مقدّمه: ازدواج پیوند بین دو انسان و دو خانواده است که اجزاء اصلی و اساسی آن. زن و مرد می باشند و هر قدر بین این اجزاء و عناصر هماهنگی، تناسب و سنخیّت (از جهت تدین، اخلاق، فرهنگی، اقتصادی، اصالت خانوادگی، زیبائی و سن و…) بیشتری باشد، آن پیوند استوارتر، مستحکم تر، پرثمرتر و لذّت بخش تر خواهد بود. علم و تجربه گویای آنست که علّت اساسی بیشتر ناهنجاریها و ناسازگاریهای زندگی زناشویی، عدم تناسب و ناهماهنگی بین زن و شوهر است، بنابراین شناخت اموری که موجب هماهنگی و تناسب بین زوجین است ضروری و لازم می باشد. یکی از اموری که در آن هماهنگی و تناسب لازم است سنّ زوجین است. از طرف دیگر بهترین سنّ ازدواج برای دختر و پسر چیزی نیست که برای آن مقداری ثابت مشخّص کرد و گفت قانون این است، بلکه سنّ ازدواج با توجّه به شرایط مختلف فرق می کند در بحث ذیل در قسمت نخست بحث همسنّ بودن در ازدواج بررسی می شود و در قسمت دوّم بحث بهترین سنّ ازدواج و شرایط آن.
همسنّ بودن در ازدواج آری یا نه؟
کارشناسان روان شناسی در مسأله تناسب سنّ زوجین می گویند که بهتر است دختر بزرگتر از پسر نباشد و همچنین اگر زوجین بیشتر از 6 سال تفاوت سنّی داشته باشند ممکن است زمینه برای بروز برخی مشکلات فراهم شود که حلاوت زندگی زناشویی را از بین خواهد برد. امّا اگر دختر همسنّ یا کوچکتر از پسر باشد فوائدی بر آن مترتب است[1] 1. زندگی زناشویی کمتر دچار مشکل خواهد شد، تفاهم عاطفی، روحی، فکری، اجتماعی و جنسی بیشتر خواهد بود و همدیگر را بهتر درک خواهند کرد.[2]زیرا سن بلوغ جنسی و رشد اجتماعی – عاطفی دختران کمی زودتر است 2. همچنین تفاوت سنّی کم موجب تناسب بیشتر در توانایی های جسمی خواهد بود و این امر باعث می شود که توقع بیش از حدّ از همدیگر در مورد فعالیت های جسمی نداشته باشند. 3. معمولاً افرد مسن تر قابلیت انعطاف پذیری کمتری دارد. وقتی که دو نفر جوان با تفاوت سنّی کمتر ازدواج می کنند برای دست یافتن به سازگاری تلاش می کنند به نظر همدیگر توجه می نمایند و خود را طوری تطبیق می دهند که مورد پسند دیگری واقع شوند و بدین ترتیب رضایت طرف مقابل را جلب نمایند. حال آنکه با افزایش سنّ، انعطاف آدمی کاهش می یابد و همین امر در زندگانی مشترک معضل آفرین است. 4. فایده چهارم این است که سعی می کنند به صورت دو دوست با همدیگر برخورد کنند نه اینکه یکی که بزرگتر است پیوسته دیگری را امر و نهی نماید. 5. فائده پنجم این است که دختر و پسر چون فاصله سنّی کمی دارند از همدیگر رو در بایستی نداشته باشند و مشکلات و خواسته های خود را راحتر به همدیگر منتقل کنند. 6. فائده ششم اینکه اگر فاصله سنّی زیاد باشد شخص بزرگتر باید برای جذب فرد کوچکتر امتیازات زیادی بدهد و این برای شخص بزرگتر همیشه میسّر نمی باشد و باعث اختلاف خواهد شد. ولی اگر فاصله کم باشد دیگر لزومی ندارد شخص بزرگتر امتیاز دهد، می توان از مطالب گفته شده چنین نتیجه گرفت که پس از بررسی در معیارههای دیگر همسرگزینی، در مرحله تصمیم گیری نهایی نمی توان همسنّ بودن را مشکل آفرین دانست و لزومی ندارد از این مسأله نگران باشید. گرچه اگر دختر چند سال از پسر کوچکتر باشد بهتر است. در ازدواج بیشتر معیارهایی چون تدیّن، اخلاق خوب، شرافت خانوادگی، عاقل بودن، سلامتی جسم و روح و همچنین تناسب و همتایی در جهات مختلف، باید مدّنظر باشد.[3]
بهترین سنّ ازدواج:
برای اینکه بهترین سن ازدواج را بررسی کنیم باید به نکاتی چند توجّه کنیم:
1. سنّ ازدواج امری است نسبی و متغیّر که در افراد مختلف، فرق می کند. ممکن است فردی در 17 سالگی آماده ازدواج باشد ولی شخصی در 25 سالگی هم توانایی اداره خانواده را نداشته باشد.
