برای مرد و زن مستحب است پیش از نمازهای یومیه اذان و اقامه بگویند، ولی پیش از نماز عید فطر و قربان مستحب است سه مرتبه بگویند:”الصلاه “. و در نمازهای واجب دیگر سه مرتبه الصلاه را به قصد رجاء بگوید.
مستحب است در روز اولی که بچه به دنیا می آید یا پیش از آنکه بند نافش بیفتد، در گوش راست او اذان و در گوش چپش اقامه بگویند.
اذان هیجده جمله است : “الله اکبر” چهار مرتبه ، “اشهد ان لا اله الا الله ،اشهد ان محمدا رسول الله ، حی علی الصلاه ، حی علی الفلاح ، حی علی خیر العمل ، الله اکبر، لا اله الا الله “، هر یک دو مرتبه .
اقامه هفده جمله است یعنی دو مرتبه “الله اکبر” از اول اذان ، و یک مرتبه “لا اله الا الله ” از آخر آن کم می شود، و بعد از گفتن “حی علی خیر العمل ” باید دو مرتبه “قد قامت الصلاه “اضاضه نمود.
“اشهد ان علیا ولی الله ” جزو اذان و اقامه نیست ، ولی خوب است بعداز “اشهد ان محمدا رسول الله ” به قصد قربت
گفته شود.
“الله اکبر” یعنی: خدای تعالی بزرگتر از آن است که او را وصف کنند.
“اشهدان لا اله الا الله ” یعنی: شهادت می دهم که غیر خدایی که یکتا و بی همتا است ،خدای دیگری سزاوار پرستش نیست .
“اشهد ان محمدا رسول الله ” یعنی :شهادت می دهم که حضرت محمد بن عبد الله صلی الله علیه و آله و سلم ، پیغمبر و فرستاده خدا است .
“اشهد ان علیا امیر المؤمنین ولی الله ” یعنی : شهادت می دهم که حضرت علی علیه الصلاه و السلام ، امیر المؤمنین و ولی خدا بر همه خلق است .
“حی علی الصلاه “یعنی: بشتاب برای نماز.
“حی علی الفلاح ” یعنی: بشتاب برای رستگاری .
“حی علی خیرالعمل ” یعنی : بشتاب برای بهترین کارها که نماز است . “قد قامت الصلاه ”
یعنی به تحقیق نماز برپا شد. “لا اله الا الله ” یعنی خدایی سزاوار پرستش نیست مگرخدایی که یکتا و بی همتااست .
بین جمله های اذان و اقامه باید خیلی فاصله نشود. و اگر بین آنها بیشتر ازمعمول فاصله بیندازد، باید دوباره آن را از سر
بگیرد.
اگر در اذان و اقامه صدا را در گلو بیندازد، چنانچه غنا شود یعنی به طور آوازه خوانی که در مجالس لهو و بازیگری معمول
است اذان و اقامه را بگویدحرام است ، و اگر غنا نشود مکروه می باشد.
در پنج نماز اذان ساقط می شود :
اول : نماز عصر روز جمعه .
دوم :نماز عصر روز عرفه که روز نهم ذی حجه است .
سوم : نماز عشای شب عید قربان برای کسی که در مشعر الحرام باشد.
چهارم : نماز عصر و عشای زن مستحاضه .
پنجم :نماز عصر و عشای کسی که نمی تواند از بیرون آمدن بول و غائط خودداری کند.
دراین پنج نماز در صورتی اذان ساقط می شود که با نماز قبلی فاصله نشود، یا فاصله ی کمی بین آنها باشد، ولی فاصله شدن نافله و تعقیب ضرر ندارد.
اگر برای نماز جماعتی اذان و اقامه گفته باشند، کسی که با آن جماعت نماز می خواند، نباید برای نماز خود اذان و اقامه بگوید.
اگر برای خواندن نماز جماعت به مسجد رود و ببیند جماعت تمام شده ،تا وقتی که صف ها به هم نخورده و جمعیت متفرق نشده نمی تواند برای نماز خود اذان و اقامه بگوید، در صورتی که برای جماعت اذان و اقامه گفته شده باشد.
در جایی که عده ای مشغول نماز جماعت اند یا نماز آنان تازه تمام شده وصف ها به هم نخورده است ، اگر انسان بخواهد فرادی یا با جماعت دیگری که بر پا می شود نماز بخواند، با سه شرط اذان و اقامه از او ساقط می شود:
اول : آنکه برای آن نماز اذان و اقامه گفته باشند.
