شگفتترین کتاب و بزرگترین معجزه تاریخ است که از آغاز جهان هستی تاکنون بینظیر مانده و خواهد ماند. ضرورت تفسیر قرآن را میتوان در چند امر دانست: الف) قرآن در بردارنده حقایق بزرگ از عالم غیب برای عالم محسوس و ماده است که رسیدن به آنها نیازمند تفسیر و تبیین است عمیق بودن معانی ...
تحولات تفسیر نگاری در قرن چهاردهم
قرن چهارده از نظر شمار تفسیرهای نگاشته شده سرآمد قرن های گذشته است. آمار و ارقامی که از تفسیر و تفسیرنویسان وجود دارد,[1] در هر قرنی بیش از 25 تا 35 تفسیر را نشان نمی دهد. درحالی که در قرن چهارده, شمار تفاسیر مهم ومطرح قرآن به بیش از شصت تفسیر می رسد که بیش ...
اسرائیلیات؛ زمینهها و ریشهها
اشاره در بسیاری از تفاسیر، به ویژه تفسیرهای روایی اهل سنّت، روایات فراوانی در زمینهی تاریخ و سرگذشت پیامبران پیشین و نیز اعتقادات و معارف دینی نقل شده که سرمنشأ بسیاری از آنها خرافات و داستانهای ساختگی اهل کتاب است. این روایات که به «اسرائیلیات» شهرت یافته، بیشتر از طریق عالمان نومسلمان اهل کتاب به ...
فضیلت قرآن
در عالم هستی هیچ کتابی در فضیلت و برتری به پایه ی قرآن نمیرسد؛ زیرا نه تنها قرآن خلاصه و عصاره ی تعلیمات همه ی انبیاء الهی است، بلکه از همه ی موجودات آفرینش برتر و والاتر است. پیامبر اسلام ـ صلّی الله علیه و آله ـ در این باره فرمود: «القُرْآنُ اَفْضَلُ کَلِّ شَیءٍ ...
اقسام شناخت قرآن
به طور کلى در بررسى و مطالعه هر کتابى سه نوع شناخت ضروری است: اول : شناخت سندى یا انتسابى در این مرحله مى خواهیم بدانیم انتساب کتاب به نویسنده آن تا چه اندازه قطعى است ؟ مثلا فرض کنید که مى خواهیم دیوان حافظ و یا خیام را بشناسیم. اول کارى که باید بکنیم ...
شأن و مقامِ قرآن در روایات
قرآن را بر دیگر سخنان رفعتی است که در وصف نمیگنجد و آنها را قیاس با قرآن نتوان نمود همچنان که نه مخلوق را با خلق میتوان سنجید و نه افعال آنان را با فعل خدا میتوان مقایسه کرد: «فَضْلُ الْقُرآنِ عَلی سائِر الکَلام کَفَضْل اللهِ عَلی خَلْقِهِ».[1] «اِنَّ کَلامَ الباری سُبحانَهُ لایَشْبَهُ کَلامَ الخَلْقِ ...
مبدأ و منشأ نزول قرآن
ذات اقدس اله در آیاتی از کتاب خود، اصل نزول قرآن و مبدأ نزول آن را که همان اسمهای نیکوی الهی است بیان فرموده که بخش عمدهی این آیات در «حوامیم سبعه» است. «حوامیم سبعه»، به هفت سورهای گفته میشود که در آغاز آنها حروف مقطّعهی «حم» آمده باشد. این شروع مشترک، نشانگر مضمون مشترک ...