سؤال 1: عقد دائم چیست؟
جواب: عقد دائم آن است که مدّت زناشویی در آن معین نشود و زنی که به این قسم عقد می کند زن دائمه گویند. (ر.ک توضیح المسائل 12 مرجع، ج2 ص 379)
سؤال 2: آیا امکان دارد که یک روحانی برای خواندن عقد از طرف زوجین وکیل گردد؟
جواب: یک نفر می تواند برای خواندن صیغه عقد دائم یا غیر دائم از طرف دو نفر وکیل شود و نیز انسان می تواند از طرف زن وکیل شود و او را برای خود به طور دائم یا غیر دائم عقد کند. (ر.ک توضیح المسائل 12 مرجع، ج2، م2367)
سؤال 3: لطفاً دستور خواندن عقد دائم را برای ما بیان فرمایید؟
جواب: اگر صیغه عقد دائم را خود زن و مرد بخوانند, اول زن باید بگوید: زوَّجتُک نفسی علی الصِّداق المعلوم پس از آن بلافاصله مرد بگوید: قبلتُ التزویج که اگر عقد بدین صورت خوانده شود صحیح است و اگر دیگری را وکیل کنند که از طرف آنها صیغه عقد را بخواند چنانچه مثلاً اسم مرد احمد و اسم زن فاطمه باشد باید وکیل زن ابتدا بگوید: زوَّجتُ موکّلتی فاطمهَ موکّلک احمدَ علی الصداق المعلوم و بعد از آن بلافاصله وکیل مرد بگوید: قبلتُ التزویج لموکّلی احمد علی الصداق المعلوم که اگر بدین صورت عقد خوانده شود صحیح می باشد. (ر.ک توضیح المسائل امام خمینی (ره)، م2368)
سؤال 4: عقد ازدواج چه شرایطی دارد تا به طور صحیح واقع شود؟
جواب: عقد ازدواج پنج شرط دارد:
1) به عربی خوانده شود و اگر خود مرد و زن نتوانند صیغه را به عربی صحیح بخوانند, به هر لفظی که صیغه را بخوانند صحیح است.
2) مرد و زن یا وکیل آنها باید از خواندن صیغه قصد انشاء داشته باشند.
3) کسی که صیغه را می خواند باید بالغ و عاقل باشد چه برای خودش بخواند یا از طرف دیگری وکیل شده باشد.
4) اگر وکیل زن و شوهر یا ولیّ آنها صیغه را می خوانند, در عقد, زن و شوهر را معیّن کنند.
5) زن و مرد به ازدواج راضی باشند. (ر.ک توضیح المسائل امام خمینی (ره)، م2370)
سؤال 5: اگر زنی را برای مردی بدون رضایت آنان عقد کنند آیا عقد صحیح است؟
جواب: اگر بعداً زن و مرد بگویند به آن عقد راضی هستیم عقد صحیح است والا عقد باطل می باشد. (ر.ک توضیح المسائل 12 مرجع، ج2، م2373)
سؤال 6: آیا اذن پدر در ازدواج دختر رشیده در صحّت عقد معتبر است یا خیر؟
جواب: بلی دختری که به حدّ بلوغ رسیده و رشیده است یعنی مصلحت خود را تشخیص می دهد, اگر بخواهد شوهر کند, چنانچه باکره باشد, باید از پدر یا جد پدری خود اجازه بگیرد و اجازه مادر و برادر لازم نیست. البته اگر پدر و جد پدری غایب باشند, به طوری که نشود از آنان اذن گرفت و دختر هم احتیاج به شوهر کردن داشته باشد لازم نیست از پدر و جد پدری اجازه بگیرد. (ر.ک توضیح المسائل 12 مرجع، ج2, م 2376 و 2377)
سؤال 7: آیا دختری که باکره نیست می تواند بدون اذن ولیّ خود ازدواج کند؟
جواب: اگر دختر باکره نباشد در صورتی که بکارتش به واسطه شوهر کردن از بین رفته باشد, اجازه پدر و جد لازم نیست ولی اگر بکارت به هر شکل ممکن به غیر از ازدواج کردن از بین رفته باشد, احتیاط مستحب آن است که اجازه بگیرد. (ر.ک توضیح المسائل 12 مرجع، ج2، م2377)
