امام محمدبن علی التقی- علیه السلام – نهمین پیشوای شیعیان امامی مذهب و از برگزیدگان خدا است برای هدایت امت نیای خویش می‌باشد.
کلینی، شیخ مفید و شیخ طوسی تولد آن حضرت را در ماه رمضان دانسته‌اند. شیخ مفید روز آن را پانزدهم رمضان و شماری دیگر از مورخان آن را در نوزدهم ماه مزبور دانسته‌اند. تولد آن حضرت بدون تردید در سال 195 هجری بوده است. رحلت آن حضرت، به نقل کلینی و شیخ طوسی و نوبختی، در آخر ذی قعده سال 220 هجری است. مسعودی آن را در پنجم ذی حجه دانسته و برخی منابع ششم ذی حجه را نقل کرده‌اند.
مادر آن حضرت سبیکه (سکینه) نوبیه و به روایت دیگر خَیًزُران بوده که او را از خانواده ام‌ّالمؤمنین ماریه قبطیه دانسته‌اند. نام مادر آن بزرگوار، ریحانه نیز ذکر شده است، به نوشته نوبختی نام این بانو دره بوده که بعدها او را خیزران خوانده‌اند.
مشهورترین لقب امام نهم، «جواد» است و القاب دیگری همچون: زکی، مرتضی، قانع، رضی، مختار، متوکل، منتجب نیز برای آن حضرت برشمرده‌اند. کنیه‌اش ابوجعفر است که معمولا در روایات تاریخی ابوجعفر ثانی ذکر می‌شود تا با ابوجعفر اول، یعنی حضرت باقر – علیه السلام – اشتباه نشود.
عمر آن حضرت 25 سال بوده و پس از شهادت پدر بزرگوارش در سال 203 تا 220 امامت شیعه را بر عهده داشته است.

رسول جعفریان – حیات فکری و سیاسی امامان شیعه، ص471