در ابتدا باید سخن سائل گرامی را تأیید و تصدیق کنم که در روایات و آیات قرآن بسیار آمده است که خداوند رزق بندگان و جنبنده‌ها را تضمین کرده است، مثلاً در قرآن آمده است: «وَ ما مِنْ دَابَّهٍ فِی الْأَرْضِ إِلاَّ عَلَى اللَّهِ رِزْقُها»؛[1] یعنی هیچ جنبنده و موجود زنده‌ای روی زمین نیست مگر این که رزقش بر خداوند واجب است، یعنی خداوند رزق آنها را بر خود واجب کرده است. همچنین در سوره ملک آیه 21 و ذاریات، آیه 23 و 58 این بحث مطرح شده است.
ولی در این جا باید به این نکته توجه داشته باشیم که بدون هیچ شکی خداوند رزق همه را می‌فرستد. البته به شرط این که کسی مانع رسیدن این رزق نشود. پس چون ما در دنیایی زندگی می‌کنیم که نظام علت و معلول در آن حاکم است؛ پس اگر کسی مانع رسیدن رزق به عده‌ای بشود و آن عده از شدت گرسنگی بمیرند, به معنای آن نیست که خداوند رزق و روزی آنها را مقدر و معین نکرده است.
امروز، در دنیا به خاطر ثروت اندوزی و احتکار و غارت عده‌ای؛ صدها و هزاران نفر از گرسنگی می‌میرند، در حالی که خداوند رزق آنها را فرستاده است و این بخاطر نظام حاکم بر دنیا است که محل امتحان انسانها است و انسانها اختیار دارند که کار خوب انجام بدهند یا کار ناپسند.
توسعه و پیش‌رفت جهان غرب با هدف حداکثر کردن تولید و سود حاصل از آن و افزایش سطح مصرف همراه با اسراف و فراموش کردن ارزش‌های اخلاقی، باعث گسترش فقر و گرسنگی در کشورهای جهان سوم شده است، به طوری که هر ساله میلیون‌ها نفر به خاطر گرسنگی یا سوء تغذیه جان می‌دهند. جهت آگاهی به آمار زیر توجه نمائید: در سال 1981 پنجاه میلیون نفر بر اثر گرسنگی جان سپردند. در همین سال جامعه اقتصادی اروپا، برای جلوگیری از پائین آمدن نرخ‌ها تصمیم گرفت، مازاد مواد غذایی خود را به دریا بریزد… یکی از مقامات پنتاگون می‌گوید: تولیدات غذایی را می‌توان به جای سلاح به کار برد. ما باید به این سلاح توجه کنیم و با درنظر گرفتن موقعیت کشورهای فقیر در اندیشه راه‌های استفاده از آن باشیم. [2] اگر قوانین اقتصادی اسلامی در دنیا حاکم شود دیگر کسی از گرسنگی نمی‌میرد و حتی نیازمندی پیدا نمی‌شود تا به او صدقه بدهیم. همان طوری که در روایات در وصف حکومت امام عصر (عج) آمده است.[3]  همچنین در سوره حشر می خوانیم: … کی لا یکونَ دولهً بینَ الاغنیاء منکم…[4]؛ غنیمت تقسیم می‌شود تا این که بین ثروتمندان دست گردان نشود.
شهید مطهری می‌گوید: این جا قرآن تحلیلی کرده که از این تحلیل یک اصل کلی برای جاهای دیگر استفاده کرده‌اند. یعنی فلسفه این حکم این است که پول و ثروت در میان همه طبقات پخش شود و اختصاص به یک طبقه معین نداشته باشد. که فقط در بین آنها در یک مدار بسته حرکت کند. در مدار بازی باشد که همه مردم را شامل بشود.[5] اسلام می‌گوید که ثروتمندان باید مال خود را در اختیار دیگر افراد بگذارند تا آنها همه سودی ببرند. باید خمس و زکات مال خود را بدهند و انفاق کنند. البته این بدان معنا نیست که کسی حق ندارد ثروتمند شود. بلکه بدین معناست که ثروت فقط بین ثروتمندان گردش نکند.
و ثانیاً خود افراد هم باید برای رسیدن به روزی معین شده خود، تلاش و کوشش کنند، اگر کسی در خانه بنشیند و منتظر رزق خود باشد،‌ مسلم است که از گرسنگی می‌میرد، ‌همانگونه که در روایت آتی خواهد آمد. دنیا محل کار و تلاش و محل امتحان است. و انسان در بین همین سختی‌ها است که امتحان پس می‌دهد. خیلی از انسانهایی که از گرسنگی می‌میرند عامل از بین رفتنشان خودشان هستند. یعنی به خاطر جهل و یا بی‌بند و باری با دستان خود، خویشتن را به ورطه هلاکت می‌اندازند. مثل بعضی از اقوام و کشورها که به خاطر جهلشان در دام استعمارگران افتاده‌اند، یا مانند افرادی که دنبال کسب و کار نیستند و اگر هم ازجایی، مالی به دست بیاورند آن را صرف هوس‌بازی و مواد مخدر و عیاشی می‌کنند یا مانند کسانی که در سنین پائین‌تر که قدرت و استعداد فراگرفتن علم و یا فنّی را داشتند، به لهو و سرگرمی‌های بی‌حد و مرز پرداختند و عامل بدبختی خود در آینده شدند. [6] امام علی ـ علیه السّلام ـ در این باره می‌فرمایند: برای به دست آوردن رزق خود تلاش نمایید، همانا تضمین رزق و روزی برای کسانی است که آن را طلب نمایند.[7] آری خواننده محترم؛ خداوند همانگونه که وعده داده است روزی تمام جنبنده‌ها را می‌فرستد و همه به رزق خود می‌رسند به شرط این که موانع یاد شده مانع رسیدن رزق نشوند، مثلاً کسانی، مردم را با نیرنگ و حیله در فقر نگه ندارند که اگر قوانین اسلامی دقیقاً اجرا شود، دیگر ما شاهد مرگ صدها و هزاران نفر از مردم گرسنه نخواهیم بود. امام علی ـ علیه السّلام ـ می‌فرماید: «انّ الله سبحانه فرض فی اموال الاغنیاء اقوات الفقراء فما جاعَ فقیرٌ الا بما مُتّع به غنیٌّ و الله تعالی سائلُهم عن ذلک»؛ امام علی ـ علیه السّلام ـ در این سخن گوهربارشان اشاره‌ای به این مطلب دارند و می‌فرمایند: خداوند سبحان خوراک فقراء را در اموال توانگران واجب کرده و هیچ فقیری گرسنه نماند، مگر آن که ثروتمند از حق او بهره‌مند شده است و خدای تعالی از این مطلب از آنان بازخواست کند.[8]

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. تفسیر المیزان، ج 18، ص 87، محمد حسین طباطبایی، بنیاد فکری و علمی علامه.
2. اقتصاد از دریچه اسلام، رضا اصفهانی، 1342، تهران، چاپ خرمی.

پی نوشت ها:
[1] . هود/ 6.
[2] . خلیلیان، محمد جمال، اسلام و توسعه، قم، مرکز مطالعات حوزه علمیه، چاپ اول، ص 22.
[3] . مطهری، مرتضی، سیری در سیره ائمه اطهار، انتشارات صدرا، ص 273.
[4] . حشر/ 7.
[5] . مطهری، مرتضی، آشنایی با قرآن، انتشارات صدرا، ج 6، ص 162، تفسیر سوره حشر.
[6] . اسلام و توسعه، ص 76.
[7] . مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج 71، ص 127.
[8] . نهج البلاغه، حکمت 328.