من مشکل روحی ای دارم که می خواستم با شما در میان بگذارم راستش را بخواهید من در خیابان که راه می روم احساس می کنم همه مرا نگاه می کنند و همه درباره من صحبت می کنند و به من توجه دارند برخی وقتها دچار افسردگی می شوم و مدت طولانی است که داروی اعصاب و روان مصرف می کنم ولی هیچ اثری نداشته است همچنین از زندگی دنیا ناامید شده ام و به خاطر افکاری که گفتم بسیار عذاب می کشم لطفاً مرا راهنمایی فرمایید؟
در پاسخ سؤال شما نکاتی را خدمتتان عرض می نمائیم.
1. تشخیص مشکل: برای تشخیص یک اختلال روان شناختی اطلاعات مناسبی از زمان شروع، نوع داروی مصرفی، سن فرد، شدت اختلال، سابقه بیماری، زمینه های خانوادگی و ارثی و… لازم است به همین خاطر ما نمی توانیم در مورد نوع بیماری شما با این اطلاعات محدودمان قضاوتی کنیم. در مشاوره های بالینی و روان پزشکی درمانگر قبل از هر کاری اقدام به مصاحبه تشخیصی می کند. و با مصاحبه با بیمار و سؤال های متفاوتی از اطرافیان مبادرت به تشخیص نوع اختلال می کنند و پس از این مرحله (شناسایی علت و بیماری) درمان خود را شروع می کنند. بنابراین توصیه می کنیم پیگیری درمان خود را همچنان ادامه دهید تا به نتیجه مطلوب برسید.
2. فرهنگ مشاوره: دوست عزیز! خوشبختانه شما با فرهنگ مشاوره آشنا هستید و به همین خاطر است که به مشاوره های حضوری و مکاتبه ای اهمیت داده اید و ان شاء الله همین قدم هایی که برداشته اید شما را به موفقیت خواهد رساند. یکی از دغدغه های درمانگران در اختلال های روانی این است که بیمار , اغلب اوقات همکاری نمی کند. طبق نظر متخصصان، اراده، خواست، پیگیری بیمار، عمل به توصیه ها و انجام تمرین های خودیاری و مصرف دارو بهترین نقطه امید برای رسیدن به هدف است پس آنچه که برای شما لازم است دو چیز است 1. شناسایی متخصص با تجربه و رجوع به آنها 2. عمل به توصیه های دارویی و غیر دارویی آنها.
3. اثر بیماری ها: بیماری های روانی اثرات متفاوتی بر احساسات، هیجانها، رفتار و بینش و آگاهی بیمار از خود، دیگران و جهان خارج می گذارد و برخی از این اختلالات باعث بدبینی و شک و… می شود در واقع نوع نگرش شما مرتبط با بیماری شما دارد و آگاهی از این مطلب به شما امکان می دهد که نسبت به این احساسات منفی خود جدی نباشید و به گمان ها و بدبینی های خود ترتیب اثر ندهید و تلاش کنید که علت آن را از بین ببرید.
4. کیفیت درمان: اختلالات روان شناختی شدت و ضعف دارند و نسبت به شدت آنها بحث پیگیری و درمان جدی تر می گردد برخی از اختلالاتِ ضعیف با رجوع به مشاوره بالینی و انجام تکالیف خواسته شده برطرف می شوند و برخی ازاختلالات علاوه بر مشاوره بالینی نیاز به دارو درمانی دارند پس توصیه می کنیم در درجه اول تلاش کنید که یک روان پزشک و یک روان شناس بالینی با تجربه و متخصص و سرشناس برای درمان خود شناسایی کنید و پس از این مرحله گام به گام طبق نظر کارشناسی آنها عمل کنید مطمئن باشید که آنها به کار خود آشنا هستند و آنها بر حسب نوع کار خود روزانه با افراد زیادی و با مشکلات متنوع (از جمله مشکل شما) روبرو می شوند پس دستورات آنها را جدی بگیرید آنچه که در کشور ما از آن غفلت می شود همه بعدی حرکت کردن در مسائل درمانی است. نکته ای که باید بدان توجه نمائید این است که روان پزشک به دلیل نوع وظیفه خود با درمان دارویی به تنظیم خلق بیمار و نگرش او می پردازد که نوع جلسات آنها عمدتاً کوتاه مدت است اما روان شناس بالینی با تخصص خود , به فرد کمک می نماید تا اراده خود را تقویت کند و مهارت های اجتماعی و روابط اجتماعی فرد را بازسازی می کند و به او تمرین هایی می دهد که بیمار در خارج از جلسه و در منزل، بوسیله این تمرین ها، به خود کمک کند و به درمان سرعت ببخشد و عوارض احتمالی داروهای روان شناختی را خنثی سازد.[1]
نکته دیگری که در درمان مهم است؛ توکل و توجه به امور معنوی است مانند تلاوت قرآن، گفتن ذکر های مختلف، دعا در هر حال و امور مختلف انس با امام زمان(عج) توسل به ائمه اطهار(ع) و… که نقش جمع این امور معنوی را نباید مورد غفلت قرار داد. به هر حال دستیابی به فرمول حل مشکل شما، با توجه به همین سه اصل می باشد: الف: معنی درمانی(توجه به دعا و نیایش و امور معنوی) ب: روان درمانی (مشاوره و ارائه راهکار توسط روان شناس بالینی) ج: دارو درمانی (با تجویز و نظر روان پزشک).