سؤال 8: زن دائمی چند وظیفه شرعی بر ذمه دارد و به چه زنی ناشزه گفته می شود؟
جواب: زن دائمی نباید بدون اجازه شوهر از خانه بیرون رود و باید خود را برای هر لذتی که او می خواهد تسلیم نماید و بدون عذر شرعی از نزدیکی کردن او جلوگیری نکند. و اگر در این موارد از شوهر خود اطاعت کند نفقه زن بر شوهر واجب می گردد و اگر تهیه نکند چه توانایی داشته باشد یا نداشته باشد مدیون زن است و اگر زن در موارد فوق از شوهر اطاعت نکند ناشزه و گناهکار است. (ر.ک توضیح المسائل امام خمینی (ره)، م2412 و 2413)
سؤال 9: زن ناشزه به واسطه نشوز خود چه حقّی از او زایل می گردد؟
جواب: به واسطه نشوز حق نفقه او (حق غذا, لباس, منزل, همخوابی و …) زائل می گردد ولی مهریه او از بین نمی رود و به قوّت خود باقی می ماند. (ر.ک توضیح المسائل 12 مرجع، ج2، م2413)
سؤال 10: اگر در عقد دائم مهریه معین و مشخص نشود عقد صحیح است؟
جواب: چنانچه مرد با زن نزدیکی کند باید مهر او را مطابق مهر زنهایی که مثل او هستند بدهد (والا باید عقد را دوباره با شرایط لازم تکرار نمود) (ر.ک توضیح المسائل 12 مرجع، ج2، م2419)
سؤال 11: اگر کسی صیغه را به غیر از عربی بخواند آیا این عقد صحیح است یا خیر؟
جواب: احتیاط آن است که صیغه را به عربی بخوانند و در صورتی که از خواندن عربی ناتوان باشند به فارسی یا زبان دیگری که همان معانی صیغه عربی را برساند کافی است (توضیح المسائل امام (ره)، م2370)
سؤال 12: آیا باید صیغه عقد (دائم یا موقت) حتماً خوانده شود و یا رضایت طرفین کفایت می کند؟
جواب: رضایت طرفین کافی نیست و باید عقد خوانده شود. (توضیح المسائل 12 مرجع، ج2، م2370)
سؤال 13: اگر کسی اشتباهاً به جای عقد موقت صیغه عقد دائم جاری کند حکم آن چه می شود؟
جواب: اگر زن بعداً به آن راضی شود اشکال ندارد. (ر.ک تحریر، ج2, ص259، م9)
سؤال 14: فرق عقد دائم و عقد موقت در چیست؟
جواب: در مدت و برخی از آثار از جمله نفقه و ارث و … متفاوت می باشد. (ر.ک توضیح المسائل 12 مرجع، ج2, ص279 و م 2425)
سؤال 15: آیا مسلمان می تواند زنی از اهل کتاب را به عقد دائم درآورد؟
جواب: به نظر بسیاری از علماء ازدواج دائم با اهل کتاب باطل است. (ر.ک توضیح المسائل 12 مرجع، ج2، م2397)
سؤال 16: آیا اینکه می گویند مرد مسلمان می تواند همزمان چهار زن را به طور دائم عقد کند صحیح است؟
جواب: اصل این عمل در اسلام مجاز شمرده شده است ولی دارای شرایطی است که باید لحاظ شود که از جمله رعایت عدالت بین زنها می باشد که قرآن کریم اصرار بر رعایت آن دارد و فرموده که اگر نمی توانید عدالت را (ولو ظاهراً) رعایت کنید به یک زن اکتفا نمایید. (ر.ک تحریر الوسیله امام (ره)، ج2, ص284، م10)
سؤال 17: شخصی به خواستگاری خواهرم آمده بنده تا چه حد مجاز هستم آن شخص را برای خواهرم معرفی کنم؟
جواب: در هر موردی که از شما نظر خواستند (مثلاً در مورد اخلاق، رفتار، دوستان و …)می توانیدآنچه می دانید بیان کنید و در هر مورد سؤال نکردند لازم نیست چیزی بگویید. ولی اگر مشکلی دارد که می دانید در صورت ازدواج موجب گرفتاری برای خواهر شما می شود بدون سؤال هم به نظر بعضی از فقها جایز است اطلاع دهید.
