آیا درست است که مهم ترین راه جلوگیری از گناه ،کنترل نگاه است در صورتی که این امر در دوران ما امکان ندارد؛ زیرا انواع زن های آرایش کرده با لباس های تنگ و کوتاه در خیابان پر است با توجه به این نکته راه پیشنهادی برای حفظ نگاه از حرام چیست؟

مقدّمه:
دین مبین اسلام به تمام نیازهای غریزی و فطری انسان توجّه کرده و بهترین پاسخ ها را که هماهنگ با نیازها و رشد و کمال انسان است، با تمام شرایط و ابعادش برای او در نظر گرفته است. در اسلام تکلیفی وجود ندارد که انجامش غیرممکن باشد. نکته مهم این است که بایست همه دستورات را رعایت کرد؛ نه اینکه برخلاف دستورات اسلامی راهی را برویم بعد وقتی قدرت برگشت نبود بگوییم دستورات اسلام شدنی نیست.
حفظ نگاه یکی از احکام مترّقی اسلام، است که در روایات بهترین راه برای حفظ از انحراف جنسی محسوب شده است چشم دریچه حسّاسی است که اگر انسان مراقب نباشد، یک نگاه آلوده و نفوذ آن در دل، موجب انحراف جنسی می شود. به هر حال اوّلین خاکریز و سدّ عظیم حیا و عفت با همین نگاه های ساده، شکسته می شود. چه بسا یک نگاه طوفان بر پا بکند و موجب عشق های نامشروع شده و هزاران بلا و گرفتاری بدنبال خود بیاورد؛ از این روی اسلام معتقد است که باید روابط نامشروع از همین مرحله نخست کنترل شود.
روانشناسان چشم را «جاسوس دل» معرفی کرده اند. ریشه بسیاری از مفاسد، درگیری ها و ازدواج های ناخواسته و تحمیلی  ناشی از همین امر است. نگاه ها زمینه ساز دل بستن ها، بروز شیدائی ها و در نهایت رسوائی ها هستند. چشم می بیند، عاطفه تحریک می شود، آدمی را به حرکت در می آورد و آنگاه بیا و تماشا کن.
ز دست دیده و دل هر دو فریاد که هرچه دیده بیند دل کند یاد
مَثل کسی که از ابتدا مراقب چشم خود باشد مانند کسی است که افسار اسبی را در دست داشته باشد و آن اسب بخواهد وارد دالانی تنگ و کم عرض شود، و او به راحتی افسار را گرفته و مانع گردد؛ ولی کسی که مراقب نگاهش نیست به کسی می ماند که افسار را رها کند تا آن حیوان وارد چنین مکانی شود و بعد بخواهد آن را بیرون بیاورد.
الف) آثار منفی نگاه آلوده و اهمّیت عفّت چشم
1. قرآن کریم مرد و زن مسلمان را پیش از دعوت به عفّت جنسی، به عفّت چشم دعوت می کند.[1] 2. امام صادق ـ علیه‎ السلام ـ می فرمایند: «نگاه آلوده تیر زهرآلودی از تیرهای شیطان است و چه بسا یک نگاه نامشروع که حسرت طولانی را در پی دارد».[2] 3. چشم چرانی موجب اتلاف وقت و انرژی و عدم تمرکز در کارها و مانع بسیاری از فعالیت ها می شود (مثلاً اُفت تحصیلی)؛ چرا که انسان را مثل یک فرد معتاد بدنبال خود می کشد.
4. در چشم چرانی فرد قادر نیست به تمام خواسته ها و افراد مورد نظر خود دست پیدا کند؛ بنابراین، نگاه، حسرت است نه لذت و اسارت است نه آزادی. برای همین شخص دچار سرخوردگی، افسردگی و پرخاشگری می شود که این حالات در صورت تداوم مخرّب روح و جسم انسان خواهند شد و اثر نامطلوبی بر مراکز عصبی خواهند گذارد و بهداشت روانی فرد را که پایه هر پیشرفتی است به خطر می اندازد.
5. بی میلی نسبت به همسر در افراد متأهل.
6. گناه بطور کلّی موجب سلب توفیقات معنوی و باعث سیاهی قلب و عدم استجابت دعاست.
