اجاز دهید سخن خود را با ملاک های انتخاب همسر شروع کنیم مطالبی که اگر به آن عمل شود زندگی ای شیرین را برای انسان رقم می زند و بسیاری از تردیدها و دو دلی ها با رعایت آنها بر طرف می شود.
دختر و پسر، باید ملاکها و میزان‌هایی داشته باشند و بدانند چه همسری می‌خواهند، با چه مشخصات و صفاتی. این اصل کار است. معیارها و ملاکها دو نوع هستند:
1. ملاک‌هایی که حتماً باید باشند و رکن و اساس هستند. این ملاکها عبارتند از: الف ـ تدیّن. ب ـ اخلاق نیک ج ـ شرافت خانوادگی.
2. ملاک‌هایی که شرط کمال ازدواج هستند و برای بهتر شدن زندگی اهمیّت دارند. این ملاکها عبارتند از: الف ـ
عقل. ب ـ سلامت جسم و روح. ج ـ زیبایی د ـ. علم و سواد. هـ ـ هم کفو بودن و متناسب با همدیگر بودن از لحاظ سنّ، فرهنگی، خانوادگی، اجتماعی، اقتصادی و…[1]
کیفیت گزینش:
فردی که می‌خواهد شریک زندگی خود را انتخاب نماید، باید حتی الامکان با روش‌های مختلف خصوصیات و روحیّات و خانواده طرف و خود او را بشناسد و در آخر نسبت به ازدواج با او تصمیم بگیرد. این مرحله مهم‌ترین مرحله ازدواج می‌باشد و لذا برای این مرحله راهها و روش‌های مختلفی در نظر گرفته شده تا فردی که انتخاب می‌کند، دقیق‌تر انتخاب کند و با اطمینان خاطر بیشتری به عرصه زندگی پا بگذارد.
مرحله اول مشورت کردن با افرادی که دارای خصوصیاتی چون تدیّن، عقل و فهم بالا، آگاه به مسائل ازدواج، شجاع و بدون ملاحظه، مصلحت اندیش، دلسوز و خیرخواه، و امین و رازدار باشند.
مرحله دوم تحقیق: میزان تحقیق بستگی به فرد مورد تحقیق از لحاظ دوری و نزدیکی نسبت به تحقیق‌کننده دارد. یعنی هر قدر آشناتر باشد تحقیق کمتر و هر قدر ناآشناتر باشد تحقیق بیشتری می‌طلبد. در مسأله تحقیق باید راههای گوناگونی را پیمود و جزئیات مسئله را بررسی نمود و معلومات مختلفی را بدست آورد و پیرامون آن تفکّر و مشورت کرد و همه جوانب امر را سنجید تا کم کم نتیجه به دست آید. راههای تحقیق عبارتند از:
1. بررسی اصول و صفات خویشان و نزدیکان.
2. تحقیق از طریق خویشان او.
3. تحقیق از طریق دوستان نزدیک او.
4. تحقیق از طریق معلمان و مربیان او.
5. تحقیق از طریق دشمنان او.[2]
استخاره و جایگاه آن در ازدواج:
هر گاه کسی بخواهد کاری انجام دهد، اگر خوبی و صلاح آن کار برایش روشن باشد، باید با استمداد و طلب خیر از خداوند و توکّل به او، آن کار را انجام دهد، و هیچ جایی برای استخاره مصطلح نیست و اگر بدیِ کار برایش آشکار است، باید آن را ترک کند و باز هم هیچ جایی برای استخاره وجود ندارد. امّا اگر خوب یا بد بودن کار برایش واضح نبود و نمی‌داند انجام دهد یا نه؟ باید پیرامون آن تفکّر، مطالعه،بررسی، تحقیق و مشورت نموده و همه جوانب امر را بررسی کند، اگر فکر و تصمیمش یک طرف را ترجیح داد، باید طرف ترجیح یافته را عمل کند و باز هم در اینجا نیازی به استخاره نیست، امّا اگر پس از تفکّر و تحقیق و مشورت و پیمودن تمام راههای ممکن، باز هم راه به جایی نبرد و «حیران» بر سر «دوراهی» درماند و «عقربه اندیشه و تصمیمش» روی 50% مانده و به هیچ طرفی تمایل پیدا نکرد و آن کار هم به گونه‌ای است که نمی‌شود به حال خود رهایش کرد، بلکه باید تکلیف آن را روشن نمود آن گاه نوبت به «استخاره» می‌رسد.