2. سن ازدواج آن سنّی است که جوان احساس نیاز به ازدواج می کند و تقدیر الهی در وجودش این احساس نیاز را به جوشش می آورد.[4]
3. قانون تشریعی اسلام در این باره این است که: ازدواج «مستحبّ مؤکّد» است و بر انسان واجب نمی باشد امّا هرگاه نیاز به همسر در انسان سر برآورد و خواست که طغیان کند و انسان را به حرام بیندازد، ازدواج، «واجب» می شود و عقب انداختن آن «حرام» است.[5]
4. برای رسیدن یک دختر و پسر به سن ازدواج شرایطی لازم است: که در زیر به طور اختصار به آنها اشاره می شود: (این شرائط باید در کنار هم دیگر لحاظ شود و یک بعدی به آن نگاه نکرد)
الف) رشد جسمی: اولین شرط برای آمادگی دختر و پسر برای ازدواج رشد جسمی می باشد منظور از رشد جسمی آمادگی دختر و پسراز لحاظ جنسی برای زناشویی می باشد.
ب) رشد عقلی: رشد عقلی بعد از رشد جسمی مطرح می شود و بعد از بلوغ جسمی رشد فکری رو به تکامل می رود و شخص استعدادها و توانائیها و امکانات محیطی خود را بهتر می شناسد، و نسبت به شخصیت خود بیشتر آگاهی می یابد. اگر رشد فکری حاصل نشود شخص نمی تواند زندگی زناشویی را اداره کند چه دختر و چه پسر.[6]
ج) رشد عاطفی: رشد عاطفی هم به میزان رشد فکری برای ازدواج لازم و ضروری می نماید. شخصی که رشد عاطفی لازم را داشته باشد مهار احساسات منفی و مثبت خود را در دست دارد و…
د) رشد اجتماعی: دختر و پسر باید از لحاظ مسائل اجتماعی پختگی لازم را داشته باشند و افراد مختلف را بشناسند و بدانند که با چه کسی رفت و آمد داشته باشند یا نداشته باشند و چه کارهای اجتماعی انجام دهند یا نه.[7]
اگر برای دختر و پسری چنین شرایطی حاصل شد بهترین زمان می باشد تا تشکیل خانواده دهد. البته اگر شرایط الف و ب در شخص به طور متعارف موجود باشد و احساس نیاز به جنس مخالف بکند می تواند ازدواج کند و مشکلاتی که احتمال دارد پیش آید کمتر از مشکلاتی است که مجرّد بماند و به فساد و انواع مشکلات روانی و جنسی دچار شود.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. جوانان و انتخاب همسر، علی اکبر مظاهری، انتشارات پارسایان.
2. انتخاب همسر، ابراهیم امینی، نشر و چاپ بین الملل سازمان تبلیغات اسلامی.
3. جوان و تشکیل خانواده، استادان طرح جامع آموزش خانواده، انتشارات انجمن اولیاء و مربیان.
پی نوشت ها:
[1] . مروری بر مشکلات ناشی از تفاوت سنی زیاد زوجین، واحد مشاوره و راهنمایی، ناشر مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، قم.
[2] . همان، ص 8-2.
[3] . مظاهری، علی اکبر، جوانان و انتخاب همسر، انتشارات پارسایان، چاپ بیست و دوم، 1383، ص 106 تا 148.
[4] . حسینی، علی اکبر، خانواده پویا، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، ج 2، جزوه تربیتی.
[5] . جوانان و انتخاب همسر، ص 23.
[6] . رجبیان، زهره، آیت اللهی، زهرا، گدازگر، مریم، سن ازدواج دختران، نشر سفیر صبح، چاپ اول، 1380، ص 165.
[7] . استادان طرح جامع آموزش خانواده، جوان و تشکیل خانواده، انتشارات انجمن اولیاء و مربیان، چاپ سوّم. 1376، ص 133-137.
