دختری هستم 17 ساله که مانند تمام بندگان عاشق و مخلص خداوند علاقمند به نماز خواندن و ارتباط معنوی با خداوند هستم، امّا هر وقت آماده نماز خواندن می‌شوم چیزی از درون مانع من می‌شود و مرا به نماز نخواندن دعوت می‌کند، چه کار کنم که این مشکل برطرف شود و من موفق شوم نماز بخوانم؟
در بخشی از نامه شما آمده است که: وقتی تصمیم می‌گیرم نماز بخوانم و با خداوند راز و نیاز کنم، چیزی مانع من می‌شود و مرا از نماز خواندن باز می‌دارد… آن چیزی که تو را از نماز باز می‌دارد شیطان است. شیطان همیشه در کمین انسان است و می‌خواهد انسان را از یاد خدا غافل کند. امّا در مواقعی که انسان رابطه‌اش با خدا نزدیکتر می‌شود و می‌خواهد به عبادت بپردازد، شیطان بیشتر فعالیت می‌کند و در دل افراد وسوسه ایجاد می‌کند تا به هر نحوی شده آنها را منحرف کند. در روایات آمده است: زمانی که انسان می‌خواهد نماز بخواند، شیاطین دور او را می‌گیرند تا نگذارند نماز برگزار شود. وعده می‌دهند که هنوز زود است و برای نماز وقت زیادی مانده، فعلا خسته‌ای قدری استراحت کن، الآن گرسنه‌ای قدری غذا بخور، بعداً نماز را خواهی خواند، بعد از این که مشغول نماز شد او را وسوسه می‌کنند و توجه او را از عبادت و نماز منصرف می‌کنند.[1] رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ در این باره می‌فرماید: وقتی بنده‌ای می‌خواهد نماز بخواند شیطان می‌آید و می‌گوید به یاد فلان چیز باش، فکر فلان کار را بکن. این قدر وسوسه می‌کند تا انسان را از نماز و یاد خدا منحرف کند.[2]
افرادی که تجربه کافی ندارند و از اراده و ایمان قوی برخوردار نیستند تحت تأثیر شیطان قرار می‌گیرند و رابطه خود را با خدا قطع می‌کنند. امّا افراد مؤمن و کسانی که اراده قوی دارند به هیچ وجه فریب شیطان را نمی‌خورند و لحظه‌ای حاضر نمی‌شوند که از یاد خدا غافل شوند. در این میان افرادی هم وجود دارند که نه آن چنان اراده قوی دارند تا در برابر وسوسه‌های شیطان مقاومت کنند و نه آن چنان بی‌خیال هستند تا اصلاً دغدغه‌ای نداشته باشند بلکه حداقل نگران هستند که چرا نمی‌توانند از آثار معنوی نماز بهره‌مند شوند، این افراد اگر قدری همت کنند و با اراده و قاطعیت در راه خدا گام بردارند، خداوند آنها را یاری می‌کند و بر وسوسه‌های شیطانی پیروز می‌گرداند، زیرا خداوند خود فرموده است: «والذین جاهدوا فینا لنهدینّهم سُبُلنا».[3]
خواهر گرامی! شما جزو همین افراد هستید یعنی تا حدودی شیطان بر شما غلبه کرده، امّا ریشه‌های ایمان و معنویت هنوز در شما زنده است، سعی کنید این ریشه‌ها را تقویت کنید و در دوران جوانی که بحرانی‌ترین دوره زندگی است و شیطان می‌تواند انسانها را به شیوه‌های گوناگون فریب دهد، در مقابل این توطئه‌ها مقاومت کنید.
خواهرم! پیروز شدن و به دست آوردن مقام در نبرد با شیطان به این سادگی نیست، باید با هوای نفس و شیطان مبارزه کرد و نقشه‌های شیطان را که در تلاش است انسان را از نماز و یاد خدا غافل کند، نقش بر آب نمود. پس سعی کنید که رابطه خود را با خدا نزدیکتر کنید و آن چنان در برابر وسوسه‌های شیطان مقاومت کنید که از شما ناامید شود.