هم‌چنین استخاره کردن کار همه نیست بهتر است این کار توسط افراد خود ساخته و علمان پاک و ربانی انجام شود دهند و در آخر باید عرض کنیم که به قول حضرت استاد آیت الله جوادی آملی:«ما در اسلام (برای هر کاری و در هر شرایطی) تشویق به استخاره نشده‌ایم.» پس بهتر است شما در مسئله ازدواج راههای گفته شده را بپیمایید و اگر نتیجه نگرفتید، در این صورت است که می‌توانید با شرایط گفته شده استخاره بگیرید. و گرنه قبل از این مراحل استخاره کردن از نظر اسلام درست نمی‌باشد و چه بسا باعث شود انسان تا آخر عمرش تأسف بخورد.[3]
در مورد استادتان باید عرض کنیم بدون توجه به ملاک های یاد شده استخاره کردن درست نبوده است و اگر ایشان آن شرایط مطلوب را دارا هستند و در مورد ایشان تحقیق‌های لازم و مشورت را انجام داده‌اید، می‌توانید به وسیله یک فرد فهیمی نظر مثبت خودتان را از زبان واسطه به ایشان منتقل کنید ( البته غیر مستقیم) در ادامه اگر دیدید ایشان راضی شدند و به خواستگاری آمدند و شرایط لازم را دارا هستند دیگر جائی برای تردید نیست. ولی اگر ایشان به هر دلیلی قبول نکردند و دچار سوء تفاهم باشند می‌توانید از طریق واسطه این سوء تفاهمات را رفع کنید، ولی اگر دیدید ایشان رغبتی به ازدواج با شما ندارد، سعی کنید محبّت او را از دلتان خارج نمایید. چون انسان نمی‌تواند با کسی که او را نمی‌پسندد زندگی کند در مورد خواستگار آخر شما نیز همان مطالب یاد شد توصیه می شود یعنی با توجه به شرایط و ملاک ها و تناسب های یاد شد یکی را در نظر بگیرید هر کدام در صد همسانی و تناسبش با شما بیشتر بود همان برای زندگی شما مناسب است در آخر توصیه می کنیم برای امر خطیر ازدواج حتماً از مشاوره حضوری نیز کمک بگیرید.
در مورد اینکه خواستگار شما، از فعالیت اجتماعی ناراضی است. باید گفت که شما باید ببینید اولاً فعالیت اجتماعی برای شما چه قدر اهمیّت دارد. آیا آنقدر اهمیت دارد که بخواهید به خاطر آن خواستگار خود را ردّ کنید. دوم اینکه اگر فعالیت اجتماعی شما طوری است که با افراد نامحرم در تماس نیستید می‌توانید او را قانع کنید ولی اگر این طور نیست به نظر می‌رسد حقّ با خواستگار شما باشد. از طرفی شاید بتوانید در خانه به فعالیت خود بپردازید و این امر مانعی برای شما نباشد.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. انتخاب همسر، ابراهیم امینی، نشر بین الملل وابسته به انتشارات امیرکبیر.
2. جوانان و انتخاب همسر، علی اکبر مظاهری، انتشارات پارسایان.
پی نوشت ها:
[1] . مظاهری، علی اکبر، جوانان و انتخاب همسر، انتشارات پارسایان، چاپ بیست و دوم، 1382، ص 106.
[2] . امینی، ابراهیم، انتخاب همسر، انتشارات امیرکبیر، چاپ هشتم، 1382، ص 155.
[3] . مظاهری، علی اکبر، جوانان و انتخاب همسر، همان، ص 202.
