به دانشگاه و علوم حوزوی علاقمندم می خواستم در راستای رشته دانشگاهی خودم یعنی روان شناسی سیر مطالعاتی گسترده و وسیعی در زمینه روان شناسی اسلامی (علم النفس فلسفی…) داشته باشم، منابع معرفی کنید.

«روان‌شناسی» به معنای مطلق یک رشته علمی تجربی است. تمایز اساسی این علم از مباحث فلسفی و دینی در باره روان انسان در روش تجربی آن است. یعنی فلسفه و دین نیز به مسأله روان‌ پرداخته است. اما از روزی که شناخت ذهن و روان انسان با روش تجربی شروع شد، «روان‌شناسی علمی» شکل گرفت. بنابراین باید تمایز این واژه با سه اصطلاح دیگر روشن شود.
الف) علم النفس فلسفی: تمایز اساسی روان‌شناسی علمی از علم النفس فلسفی در روش آن است. روان‌شناسی علمی با روش تجربی و علم النفس فلسفی با روش عقلی به مطالعه روان انسان می‌پردازد.  البته موضوعاتی که در علم‌النفس مطرح می‌شوند نیز متفاوت از موضوعات مطرح در روان‌شناسی علمی است. به عنوان مثال در علم النفس مباحث مربوط به نفس، وحدت نفس، تعدد نفس، قوای نفس، تجرد نفس، کیفیت ارتباط نفس و بدن، روح، عقل، خواب مطرح می‌شوند. اما در روان‌شناسی علمی اینگونه مباحث مورد بحث قرار نمی‌گیرند.
ب) روان‌شناسی دین: روان‌شناسی دین شاخه‌ای در درون روان‌شناسی علمی است که با همان مبانی و اصول روان‌شناسی علمی تجربی به مطالعه اعمال و باورهای دینی می‌پردازد. منظورش از دین نیز عام است و همه ادیان را شامل می‌شود. به عبارت دیگر روان‌شناسی دین گرایشی از روان‌شناسی است همانطور که روان‌شناسی شخصیت، روان‌شناسی مرضی، روان‌شناسی اجتماعی، روان‌شناسی بالینی و … شاخه‌هایی از روان‌شناسی علمی هستند.
ج) روان‌شناسی دینی (اسلامی): همانطور که ذکر شد روان‌شناسی دین شاخه‌ای از روان‌شناسی است که با رویکرد روان‌شناسی باورها و مناسک دینی را مورد مطالعه قرار می‌دهد. اما روان‌شناسی اسلامی شاخه‌ای از علوم اسلامی است که با رویکرد دینی به مسایل روانشناسی می‌پردازد. روان‌شناسی علمی بر اساس پیش‌فرض‌ها و اصولی شکل گرفته است که با مبانی اسلامی سازگاری ندارند. لذا دانشمندان مسلمان تأسیس یک علم روان‌شناسی بر پایه مبانی اسلام را ضروری دانسته‌اند. در این علم جدید پیش‌فرض‌های جهان‌شناسی، انسان‌شناسی و معرفت‌شناسی اسلامی در مد نظر قرار می‌گیرد. همچنین اهداف و کاربردهای مورد نظر اسلام در آن لحاظ می‌گردد. اما این رشته علمی جدید هنوز به عنوان یک نهال نوپا است. نظریه‌پردازان نیز مسیرها و مراحل مختلفی را برای تحقق آن مطرح کرده‌اند. بنابراین روان‌شناسی اسلامی چیز متفاوت از روان‌شناسی علمی، روان‌شناسی دین و علم النفس فلسفی است.
از آنجا که در خواست اصلی سؤال کننده در خواست منابع در زمینه روان‌شناسی اسلامی و علم‌النفس فلسفی است. ادامه مطلب را به ارائه این منابع پرداخته و متذکر می‌شویم کتاب‌ها و مقالاتی را که در زمینه روان شناسی اسلامی نوشته شده‌اند می توان به سه دسته تقسیم کرد. دسته چهارم آثار مربوط به علم النفس فلسفی می‌شود:
الف) آثار مربوط به مباحث کلی روان‌شناسی اسلامی
دسته اول کتاب‌ها و مقالاتی هستند که مباحث کلی روان شناسی اسلامی را مطرح کرده‌اند و عمدتاً شامل بحث‌های نظری از روان شناسی اسلامی می‌باشند:
1. پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، نگاهی به روان‌شناسی اسلامی، (1388، زیر چاپ). شاید این کتاب جامع‌ترین اثر در زمینه روان‌شناسی اسلامی باشد که با یک نگاه جامع و طرح دیدگاه‌های مختلف به روان‌شناسی اسلامی پرداخته است. در این کتاب مسایلی از قبیل ضرورت، تعریف، ماهیت، موضوع، مسایل، مبانی، مراحل، مقتضیات، موانع و کارهای انجام شده در زمینه روان‌شناسی اسلامی مطرح شده‌اند.