7. از یحیی بن زکریا پرسیدند که ابتدای زنا و منشأ آن چیست؟ گفت: «نگاه کردن و آرزو نمودن» یعنی خیال و تصوّر کردن.[3] 8. حضرت داود ـ علیه‎ السلام ـ به پسر خود فرمود که «ای فرزند من! پشت سر شیر راه برو ولی پشت سر زن راه نرو».[4] 9. ابلیس لعین گفته است که: «نگاه کردن کمان قدیم من است، و تیری است که هرگز آن را خطا نمی کنم».[5] 10. عفّت چشم نه تنها از انحرافات جنسی پیشگیری می کند، بلکه در سازندگی روانی انسان، اثر دارد. امام علی ـ علیه‎ السلام ـ فرمودند: «کسی که نگاه های او عفیف باشد، اوصافش نیکو خواهد بود».[6] 11. هر چشمی در روز قیامت گریان است جز سه چشم: «… و چشمی که از محرمات خدا بسته شود».[7] 12. اگر کسی چشمش به زن نامحرمی افتاد و او نگاهش را به سوی آسمان تغییر داد یا چشم خود را بست، قبل از اینکه چشم خود را ببندد، خدای متعال حورالعین را به وی تزویج می کند.[8] ب) راهکارهای پیشنهادی برای حفظ نگاه
1. نقش اراده و تصمیم قاطع را دست کم نگیریم (موارد بعدی ضمن اینکه خود یک راهکارند در اراده هم مؤثرند).
2. توجّه به آثار منفیِ نگاه آلوده که قبلاً گذشت و تفکّر و تکرار آن به صورت منظم (مثلاً هر 3 روز یکبار یا هر هفته یکبار) تا مدتی که انسان حس کند از دام این خطر دور شده.
3. توجّه به پاداش حفظ نگاه از جمله:[9] الف: چشیدن شیرینی ایمان.
ب: احساس شیرینی عبادت.
ج: دارای صفات نیکو هم می شود.
4. شخصی از امام علی ـ علیه‎ السلام ـ پرسید: از کدام وسیله برای چشم پوشی از نگاه های حرام می توان کمک گرفت؟ امام فرمودند: «با این احساس که زیر نظر خدایی هستی که بر اسرار نهان تو آگاه است.»[10] 5. کنترل محرک: تلاش کنید در اماکنی که احتمال انحراف شما وجود دارد در حد ضرورت بروبد.
توضیح: این اصل بسیار مهمّی است که انسان ها برای عشق برتر، عشق پایین را فدا می کنند، خیلی از افراد جان خود را برای سلامتی فرزند و… به خطر می اندازند. لذا اگر انسان عاشق خدا و امام زمان ـ علیه‎ السلام ـ شد و خود را در حضور خدا و حجّت خدا حسّ کرد آنگاه برای عشق وافر به آنها عشق پایین تر را می تواند کنار بگذارد و این عشق به واسطه شناخت خدا و محبّت خدا حاصل می شود؛ چرا که وقتی فردی در یابد که خدا چه قدرتی دارد و چقدر رئوف است و ائمه ـ علیهم السلام ـ گنجینه علوم الهی هستند و تمام جهان هستی به برکت ایشان روزی می خورند و اگر امام معصوم ـ علیه‎ السلام ـ نباشد زمین اهل خودش را فرو می برد، عظمت آنها را درک می کند و عاشق آنها می شود؛ بنابراین از هر وسیله ای برای بالا بردن این شناخت باید استفاده کرد.

پی نوشت ها:
[1] . نور/ 24.
[2] . دستغیب، سیّد عبدالحسین، گناهان کبیره؛ دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین قم، چاپ یازدهم، 1376، ج 1، ص 193.
[3] . نراقی؛ ملا احمد، معراج السعاده؛ قم: انتشارات هجرت، چاپ چهارم، 1376، ص 318.
[4] . همان؛ ص 318.
[5] . همان؛ ص 318.
[6] . محمدی ری شهری؛ محمد، جشن تکلیف: ویژه بلوغ پسران؛ قم: انتشارات دارالحدیث، چاپ ششم، 1378، ص 64.
[7] . مجلسی؛ بحارالانوار؛ بیروت، داراحیاء التراث عربی، چاپ سوم، 1403 هـ ق، ج 68، ص 204.
[8] . بحارالانوار، ج 101، ص 37، حدیث 28.
[9] . جشن تکلیف، ص 64.
[10] . همان ص 65: این حدیث با آیه 19 سوره غافر تناسب دارد: «یعلم خائنه الاعین و ما تخفی الصّدور» خدا نگاه های خیانت آمیز و آنچه در درون افراد مخفی است را می داند.