اگر در زمان حیات والدین، رضایتشان را حاصل نکرده باشیم بعد از فوت ایشان آیا می‌توان رضایت آنان و یا به طور کلی رضایت اموات را حاصل نمود؟
مقدمه
خداوند در آیات متعدد به این مسأله تأکید نموده و می‌فرماید: و لا تشرکوا به شیئاً و بالوالدین احسانا[1]، از این آیه و آیات مشابه احترام و نیکی کردن به والدین را می‌توان استفاده نمود آن هم به طور مطلق، یعنی چه در حال حیات و چه پس از مرگ آنان. یعنی انسان بکوشد زحمات طاقت‌فرسای پدر و مادر را که در فرآیند تربیت انسان از دوران کودکی تا بزرگسالی متحمل شده‌اند ارج نهد و در نتیجه رضایت آنها را به دست آورد که در واقع رضای خداوند است. حال اگر در حال حیات پدر و مادر به عللی نتوانستیم رضایت خاطر آنان را کسب کنیم، بعد از مرگ ایشان در این امر خداپسند بکوشیم و یا حتی اگر موفق به کسب رضایت آنان هم شده‌ایم تلاش کنیم بعد از هجران آنان روح لطیف‌شان را نیازاریم. با کاوشی در آیات و روایات و سیره بزرگان و علما می‌توان راهکارهای چندی را برای کسب رضایت پدر و مادر به قرار زیر فهرست نمود.
راه های کسب رضایت والدین بعد از وفات آنان
1ـ یکی از راههایی که شما می‌توانید رضایت والدین را پس از مرگ ایشان به دست آورید این است که تکالیف واجب اعم از نماز، روزه، وجوهات شرعیّه، حج واجب و بدهکاری‌هایی که دارند را بی‌درنگ انجام دهید و به یکایک وصیت‌های آنان جامه عمل بپوشانید.
2ـ دومین راه کسب رضایت والدین این است که از مال حلال به نیابت ایشان صدقات و خیرات و نذوراتی را به مستمندان و مستحقان دهید و یا ملکی را برای استفاده‌های عام المنفعه چون مسجد و … وقف نمایید.
3ـ برای شادی روح پدر و مادرتان و نیز دیگر اموات، قرآن بخوانید و نماز مستحبی به جا آورید به خصوص در شب جمعه که در برخی روایات بدان اشاره شده است. زیارت اهل قبور نیز به نوبه خود می‌تواند تجلیلی از مقام بلند آنان باشد.
4ـ در حق ایشان دعا نموده و از خداوند طلب رحمت و مغفرت نمایید. در سیره پیامبر عالی‌قدر- صلی الله علیه و سلم- آمده است که از پدر و مادرش به نیکی یاد می‌نمود و برای آنان طلب مغفرت می‌کرد. در این دعا می‌خوانیم: «اللهم اغفر لی و لوالدی و للمؤمنین یوم یقوم الحساب» یعنی بار الها مرا و پدر و مادرم و همه مومنان را در روزی که حساب برپا می‌شود مورد رحمت و مغفرت خویش قرار ده.
5ـ مراسم سالگرد و یادبود نیز رسم پسندیده‌ای است که این امکان را فراهم می‌سازد تا هر ساله خاطرات ماندگار دو سمبل مهر و عطوفت یعنی پدر و مادر در صفحه حافظه‌ها تداعی شود. و اگر به مناسبت آن، خیراتی به روح مرحومین نثار گردد، باعث خشنودی بیشتر آنها خواهد شد.
6ـ مناسب است به این نکته هم اشاره کنم که همه ما علاوه بر شخصیت فردی، دارای شخصیت اجتماعی هستیم که مولفه‌های آن در تعامل با دیگران شکل می‌گیرد. در واقع آنچه پس از مرگ به یادگار می‌ماند همین شخصیت اجتماعی و پایگاهی است که حاصل یک عمر تجربه انسان است. انتظار این است که اگر می‌خواهید رضایت پدر و مادرتان را به دست آورید سعی کنید این شخصیت اجتماعی و احترام و منزلتی را که والدین شما در نزد دیگران دارند حتی با انجام کوچک‌ترین کاری که باعث ناسزاگویی دیگران به پدر و مادرتان شود انجام ندهید. همیشه کارهای شایسته و پسندیده از خود نشان دهید و در برخوردها و روابط با دیگران صداقت و امانت را رعایت کنید تا همگان آفرین بگویند و زبان حالشان این باشد که خدای رحمت کند فلانی را که چنین فرزند شایسته و نیکوکاری از خود به جا گذاشته است.
امید است با رعایت این نکات شش‌گانه، رضایت خاطر والدینتان را به دست آورده و اجر و پاداش بزرگی نیز نصیب شما شود.
حسن ختام این نوشتار، حدیثی از امام صادق-علیه السلام- را قرار داده و توفیق عمل به آن را از خداوند متعال خواستاریم. مضمون حدیث امام- علیه السلام- این است که چه مانعی دارد هر یک از شما به پدر و مادرتان نیکی کنید زنده باشند یا مرده. یعنی از جانب آنها نماز بخواند و صدقه دهد، حج گذارد و روزه بگیرد. تا آنچه انجام داده است ثوابش از آنها باشد و خداوند معادل ثواب آن را به خود آن فرد عنایت کند و به وسیله احسانی که وی انجام داده است خیر و برکت را برایش ارزانی بدارد.[2]
پی نوشت ها:
[1]. نساء/36.
[2]. کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج 3، ص 232.