2. آل اسحق، محمد، اسلام و روان شناسی، قم، نشر محمد آل اسحق خویی، 1369.
3. باقری، خسرو، اسکندری، حسین، خسروی، زهره، اکبری، مسلم، (1374ب). پیش‌فرض‌های روان‌شناسی اسلامی1، فصلنامه حوزه و دانشگاه، سال دوم، شماره 5، ص25-37.
4. بستانی، محمود، اسلام و روانشناسی، ترجمه محمود هوشیم، بنیاد پژوهش های آستان قدس رضوی، 1373.
5. بهرامی احسان، هادی (1385). روان‌شناسی اسلامی، برنامه نقد و نظر رادیو معارف.
6. حسینی، ابولقاسم، بررسی مقدماتی اصول روان شناسی اسلامی، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1373.
7. حسینی، ابولقاسم، اصول بهداشت روانی، نشر آستان قدس (مشهد).
8. حسینی، ابوالقاسم (1379). مکانیزم های بروز اضطراب از دیدگاه روان شناسی اسلامی، فصلنامه اصول بهداشت روانی، سال دوم پاییز و زمستان 1379، شماره هفتم و هشتم، ص58-64.
9. رابین دیماتئو ـ ام، روان شناسی اسلامی به ضمیمه نگرشی بر منابع اسلامی، مترجم جمعی از مترجمین، تهران، نشر سمت 1378.
10. رجب، ابراهیم عبدالرحمن (1385). پایه گذاری اسلامی علوم اجتماعی نشان‌های راه، کتاب‌شناسی توصیفی و تحلیلی اسلام و روان‌شناسی، ترجمه و اضافات: بهروز رفیعی، جلد اول، انتشارات پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، چاپ اول، قم.
11. ژاله فر، نقی، مبانی روان شناسی از دیدگاه مکتب اسلام، زنجان، نشر کیان، 1382.
12. صنیع، صالح ابراهیم، (1995). «دراسات فی التأصیل الاسلامی لعلم النفس»، انتشارات دارالعالم، الطبعه الاولی، الریاض.
13. عانی، نزار (2000). «کتاب‌شناسی توصیفی و تحلیلی اسلام و روان‌شناسی»، ترجمه و اضافات: بهروز رفیعی، (1385). جلد اول، انتشارات پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، چاپ اول، قم.
14. عیسی، محمدرفقی، (1385). به سوی اسلامی سازی روان‌شناسی، ترجمه نجیب الله نوری، فصلنامه حوزه و دانشگاه، سال دوازدهم، شماره 48، ص78-109.
15. غروی، سید محمد (1380). بحثی پیرامون روان‌شناسی اسلامی در گفتگو با حجت‌الاسلام غروی، مجله عملی – تخصصی معرفت، سال دهم، شماره 50، ص6-14.
16. غروی، سید محمد، (1374). روشمندی و شرایط تحقیق در روان‌شناسی و خلأهای موجود در تدوین روان‌شناسی اسلامی، مجله علمی تخصصی معرفت، سال چهارم، شماره 15، ص84-89.
17. غروی، سید محمد، (1386). مصاحبه با نشریه «روان شناسی در تعامل با دین»، سال اول پیش شماره اول، بهار 1386 ، ص9- 28.
18. فتحی آشتیانی، علی (1385). روان‌شناسی اسلامی، برنامه نقد و نظر، رادیو معارف.
19. کاویانی، محمد، (1378). آیا روان‌شناسی اسلامی ممکن است؟، ویژه‌نامه حوزه و دانشگاه به مناسبت 27 آذر 1378، کتاب دوم، ص171-197.
20. مالک، ایوب؛ کوکبه، فرخ (1378). مفهوم نفس حافظ کلیت و یکپارچگی روان شناختی در انسان، فصلنامه حوزه و دانشگاه، شماره 21، زمستان 1378، ص 44 تا 58.
21. مسعودی، عبدالهادی، (1382). بهره گیری از حدیث در روان‌شناسی، فصلنامه علوم حدیث، سال هشتم، شماره 29، ص23-43.
