مفهوم از خودبیگانگی، که در زبان انگلیسی با واژه Alienation از آن یاد میشود، مفهومی جامعهشناختی، روانشناختی، انسانشناختی، فلسفی و حتی مفهومی ارزشی و اخلاقی است که در اکثر علوم انسانی جدید از آن سخن به میان آمده است. دائره این مفهوم گاه آن قدر توسعه مییابد که شامل انسان نابسامان یا آنومیک دورکیم، دوگانگی ...
دسته بندی های موجود در بخش"قرآن شناسی"
مطالب موجود در بخش "قرآن شناسی"
آرزوهای دراز (طول امل) در قرآن
«طول امل» و به تعبیر دیگر «آرزوهای دور و دراز» از مهمترین رذایل اخلاقی است که انسان را به انواع گناهان آلوده میکند، از خدا دور میسازد، به شیطان نزدیک میکند و گرفتار عواقب خطرناکی میسازد. البته اصل «آرزو» و «امید» نه تنها مذموم و نکوهیده نیست، بلکه نقش بسیار مهمی در حرکت چرخهای زندگی ...
حبّ دنیا در قرآن
یکی از ریشه های «حرص» دلباختگی و دلدادگی در برابر زرق و برق دنیاست. هنگامی که آتش سوزان این عشق در درون جان انسان زبانه می کشد او را به سوی حرص و ولع نسبت به مواهب دنیای مادّی می کشاند، مانند: سایر عشّاق بی قرار که فارغ از هرگونه فکر منطقی پیوسته دست و ...
غفلت در قرآن
«غفلت» دارای مفهوم وسیع و گسترده ای است که هرگونه بی خبری از شرایط زمان و مکانی (که انسان در آن زندگی می کند) و از واقعیت های فعلی و آینده و گذشته خویش و از صفات و اعمال خود و از پیامها و آیات حق و همچنین هشدارهایی که حوادث تلخ و شیرین زندگی، ...
مال حلال و حرام در قرآن
مقدمه: بخش مهمی از اخلاق اسلامی بر محور امور مالی شکل میگیرد. این بخش از یک سو، با مسائل حقوقی ارتباط دارد و از سوی دیگر، با مسایل اقتصادی، و نیز با مسایل سیاسی و بین المللی هم بی ارتباط نیست. با این همه ما در این جا فقط به ارزش اخلاقی آنها توجه میکنیم. ...
سعادت و لذت در قرآن
یکی از مباحث مهم علم اخلاق مقوله سعادت و لذت است و اینکه سعادت چیست؟ و لذت کدام است مقولهای است که ذهن علمای اخلاق را به خود مشغول داشته است. در این نوشته به تعریف سعادت و لذت از منظر قرآن پرداخته میشود. در توضیح مفهوم سعادت، میتوان گفت: سعادت و لذت خیلی به ...
حق و باطل در قرآن
از مباحث مهم جهان بینی، بحث حق و باطل است. این بحث که در قرآن نیز به کرات از آن سخن به میان آمده است، در دو قلمرو مورد توجه و برسی قرار می گیرد: 1. در جهان بینی 2. در جامعه و تاریخ این مقاله بیشتر به قسمت دوم توجه دارد هر چند که ...
هدایت و ضلالت در قرآن
عدالت خداوند از عقاید اصولی ما مسلمانان است و ما معتقدیم همهی کارهای خداوند متعال بر اساس عدل و حکمت انجام میگیرد؛ با توجه به این اصل، ممکن است این سئوال مطرح شود که: منظور از جملهی «یُضِلُّ مَنْ یَشَاءُ وَ یَهْدِی مَنْ یَشاءُ» در آیه 93 سورهی نحل و مانند آن چیست؟ اگر هدایت ...
خود باختگی و توکل بر خدا در قرآن
در بسیاری از آیات قرآن مجید و روایات اسلامی و سرگذشت انبیاء و اولیاء و صالحان و در کتب علمای اخلاق و ارباب سیر و سلوک, روی مساله توکل به عنوان یک فضیلت مهم اخلاقی که بدون آن نمیتوان به مقام قرب الهی رسید، یاد شده است. منظور از توکل سپردن کارها به خدا، و ...
سلام و تحیت در قرآن
سلام در لغت به معانی گوناگون آمده است، یکی از آنها معنای تحیت است و در آیه شریفه آمده است: (والسلام علی من اتبع الهدی)[1] و یکی از اسماء الله سلام است زیرا سالم از هرگونه نقص و عیب و فناست[2] و به معنای درود گفتن و هنیتبه زبان آوردن هم میباشد.[3] تحیت و درود ...
زینت و آراستگی در قرآن
قلمن حرم زینه الله التی اخرج لعباده و الطیبات من الرزق[1] در این آیه به نوعی التفات حکمی مخصوص به این امت از حکم عام سابق استخراج شده، همچنانکه در جمله: ذلک من ایات الله لعلهم یذکرون و جمله: فاذا فعلوا فاحشه نظیرش گذشت. استفهامی که در این آیه است استفهامی است انکاری. کلمه الزینه ...
تواضع و فروتنی در قرآن
ناگفته پیداست که تواضع و فروتنی نقطه مقابل تکبر و فخرفروشی است و جدا سازی بحثهای کامل این دو از یکدیگر مشکل یا غیر ممکن است و لذا هم در آیات و روایات اسلامی و هم در کلمات بزرگان اخلاق این دو به یکدیگر آمیخته شده است، نکوهش از یکی ملازم تمجید و ستایش از ...