انسان، موجودی اجتماعی است و احساس تعلق و دلبستگی به دیگر انسان ها از اساسی ترین نیازهای فردی اوست. این نیاز در زمینه های مختلف از جمله روابط با افراد هم سن و سال و تشکیل دوستی با آنها، نمود پیدا می کند. روانشناسان معتقدند که این روابط می تواند بررشد روانی، جسمی، اجتماعی فرد تاثیر گذار باشد و ارزشها، اعتقادات، آداب  و رسوم اجتماعی و نیز ز بان و فرهنگ را به همدیگر انتقال می دهند.[1] امام علی _ علیه السلام _ درباره گرایش افراد به یکدیگر می فرمایند: «روح و روان انسانها متفاوت است، پس هر کدام به دیگری شبیه باشد به او نزدیک می شود و البته   مردم از نظر روانی به هم سنخ خود تمایل بیشتری دارند»[2] و نیز امام رضا ( علیه السلام ) در بیانی روشن از دوستی، می فرمایند: «مردم را به وسیله دوستانشان بیازمایید، زیرا انسان تا صفتی همگون و مناسب روحیه خود را دردیگری ندیده و آن را نپسندیده باشد با او طرح دوستی نمی ریزد»[3].
تأثیر دوست:
همانطور که در بالا ذکر شد، دوست، هم در بعد عواطف و امیال و گرایش ها و هم در بعد اندیشه و بینش ها، می توانند بر انسان موثر باشند و ما ناخود آگاه از افکار و علایق آنها متاثر شویم. بسیار مشاهده می شود که چند دوست، حتی در مدل اصلاح موی سر هم از یکدیگر تاثیر می گیرند. امام علی _ علیه السلام _ این تاثیر گذاری را آنقدر ظریف می دانند که می فرمایند: « دوستی با نیکان، نیکی را به همراه می آورد، همانند آنکه نسیم معطّری بوزد، بوی خوش آنرا به همراه می آورد»[4]. همچنانکه، دوستی با افراد بد، نیز موجب تبادل افکار  و کسب رفتارهای ناهنجار است. همانطور که نسیمی اگر از روی مرداری برخیزد، بوی نا مطبوع را با خود به همراه می آورد.[5] البته شایان توجه است که با دیدن کوچکترین خطا، نباید از دوست خود، برید و برای همیشه با او قطع رابطه کرد؛[6] بلکه با مدارا و دلسوزی، باید او را یاری نمود. چون او هم مثل ما انسان است و ممکن است مرتکب خطا شود اما به هر حال هم سنخ بودن بسیار مهم است.
دوستان ناشایست:
همان طور که گفته شد، اعمال و حرکات دوستان، اثر مستقیم در روحیات، خلق و خوی افراد دارد. برخی از بزرگان اخلاق و اهل معرفت بر این باور ند که نفس آدمی به حدی اثر پذیر است که می تواند  در یک برخورد کوتاه و با یک احوال پرسی و حتی از طریق یک نگاه از دیگران متأثر شود. در وصیت نامه مرحوم آیت الله شعرانی چنین آمده است: شایسته است بر تو که از معاشرتهای خالی از تعلیم با مردم بکاهی، بویژه با ثروتمندان و دنیا خواهان. باید آنچه را که آخرت را از یاد تو می برد و میل و رغبت به دنیا را در تو ایجاد می کند، رها کنی و با صالحان و پارسایان و اهل عبادت همراه گردی، زیرا این عمل به طور کلی در تهذیب نفس موثر است. [7] بنابراین نزدیک شدن به چنین افرادی اینقدر حساس و سرنوشت ساز است، که قرآن کریم از سرانجام دوستی در مسیر گناه و با افراد فاسد و بد کار، پرده بر می دارد و می فرماید: همه دوستان درآن روز (قیامت) دشمنان یکدیگرند مگر پرهیزکاران[8] تبدیل شدن اینگونه دوستی ها به عداوت در روز قیامت طبیعی است چرا که هر یک، دیگری را در گمراهی و غفلت از خداوند، مقصر می داند و تنها پرهیزکاران هستند که دوستی آن ها پایدار است چرا که بر محور خوبی ها و ارزش های پایدار بوده است.[9] همچنین قرآن کریم می فرماید: «بخاطر بیاور روزی را که ظالم دست خویش را از شدت حسرت به دندان می گزد و می گوید ای کاش با رسول خدا راهی برگزیده بودم. ای وای بر من کاش فلان (شخص گمراه) را دوست خود انتخاب نکرده بودم. او مرا از یاد حق گمراه ساخت …»[10].
هدایت دوستان بد:
روانشناسان معتقدند، نوجوانان در دوستی های خود غالباً به گونه ای افراطی عمل می کنند. و معمولاً دوستی های آنان جنبه جذبه و شور  به خود می گیرد  و معیار دوستی ها بیشتر بر مبنای عواطف شکل می گیرد و از پایه های منطقی و ارزشی کمتر بر خوردار می باشد.[11] بنابر این به نظر می رسد، نزدیک شدن به دختران ناسالم و بد، اصلاً منطقی نمی باشد، البته این به معنای آن نیست که نسبت به هدایت و گمراهی افراد اطراف خود، بی توجه باشیم بلکه منظور این است که خطر تاثیر پذیری و «با ریسمان او به چاه افتادن» برای ما بسیار است. حداقل این است که با شخص با اطلاع و بزرگتر، در این زمینه همفکری شود.
فردی که بیان فکری و عقیدتی و عاطفی قوی و راسخی داشته باشد می تواند آگاهانه، دیگری را هدایت کند به عبارت دیگر شخصی که خود بیناست و را ه را به روشنی می داند می تواند شخص نا بینا را دستگیری نماید. البته همه این سخنان بدین معنا نیست که شما پرسشگر گرامی توان چنین کاری را ندارید _ روحیه پرسش و دغدغه سؤال، بهترین دلیل است _ اما تاکید بر این است که هر چه بیشتر باید بنیان فکری و شناختی و روانی، قوی باشد، فردی که می خواهد از یک بیمار دستگیری نماید باید ابتدا خود را واکسینه نماید و راههای نفوذ بیماری به خود را مسدود کرده باشد.
شما با اطلاعات بیشتر در زمینه های دینی و عقیدتی و نیز مسایل اجتماعی و خطراتِ در کمینِ نوجوانانِ دختر، و آشنایی با نیازها، علل انحراف و نیز مهارت بر شیوه های مشاوره و سخن گفتن با چنان دخترانی به امید خدا، در مراحل بالاتر سن خود، می توانید مشاوری دلسوز و انسانی متعهد، نسبت به دخترانِ جامعه ما  باشید.
چه بسیار انسانهایی که با قصد پند و اندرز ولی نسنجیده، وارد رابطه با اشخاصی شدند که متاسفانه بعد از مدتی، خود مجذوب رنگ و لعاب ها و زرق و برق ظاهری رفتار ها و تفریحات آنها شدند و … .