دوم : آنکه نماز جماعت باطل نباشد.
سوم :آنکه نماز او و نماز جماعت در یک مکان باشد. پس اگر نماز جماعت داخل مسجد باشد و او بخواهد در بام مسجد نماز بخواند، مستحب است اذان و اقامه بگوید.
اگر در شرط دوم از شرط هایی که در مسأله ی پیش گفته شده شک کند یعنی شک کند که نماز جماعت صحیح بوده یا نه ، اذان و اقامه از او ساقط است . ولی اگر در یکی از دو شرط دیگر شک کند، مستحب است اذان و اقامه بگوید.
کسی که اذان و اقامه ی دیگری را می شنود، مستحب است هر قسمتی را که می شنود بگوید. ولی در حکایت اقامه که از دیگری بشنود از “حی علی الصلاه ” تا “حی علی خیر العمل ” را امید ثواب بگوید.
کسی که اذان و اقامه دیگری را شنیده ، چه با او گفته باشد یا نه ، درصورتی که بین آن اذان و اقامه و نمازی که می خواهد بخواند زیاد فاصله نشده باشد،می تواند برای نماز خود اذان و اقامه نگوید.
اگر مرد اذان زن را با قصد لذت بشنود، اذان از او ساقط نمی شود. بلکه اگر قصد لذت هم نداشته باشد، ساقط شدن
اذان اشکال دارد.
اذان و اقامه نماز جماعت را باید مرد بگوید، ولی در جماعت زنان اگر زن اذان و اقامه بگوید، کافی است .
اقامه باید بعد از اذان گفته شود. و اگر قبل از اذان بگویند، صحیح نیست .
اگر کلمات اذان و اقامه را بدون ترتیب بگوید، مثلا “حی علی الفلاح ” را پیش از “حی علی الصلاه ” بگوید، باید از جایی که ترتیب به هم خورده دوباره بگوید.
باید بین اذان و اقامه فاصله ندهد. و اگر بین آنها به قدری فاصله دهدکه اذانی را که گفته اذان این اقامه حساب نشود،
مستحب است دوباره اذان و اقامه را بگوید. و نیز اگر بین اذان و اقامه و نماز به قدری فاصله دهد که اذان و اقامه آن
نماز حساب نشود، مستحب است دوباره برای آن نماز اذان و اقامه بگوید.
اذان و اقامه باید به عربی صحیح گفته شود. پس اگر به عربی غلط بگوید یابه جای حرفی حرف دیگر بگوید، یا مثلا ترجمه آنها را به فارسی بگوید، صحیح نیست .
اذان و اقامه باید بعد از داخل شدن وقت نماز گفته شود و اگر عمدا یا از روی فراموشی پیش از وقت بگوید، باطل است .
اگر پیش از گفتن اقامه شک کند که اذان گفته یا نه ، باید اذان را بگوید.ولی اگر مشغول اقامه شود و شک کند که اذان گفته یا نه ، گفتن اذان لازم نیست .
اگر در بین اذان یا اقامه پیش از آنکه قسمتی را بگوید شک کند که قسمت پیش از آن را گفته یا نه ، باید قسمتی را که
در گفتن آن شک کرده بگوید ولی اگر در حال گفتن قسمتی از اذان یا اقامه شک کند که آنچه پیش از آن است گفته یا نه ، گفتن آن لازم نیست .
مستحب است انسان در موقع گفتن اذان رو به قبله بایستد و با وضو یاغسل باشد و دست ها را به گوش بگذارد و صدا را
بلند نماید و بکشد و بین جمله های اذان کمی فاصله دهد و بین آنها حرف نزند.
مستحب است بدن انسان در موقع گفتن اقامه آرام باشد، و آن را از اذان آهسته تر بگوید، و جمله های آن را به هم
نچسباند. ولی به اندازه ای که بین جمله های اذان فاصله می دهد، بین جمله های اقامه فاصله ندهد.
مستحب است بین اذان و اقامه یک قدم بردارد یا قدری بنشیند یا سجده کند یا ذکر بگوید یا دعا بخواند یا قدری ساکت باشد یا حرفی بزند یادو رکعت نماز بخواند. ولی حرف زدن بین اذان و اقامه نماز صبح مستحب نیست ، ولی نماز خواندن بین اذان و اقامه نماز مغرب را به امید ثواب بیاورد.
مستحب است کسی را که برای گفتن اذان معین می کنند، عادل و وقت شناس و صدایش بلند باشد و اذان را در جای بلند بگوید.
