ختم قرآن یکی از سنتهای رایج در میان مسلمانان است و پیشوایان دینی در مورد آن سفارش زیادی کردهاند که در ادب پانزدهم همین کتاب در این زمینه سخن به میان آمد.
ختم قرآن توفیقی است که از ناحیه پروردگار نصیب انسانهای وارسته میگردد. از اینرو ختم کننده قرآن باید قدر این نعمت بزرگ را بداند. با ختم قرآن دریچههایی از توفیقات الهی به سوی انسان باز میشود که باید از این موقعیت استفاده کرد و با دعا به درگاه خداوند خواستار تداوم این توفیقات شد. در واقع باید با دعا از خرمن معارف قرآن خوشهچینی کرد و خواستار موفقیت بیشتری در کسب معارف قرآن شد.
دعا هنگام ختم قرآن، سنّت است
هنگام ختم قرآن هر دعایی را میتوان خواند. امّا بهتر است که چگونه دعا کردن و از خدا طلب کردن را هم از پیشوایان دینی بیاموزیم. در این زمینه سه دعا از میان دعاهای ختم قرآن برای بهرهگیری دوستداران قرآن تقدیم میشود.
دعای اوّل
«عاصِِم» یکی از قرّاء سبعه از «زرّبنحُبَیْش» نقل میکند که قرآن کریم را در مسجد کوفه از اوّل تا آخر آن بر امیرمؤمنان علی بن ابی طالب ـ علیه السّلام ـ قرائت میکرد. حضرت پس از تمام شدن آن به من فرمود:
ای زرّ! هنگامی که قرآن را ختم کردی این دعا را بخوان: زیرا حبیب من رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ دستور داد هنگام ختم قرآن، خدا را این گونه ندا کنم:
«اَللّهُمَّ اِنّی اَسْئَلُکَ اِخْباتَ الْمُخْبِتینَ، وَ اِخْلاصَ الْمُوقِنینَ، وَ مُرافَقَهَ الْاَبْرارِ، وَ اسْتِحْقاقَ حَقائِقِ الْایمانِ، وَ الْغَنیمَهَ مِنْ کُلِّ بِرٍّ، وَ السَّلامَهَ مِنْ کُلِّ اِثْمٍ، وَ وُجُوبَ رَحْمَتِکَ، وَ عَزائِمَ مَغْفِرَتِکَ، وَ الْفَوْزَ بِالْجَنَّهِ وَ النَّجاهَ مِنَ النّارِ».[1]
پروردگارا! از تو فروتنی خاشعین و اخلاص اهل یقین را میخواهم. دوستی و رفاقت خوبان، و رسیدن به حقایق ایمان را میطلبم. غنیمت بردن از هر کار نیکی و پیراستگی از هر گناه را، فرود آمدن رحمتت را، و آمرزش گناهان و دستیابی به بهشت و نجات از آتش جهنّم را از تو درخواست دارم.
دعای دوّم
مرحوم علّامه مجلسی در کتاب بحار الانوار نقل میکند که امام علی ـ علیه السّلام ـ هنگام ختم قرآن این دعا را نیز میخواندهاند:
«اَللّهُمَّ اشْرَحْ بِالْقُرْآنِ صَدْری، وَ اسْتَعْمِلْ بِالْقُرْآنِ بَدَنی، وَ نَوِّر بِالْقُرْآنِ بَصَری، وَ اَطْلِقْ بِالْقُرْآنِ لِسانی، وَ اَعِنّی عَلَیْهِ ما اَبْقَیْتَنی، فَاِنَّهُ لا حَوْلَ وَ لا قُوَّهَ اِلّا بِکَ».[2]
بار خدایا! سینهام را با قرآن گشاده گردان، جسمم را با قرآن به خدمت بگیر، چشمم را با قرآن نورانی نما، زبانم را با قرآن گویا کن، و تا زندهام مرا در راه قرآن یاری کن، که هیچ نیرو و قدرتی جز به تو نیست.
دعای سوّم
یکی از دعاهای جامع و کامل ختم قرآن، دعایی است که از سیّد السّاجدین امام زین العابدین ـ علیه السّلام ـ رسیده است. به علت طولانی بودن دعا از نقل آن خودداری شد، کسانی که مایل هستند میتوانند به صحیفه سجّادیه، دعای چهل و دوّم مراجعه نمایند.
[1] . بحار الانوار، ج 89، ص 206 ـ 207.
[2] . بحار الانوار، ج 89، ص 209.