چند توصیه کار بردی در هدایت :
1. برای هدایت افراد از طولانی کردن جلسات و نشست و برخاست های زیاد باید پرهیز شود.
2. با فردی با ایمان، آگاه و آشنا به نیاز ها و مسایل جوانان مشورت کنید و شیوه های برخورد و… را از او بیاموزید.
3. از بیان نکات مثبت شخصیت آن ها، تکریم شخصیتشان برای حذف صفات زشت کمک بگیرید.
4. هرگز جلوی دیگران به آنها تذکر ندهید (گاهی نامه، کارساز است) تذکر های متعدد برای یک جلسه مفید نیست.
5. هدیه کتاب در زمینه هدایت گری به شکل غیرمستقیم کارگشا است.
6. نشان دادن واقعیت های بیرونی (روزنامه ها، حوادث، جرم ها و…)  می تواند مفید باشد.
دانستن علل انحراف، به شما در هدایت کمک می کند .
تا توانی می گریز از یا ر بد
یار بد بدتر بود از مار بد
مار بد تو را بر جان زند
یار بد بر جان و بر ایمان زند

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. بهرامی . غلامرضا . آئین دوستی . قم . مجمع ذخایر اسلامی . چاپ اول .
2. مدرسی . سیدهادی . دوستی و دوستان . مشهد . آستان قدس . چاپ چهارم . 1384 .
3. ری شهری . محمد . دوستی در قرآن و حدیث . ترجمه : اسلامی . سید حسن . دار الحدیث . 1379 .
در رابطه با آشنایی با روحیات نوجوانان:
1. دکتر شعاری نژاد . علی . روانشناسی نوجوانان . انتشارات فاخر . چاپ دوم . 1379 .

پی نوشت ها:
[1]. بی ریا . ناصر و … . روانشناسی رشد با نگرش به منابع اسلامی . ج 2 . ص 892- 895 . دفتر همکاری حوزه دانشگاه . تهران . سمت . چاپ اول . 1375 .
[2]. النفوس اشکال ، فماتشاکل منها اتفق والناس الی اشکالهم امیل . محمدی ری شهری . محمد . میزان الحکمه . ج 5 . ص 297 . قم . دفتر تبلیغات اسلامی. 1362 .
[3]. اختبرواالناس باخوانهم فانما یحاول  من یعجبه نحوه . همان .
[4]. صحبه الاخیار تکسب الخیر ، کالریح اذا مرت بالطیب حملت طیباً . خوانساری . آقا جمال . شرح غرر الحکم . ج 7  ص 196 . ح 5826 . دانشگاه تهران . چاپ اول . 1360 .
[5]. صبحهالاشرار تکسب الشر کاالریح اذ امرّت بالنتن حملت نتناً. همان . ج 7 . ص 196 . ح 5839 .
[6]. امام علی _ علیه السلام _ : من جانب الاخوان علی کل ذنب قل اصدقائه. همان . ج 5 . ص 241 .
[7]. بهرامی . غلامرضا . آیین دوستی . ص 39 . به نقل از : حسن زاده آملی . حسن . در آسمان معرفت . ص140 . قم . مجمع ذخائر اسلامی . چاپ اول .
[8]. زخرف/67 .
[9]. ر.ک : مکارم شیرازی . ناصر . تفسیر نمونه . ج 2 . ص 110 . ذیل آیه شریفه .
[10]. (فرقان/27- 29) ؛ ر.ک :  تفسیر نمونه ج 15 . ص 68 به بعد . ذیل آیات شریفه .
[11]. شریفی . محمد رضا . دنیای نوجوانان . ص 156 . تهران . انتشارات تربیت . چاپ اول . 1370 .