22. نجاتی، محمدعثمان، (1990) مراحل پایه‌گذاری روان‌شناسی بر اساس اسلام، ترجمه نجیب الله نوری، (1385). فصلنامه پژوهش و حوزه، سال هفتم، شماره 25، ص138-168.
23. یعقوب، سلما (2000). به سوی روان شناسی اسلامی، ترجمه مبین صالحی، مجله نقد و نظر، سال نهم، شماره 35، پاییز و زمستان 1383، ص122-137.
ب) آثار مربوط به مسایل جزئی و تطبیقی روان‌شناسی اسلامی
کتاب‌هایی که به دنبال اسلامی کردن علوم انسانی نوشته شده اند و عمدتاً به شکل تطبیقی و مقایسه ای و در سطحی عمیق تر از دسته قبل به موضوع پرداخته اند. این کتابها عمدتاً توسط انتشارات سمت و یا با همکاری انتشارات پژوهشکده حوزه و دانشگاه چاپ و انتشار یافته اند. از جمله:
1. جمعی از نویسندگان، روان شناسی اجتماعی، با نگرش به منابع اسلامی، نشر پژوهشکده حوزه و دانشگاه.
2. جمعی از نویسندگان، روان شناسی رشد، ج 1و2، نشر پژوهشکده حوزه و دانشگاه.
3. جمعی از نویسندگان، آرای دانشمندان مسلمان در تعلیم و تربیت و مبانی آن، نشر پژوهشکده حوزه و دانشگاه.
4. جمعی از نویسندگان، مکاتب روان شناسی و نقد آن، نشر پژوهشکده حوزه و دانشگاه.
5. جمعی از نویسندگان، راهنمای پژوهش در قرآن و علوم روز (1) قرآن، روان شناسی و علوم تربیتی، نشر مشهد، بنیاد پژوهش های قرآنی حوزه و دانشگاه، 1384.
6. احمدی، علی اصغر، روانشاسی شخصیت از دیدگاه اسلام، تهران، امیر کبیر، 1374.
ج) مسایل کاربردی روان‌شناسی توسط نویسندگان مسلمان
کتاب‌هایی که توسط روان شناسان مسلمان نوشته شده اند و عمدتاً کاربردی هستند، نگرش اسلامی مؤلفین باعث شده در این کتب مباحث اسلامی و تربیتی طرح گردد. از جمله:
1. شرفی، محمد رضا، دنیای نوجوان، نشر تربیت.
2. شرفی، محمد رضا، با فرزندان خود چگونه رفتار کنیم، مؤسسه نشر جهاد.
3. شرفی، محمد رضا، مشکلات تربیتی را چگونه حل کنیم، انتشارات تزکیه تهران، 1376.
4. قائمی، علی، مسأله ترس و اضطراب کودکان، قم، انتشارات امیر.
5. افروز، غلامعلی، روش های پرورش احساس مذهبی «نماز» در کودکان ونوجوانان.
6. افروز، غلامعلی، روان شناسی رابطه ها، انتشارات نوادر، تهران.
7. و برخی از کتاب های انجمن اولیاء و مربیان
8. باهنر، ناصر، آموزش مفاهیم دینی همگام با روانشناسی رشد، شرکت چاپ و نشر بین الملل، سازمان تبلیغات اسلامی 1378.
د) آثار مربوط به علم النفس فلسفی
چنانچه در این زمینه هم قصد پژوهش های علمی داشته باشیم، نیازمند تحصیل در این رشته هستیم که رشته آن تعریف شده است ابتدا چهار سال تحصیل در رشته فلسفه و سپس در مقطع کارشناسی ارشد با گرایش های مختلف از جمله فلسفه اسلامی. به هر جهت برخی از منابعی که مباحث علم النفس را مطرح کرده اند، به قرار زیر اند:
1. فیاضی، غلام‌رضا، علم النفس فلسفی، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، در حال نشر.
2. هاشمیان، سید احمد، علم النفس از دیدگاه دانشمندان اسلامی، نشر دانشگاه پیام نور.
3. آقا میر محمد علی (غروی) سید محمد، علم النفس، کتابی نسبتاً جامع و روان (پی گیر نشر آن باشید).
4. ابن سینا، شفا، بخش مباحث نفس.
5. بهمنیار، التحصیل، بخش مباحث نفس.
6. الهی قمشه ای، حکمت الهی.
7. حسن زاده، حسن، شرح عیون و مسائل نفس.
8ـ شیرازی، صدرالدین (ملاصدرا)، الحکمۀ المتعالیه، ج 9 و 10.