عیوب زوجین
سؤال 1: آیا مرد می تواند هر عیبی که در زن ببیند عقد را فسخ کند یا عیوب خاصی مطرح است؟
جواب: اگر مرد بعد از عقد بفهمد که زن یکی از این هفت عیب را دارد می تواند عقد را به هم بزند: 1) دیوانگی. 2) مرض خوره 3) مرض برص 4) کوری 5) شل بودن به طوری که معلوم باشد 6) آنکه افضا شده باشد یعنی راه بول و حیض یا راه حیض و غائط او یکی شده باشد. 7) گوشت یا استخوانی یا غده ای در فرج او باشد که مانع نزدیکی شود. (ر.ک توضیح المسائل 12 مراجع، ج2، م2380)
سؤال 2: مرد باید چه عیبهایی داشته باشد که زن مختار باشد عقد را فسخ نماید؟
جواب: اگر زن بعد از عقد بفهمد که شوهر او دیوانه است یا آلت مردی ندارد یا عنّین است و نمی تواند وطی و نزدیکی نماید یا تخمهای او را کشیده اند می تواند عقد را به هم بزند. (ر.ک توضیح المسائل 12 مرجع، ج2، م2381)
سؤال 3: دختری را به پسری طوری نشان می دهند که صورت دختر خوب دیده نشود, سپس پسر از واسطه می پرسد که آیا دختر عیب و نقصی دارد یا نه؟ واسطه می گوید نه تنها عیب و نقصی ندارد بلکه خیلی هم خوب است, بعد از عقد مشخص می شود چشمهای دختر چپ است, حال آیا عقد صحیح است یا خیر؟ در صورت طلاق آیا به دختر چیزی تعلق می گیرد؟
جواب: عقد ازدواج صحیح است, ولی اگر وصف کمال یا عدم نقص در ضمن عقد شرط شده, یا عقد مبنیّ بر آن واقع شده, در صورت تخلف شوهر حقّ فسخ دارد, و در غیر این صورت حق فسخ ثابت نیست, و در فسخ قبل از دخول مهر ساقط است, و بعد از دخول تمام مهر ثابت است (و در طلاق قبل از دخول نصف مهر و بعد از دخول تمام مهر ثابت است). (تحریر الوسیله امام (ره)، ج2، ص294 و 295)
سؤال 4: با توجه به رساله حضرت امام (ره) اگر مرد بعد از مدتی زندگی عنین شود تکلیف چیست؟
جواب: در صورتی که مرد پس از دخول به زن عنین شود زوجه حق فسخ ندارد. (تحریر الوسیله امام خمینی (ره)، ج2، ص293)
سؤال 5: اگر مردی دارای عیبی باشد و زن عقد را فسخ نماید آیا زن می تواند بدون ارتباط با مرد بالای سر بچه هایش باشد؟
جواب: اگر مرد زوجه را طلاق دهد نامحرم می شوند و اگر طلاق ندهد محرم هستند و می توانند با یکدیگر و بچه ها زندگی کنند بلی اگر زن در موردی حق فسخ داشته باشد می تواند با فسخ از شوهر جدا شود. البته می تواند با حفظ شؤون و ضوابط شرعی به صورت جداگانه در خانه زندگی کنند و از فرزندان نگهداری کنند.
سؤال 6: اگر زن یا مرد پس از ازدواج با یکدیگر متوجه عیوبی چون ناباروری, نقص عضو و … در وجود دیگری شوند, آیا طرف مقابل حق طلاق دارد؟
جواب: عیوبی که موجب فسخ نکاح است در توضیح المسائل ذکر شده است و سایر عیوب اگر شرط سلامت از آن در ضمن عقد نشده باشد, حق فسخ نمی آورد و اختیار طلاق با زوجه است. (ر.ک تحریر الوسیله، ج2، ص294 کتاب النکاح)