1. مسلماً هر دارویی در کنار اثرات مثبت خود , عوارضی دارد اما سود آنها به مراتب بالاتر از عوارض منفی آنهاست و نباید به خاطر عوارض کم آن از اثرات مثبت آن غافل شد و آن را ترک کرد.
2. برخی از داروها نیاز به زمان دارد تا اثراتشان نمایان گردد متأسفانه برخی از افراد که با این مسئله آشنا نیستند گمان می کنند داروی آنها مؤثر نبوده داروی خود را قطع می کنند پس نباید عجله به خرج داد باید داروها را مصرف کرد.
توصیه های کاربردی در کنار دارو درمانی
در کنار مصرف دارو توجه به نکات زیر ضروری است :
1. تمرینات خودیاری روان شناسی بالینی را جدی بگیرید و به آنها عمل کنید (مثل ورزش و….).
2. از نقش مؤثر ورزش برای تسریع در درمان کمک بگیرید و در هفته اوقاتی را به ورزش اختصاص دهید.
3. نسبت به اعمال عبادی مثل دعا و نیایش جدی تر باشید. طبق نظر کارشناسان مسائل دین و روان، دعا و باورها نقش تسهیل کننده در درمان دارند، امروزه در برخی از بیمارستان های دنیا در کنار دارو به تقویت باورها نیز می پردازند تا داروها زودتر اثر کنند. [2]
4. به محتوای فکر خود فکر نکنید و بدانید که این افکار بخاطر نوع بیماری شماست پس بجای نگرانی در مورد قضاوت مردم درباره شما فقط دغدغه درمان خود را داشته باشید و هنگام هجوم این افکار به ذکر لا اله الا الله مشغول باشید.
5. از نقش مؤثر تلقین غافل نباشید. تلقین می تواند به ضمیر ناخودآگاه شما دستور دهد که افکار منفی را تبدیل به افکار مثبت کند و نگرانی را برطرف سازد. پس جملات مثبت تأکیدی را یادداشت کنید و آنها را زمزمه کنید جملاتی از قبیل: او که خالق من است در همه حال حافظ من است، من با اراده الهی خود بر مشکلاتم فائق می آیم. مردم چون مخلوق خدایند محبوب من اند و، من توانایی های کلامی زیادی جهت ارتباط با مردم دارم و… .
6. بیکار نباشید. امروزه در کنار دارو درمانی به «کار» نیز توجه زیادی می شود و آن را مکمل درمان می دانند در کار مورد علاقه , فرد با توانایی های خود آشنا می شود, احساس هدفداری می کند و اعتماد به نفسش قوی می شود و عوارض منفی دارویی را کم می کند, از خیال پردازی دوری می کند و به بخش مثبت وجودش تمرکز بیشتری می کند. به همین خاطر امروزه از کار جهت درمان مکمل به عنوان کار درمانی استفاده می شود.[3]
7. از پناه بردن به خلوت خودداری کنید. سعی کنید بیشتر با خانواده و نزدیکان خود باشید و حتی با هم و در کنار هم به طبیعت و سیر و سفر بروید و یا برای خرید منزل با اعضاء خانواده بروید و…. .[4]
8. موفقیت ها و توانایی ها کوچک و بزرگ گذشته خود را در فهرستی بنویسید سعی کنید چیزی از قلم نیفتد و آنها را روزی چندبار مرور کنید.[5]
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. از حال بد به حال خوب دیوید برنز، ترجمه مهدی قراچه داغی.
2. باز هم مثبت درمان، نوشته نورمن پیل، ترجمه فریبا مقدم، نشر اوحدی.
3. روش مؤثر غلبه بر افکار و احساسات منفی ونالد والتر، ترجمه شیرین نبوی نژاد، تهران نشر عشق.
پی نوشت ها:
[1] . درمان دارویی بیماری های روانی، ترجمه دکتر نصرت الله پورافکاری، بازوک، اسکون اور، نشر ذوقی، چاپ دوم، ص 5 (اقتباس).
[2] . ویکتور فرانکل، خدا در ناخودآگاه، ترجمه و توضیح دکتر ابراهیم یزدی، پاورقی، ص 123 (اقتباس).
[3] . مجله حدیث زندگی، 19، سال چهارم، شماره 4، مهر و آبان، 1383، ص 21.
[4] . راهنمای گام به گام درمان مشکلات روانی بزرگسالان ترجمه سید علی کیمیایی و.. به نشر چاپ اول 1381، ص 188 ـ 187 (اقتباس).
[5] . همان.
