وَ ألبِسْنِی زِینَهَ المُتّقینَ فی… اسْتِقْلَالِ الْخَیْرِ وَ إِنْ کَثُرَ مِنْ قَوْلِی وَ فِعْلِی، وَ اسْتِکْثَارِ الشَّرِّ وَ إِنْ قَلَّ مِنْ قَوْلِی وَ فِعْلِی‌. [۱]

در این فراز به دو خصلت از خصال مردم باتقوا اشاره شده است: یکی کم شمردن کارهای خوب هرچند فراوان باشد، و دیگری، زیاد شمردن کارهای بد، هرچند اندک باشد.

در تبیین این فراز، چند نکته قابل توجه است.

نکته اول این است که میان «اکثار» خیر با «استکثار» یا «استقلال» خیر فرق است. اولی خوب است، زیرا «اکثار خیر» به معنای زیاد انجام دادن کار خیر است. در یکی از زیارت‌های کوتاه و پر معنای امیر المؤمنین (علیه السّلام) چنین آمده است :

اللّهُمَّ ارزُقنی عَقلًا کامِلًا، و لُبّا راجِحاً، و قَلباً زاکِیاً، و عَمَلاً کَثیراً. [۲]

خداوندا! مرا عقلى کامل، اندیشه‌اى برتر، دلى پاک و عملى بسیار ارزانى‌دار.

بنا بر این، «اکثار خیر» خوب است؛ ولی «استکثار خیر» بد است، زیرا به معنای زیاد دیدن کار خیری است که انسان انجام می‌دهد.

امام کاظم (علیه السّلام) طبق نقل، می‌فرماید:

لا تَستَکثِروا کَثیرَ الخَیرِ. [۳]

خوبى بسیار را، بسیار مشمارید.

همچنین از رسول گرامی (صلّی الله علیه و آله و سلّم) چنین روایت شده است:

لا تَستَکثِروا الخَیرَ و إن کَثُرَ فی أعیُنِکُم. [۴]

خوبى را زیاد مشمارید، هرچند در نظر شما زیاد آید.

گفتنی است، هر قدر «استکثار خیر» بد است، در مقابل، «استکثار شر» که در بخش دوم این فراز آمده است، خوب است، یعنی انسان کار بد خود را زیاد ببیند و آن را کوچک نشمارد.

این دو خصلت، از خصلت‌هایی است که در کمتر کسی یافت می‌شود، معمولا افراد کار خیر خود را هر چند خیلی هم اندک باشد، زیاد می‌بینند و کار بدشان را ناچیز ارزیابی می‌کنند، مصداق آن را می‌توان در مناظرات انتخاباتی ملاحظه کرد. باید دید که نامزدها چه مقدار انصاف به خرج می‌دهند و واقع‌بینانه صحبت می‌کنند.

منبع : پایگاه آیت الله ری شهری