به عنوان مقدمه در جواب سؤال شما به عرض می رسانم که اسلام دینی کامل است که در همه شئون زندگی فردی و اجتماعی انسانها دارای برنامه و دستور می باشد. و برای هر چیزی و هر کسی حق او را و وظیفه او را تعیین نموده است. و حتی در جزئی ترین مسائل هم اظهار نظر کرده است.
یکی از حوزه هایی که اسلام در آن وارد شده است و به طور مفصل هم به آن پرداخته است، مسائل مربوط به خانواده می باشد. که یکی از قسمت هایی که تقریباً بسیار جامع به آن پرداخته، مسائل حقوقی است که نسبت به آن تذکر داده و آنها را بر شمرده است. لذا در این باب به حقوق والدین و فرزندان اشاره کرده و حقوق متقابل را بیان فرموده است.
یکی از حقوقی که فرزند بر پدر و مادر دارد ، نام نیک انتخاب کردن برای فرزند است. و این مطلب در احادیث متعددی مطرح شده است که به عنوان نمونه به دو مورد آن اشاره می نمائیم.
1. امام رضا ـ علیه السلام ـ فرمود: اولین نیکی که پدر به فرزند خود می کند این است که برای او نام نیکو انتخاب کند. پس شما هم برای فرزندان خود نام نیکو انتخاب کنید.[1]
2. پیامبر گرامی اسلام(صلی الله علیه وآله) در وصیت خود به حضرت علی ـ علیه السلام ـ فرمود: ای علی حق فرزند بر پدر و مادر این است که نام نیکو برای او انتخاب کنند و او را خوب تربیت کنند و به آداب خوب مؤدب کنند.[2]
پس معلوم شد که یکی از حقوق فرزند بر والدین انتخاب نام نیک می باشد.
نکته دیگر این می باشد که نام نیک از نظر روحی و روانی تأثیر مثبت بر فرزند دارد. کما اینکه نام زشت هم تأثیر منفی دارد. و وسیله ای برای خرد شدن شخصیت فرزند در اجتماع و در میان دوستانش می گردد. پس بر والدین لازم است که با انتخاب نام نیک، هم حق خود را ادا کنند و هم فرزند خود را خوشنام کنند. چه بسا یک نام زیبا در سعادت یک فرد تأثیر داشته باشد مانند جریان حرّ بن یزید ریاحی که حضرت سیدالشهداء نام او را با مسمی قلمداد کردند. و از طرف دیگر با وجود این همه نام و اسم زیبا در اسلام شایسته نیست که مسلمان برای فرزند خود نام غیراسلامی انتخاب کند. البته انتخاب نام یهودا حرام نیست و گناه ندارد ولی برای یک خانواده مسلمان سزاوار نیست که برای فرزند خود این نام را انتخاب کند. که چه بسا این نام باعث بروز مشکلاتی برای فرزند هم بشود من جمله از دست دادن هویت اسلامی خود.
و نکته ای که نباید از آن غافل شد، تداعی این اسم با یهودی بودن و همفکر و هم عقیده با آنها بودن می باشد. و این در جامعه ما که فرهنگی متفاوت و در تضاد با افکار یهودیت صهیونیستی دارد همخوانی ندارد. لذا بهتر و شایسته است از اسم خوب خصوصاً اسامی ائمه ـ علیهم السلام ـ استفاده نمائیم که بسیار به آنها سفارش شده و پسندیده هم می باشد.
پیامبرگرامی اسلام(صلی الله علیه وآله)می فرمایند:”هرکس دارای چهارپسرباشدویکی رابانام من نامگذاری نکند، درحقیقت به من جفاکرده است.”[3]
امام حسین(علیه السلام) می فرمایند:”اگرخداوندصدپسرهم به من مرحمت فرماید، همه رابانام پدرم” علی” نامگذاری می کنم وجزنام وی را انتخاب نمی کنم.”[4]
دراحادیث آمده است که رسول خدا نامهای مردان وشهرها را تغییر می دادوبدین وسیله راه فرهنگ زدایی ازفرهنگ بیگانه خود نشان می دادند.[5]
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. تربیت و آموزش کودک در اسلام، تألیف عصام عتیاوی، ترجمه دکتر عبدالصاحب یادگاری، نشر کانون اندیشه های اسلام، چاپ اول، سال 1370 ش، قم.
2. حقوق متقابل والدین و فرزندان، عبدالکریم پاک نیا، نشر کمال الملک، چاپ اول، سال 82، قم.
3. اسلام و تربیت کودکان، نوشته دکتر احمد بهشتی، ج 1، انتشارات سازمان تبلیغات، چاپ اول، سال 80، تهران.
4. روشهای آسیب زا در تربیت، محمدرضا قائمی مقدم، مؤسسه پژوهشی حوزه و دانشگاه.
پی نوشت ها:
[1] . اصول کافی، دارالاضواء، چاپ بیروت، ج 6، ص 18، باب الاسهاء و الکَنی، ح 3.
[2] . حرّ عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، انتشارات ال البیت، چاپ قم، 1412 هـ ق، ج 21، ص 390، باب 22، ابواب احکام اولاد.
[3] فروع کافی،ج6،ص19.
[4] فروع کافی،ج6،ص19.
[5] بابازاده،علی اکبر،مسائل ازدواج وحقوق خانواده،،ص87 ،انتشارات بدر.