وسوسه‌های شیطان بر همگان به صورت مساوی اثر گذار واقع نمی‌شود و بلکه بیشتر در افرادی می‌تواند نفوذ کند که سطح آگاهی و بینش‌شان پایین است. افرادی که فلسفه و حکمت نماز را نمی‌دانند و این سؤال برایشان مطرح است که نماز چه نقشی و چه فواید و اثرات مثبتی در زندگی انسان می‌تواند داشته باشد، زودتر تحت تأثیر شیطان واقع می‌شوند، اگر شما هم فکر می‌کنید که این سؤال برایتان حل نشده و فلسفه و حکمت نماز را به خوبی درک نکرده‌اید، سعی کنید در مورد فلسفه نماز بیشتر مطالعه کنید.[4]
علاوه بر آن چه بیان شد، نکته دیگری که می‌تواند برای شما مفید باشد این است که باید همیشه و به ویژه در مواقع نماز و عبادت از شر شیطان به خداوند بزرگ پناه برید. در روایتی آمده است که امام صادق ـ علیه السّلام ـ در هنگام نماز این جمله را می‌گفت: اعُوذُ بالله السمیع العلیم من الشّیطان الرجیم[5]… شما نیز در هنگام نماز از شرّ شیطان به خداوند پناه ببرید. البته توجه داشته باشید که فقط گفتن جمله فوق بر زبان منظور نیست. بلکه افزون بر گفتن جمله مذکور، باید دل انسان نیز متوجه خدا باشد و خود را از هوی و هوس، تعصب و غرور، کبر و خودبینی، خودخواهی و خود محوری جدا نماید. خداوند در قرآن مجید می‌فرماید: «هرگاه وسوسه‌های شیطان متوجه تو شد، به خدا پناه ببر و خود را به او بسپار، و از لطفش مدد بخواه؛ زیرا او هم سخن تو را می‌شنود وا ز اسرار درونت آگاه است و هم از وسوسه‌های شیطان با خبر است».[6]
خلاصه آن که انسان در هر مرحله‌ای از ایمان و در هر سنّ و سالی که باشد گاه گرفتار وسوسه‌های شیطان می‌شود و تا حدودی رابطه‌اش با خدا کمرنگ و ضعیف می‌گردد. احساس می‌کند که نیروی محرک شدیدی در درون جانش آشکار شده و او را به گناه دعوت می‌کند آن نیرو غیر از وسوسه‌های شیطان و شیطان صفتان چیز دیگری نیست و باید در چنین موقعیت‌هایی با اراده و تصمیم قاطع به خدا پناه برد.
حضور در نماز جماعت نیز می‌تواند وسیله خوبی برای ایجاد انگیزه و علاقمند شدن به نماز باشد. زیرا وقتی شما در فضای معنوی نماز جماعت قرار می‌گیرید و صفوف منظم و روحانی نمازگزاران را مشاهده می‌کنید و می‌بینید که از پیرزن 80 ساله گرفته تا نوجوانان و کودکان با یک دنیا صفا و اخلاص در کنار یکدیگر ایستاده و با معبودشان در راز و نیاز هستند، شور و شوقی در شما ایجاد می‌شود که هیچ عاملی نمی‌تواند مانع حضور شما در نماز گردد.
حضور در نماز جماعت و مشاهده صدها انسان عاشق فلسفه عینی نماز و عبادت است. در این صورت برای شما یقین حاصل می‌شود که همه انسانها از هر قشر و طبقه و در سنین مختلف به عبادت و نماز و برقراری ارتباط معنوی با خدا نیازمند هستند و چه بسا قلب‌های پاک و نیت‌های خالصانه انسان‌های مؤمن از وسوسه‌های شیطان و نفوذ آن بر فضای معنوی نماز جلوگیری نماید و باعث تقویت قلب شما نیز گردد.
امیدوارم که این نکات برای شما مفید و راهگشا واقع شود و بتوانید از این پس رابطه صمیمی خود را با خداوند مهربان تجدید نموده و استحکام بخشید.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. صالحی حاجی آبادی . نعمت الله . شیطان در کمین گاه . انتشارات میثم تمار . چاپ دوم . 1380 .
2. آقا ملکی تبریزی . میرزا جواد . المراقبات . ترجمه : علیرضا خسروی . انتشارات مؤمنین . چاپ پنجم . بی‌تا .
3. عزیزی . عباس . سیمای نماز در آثار علامه حسن زاده آملی . انتشارات صلاه . 1381 .
4. جمعی از نویسندگان . نماز راهی به سوی کامیابی . ستاد اقامه نماز . چاپ اول . 1376 .
پی نوشت ها:
[1] . حر عاملی . محمد بن حسن . وسایل الشیعه . ج 5 . ص 345 . بیروت .
[2] . تویسرکانی . محمد نبی . لئالی الاخبار . ج 4 . ص 28 . مکتبه العلامه . 1372 .
[3] . عنکبوت/69 .
[4] . برای مطالعه بیشتر مراجعه شود به : واعظی نژاد . حسین . طهارت روح . عبادت و نماز در آثار شهید مطهری . ستاد اقامه نماز . چاپ یازدهم . 1381 . و نیز: قرائتی . محسن . پرتوی از اسرار نماز . ص 15 ـ 75 . وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی . چاپ اول . 1369 .
[5] . مکارم شیرازی . ناصر . تفسیر نمونه . ج 11 . ص 401 . دار الکتب الاسلامیه . 1365 .
[6] . اعراف/200 و 201 .
