نسبت به مسایل سیاسی اجتماعی جامعه دغدغه دارم، که باعث مشغولیت ذهنی است لذا در درس تمرکز حواس ندارم. برای تقویت حافظه چه کنم؟

فکر کردن در مورد مسائل و مشکلات جامعه و حساسیّت نشان دادن، از ویژگی‎های مثبت شما محسوب می‎شود، نباید در قبال مشکلات جامعه بی‎تفاوت بود، اما نکته‎ای که وجود دارد این است که برخی افراد غیرواقع بینانه در مورد مسائل و مشکلات جامعه قضاوت می‎کنند و با انتقادات بی‎مورد خود تمامی تلاشها و خدمات ارزشمند مسئولین را زیر سئوال می‎برند. اما برخی نیز با تفسیر و تحلیل واقع‎بینانه سعی می‎کنند مشکلات جامعه را تشخیص داده در حلّ آن بکوشند، تحلیل درست و انتقاد سازنده یکی از نشانه‎های خود شکوفایی افراد به حساب می‎آید. شما نیز سعی نمایید، دغدغه ذهنی خود را بیشتر به سوی گرایش دوم سوق دهید، یعنی تفسیر و تحلیل واقع بینانه از حوادث و رخدادهای اجتماعی و مسایل و مشکلات جامعه داشته باشید و برای اینکه بتوانید مطالب را واقع‎بینانه تحلیل کنید، سئوالات خود را با کارشناسان آگاه و واقع بین مطرح نموده و در حدّ توان خود درجهت اصلاح و بهبود اوضاع تلاش نمود.
در این خصوص عدم تمرکز حواس در مطالعه باید عرض نمود که تمرکز حواس و پیشرفت در مطالعه و درس خواندن به عوامل زیادی بستگی دارد، که مهمترین آنها عبارتند از: داشتن انگیزه و علاقه نسبت به موضوع خاص مورد مطالعه یا رشته تحصیلی، سلامت جسمی، فراهم بودن محیط امن و زمینه تحصیل و… اگر فردی در زندگی خود مشکلی داشته باشد و موضوعی همیشه ذهن او را به خود مشغول کرده باشد قطعاً از جهت تحصیلی و فعالیت‎های پژوهشی دچار ضعف و ناتوانی خواهد شد.[1] بنابراین سعی نمائید در ابتدا علت ها و زمینه‎های اصلی مشکلات اجتماعی و … را شناسایی نمایید و حل نمایید (درحدی که مربوط به شما می شود) و سپس ازراهکارهایی که برای تقویت حافظه بیان می شود کمک بگیرید.

اصول کلی تقویت حافظه
1. سعی کنید قبل از فراگیری هر موضوعی به نتایج و پیامدهای مثبت آن بیندیشید؛
روان شناسان معتقدند که داشتن انگیزه و علاقه یکی از عوامل اصلی موفقیت در زندگی و از جمله پیشرفت تحصیلی و یادگیری می‎باشد، انگیزه و علاقه بستگی به شناخت و اطلاعات فرد از نتایج و آثار یک موضوع دارد، بنابراین در هر موضوعی که می‎خواهید مطالعه کنید یا چیزی بنویسید، ابتدا درباره اهمیت آن اطلاعاتی کسب نمایید، ببینید چه اندازه برای شما مهم است و در آینده زندگی شما کاربرد دارد، ‌به اندازه آشنایی شما با یک موضوع و فواید آن بیشتر باشد، به همان اندازه انگیزه و علاقه در شما ایجاد خواهد شد.[2] 2. از میان موضوعات مختلف و متعدد یکی را انتخاب کنید
در فراگرفتن هر گونه مطلبی، توجه کردن و تمرکز نمودن روی نکات اصلی و برجسته ضروری است، زیرا یادگیری و حفظ تمام جزئیات یک موضوع وقت‎گیر و حتی غیرممکن می‎باشد، نکات مهم را یاد بگیرید: یکی از روان‎شناسان معتقد است یک حافظه خوب و قوی باید مانند یک تور ماهی‎گیری باشد که تمام ماهی‎های درشت را در خود نگه داشته و ماهی‎های ریز را رها سازد.[3] 3. برای مطالعه خود وقت کافی اختصاص دهید.
4. برای مطالعه وقت مناسبی را در نظر بگیرید مثلاً اینکه همیشه اول مطالعه کنید و بعد بخوابید نه برعکس.
5. مطالب و موضوعات مورد مطالعه خود را به زبان و کیفیتی در آورید که برای خودتان معنی‎دار باشد، مطلب را به زبان خودتان برگردانید، نه اینکه صرفاً واژه‎ها و اصطلاحات را به همان شکلی که هست یاد بگیرید.
6. میان هر مطلبی که تازه یاد می‎گیرید و مطالب قبلی رابطه معنادار برقرار سازید.[4] 7. در مطالعه هر کتاب، مقاله یا موضوع، سه مرحله را در نظر بگیرید:[5] الف. مطالعه اجمالی: در این مرحله با نگاه اجمالی کتاب مورد نظر را مرور کنید، نگاه به عناوین، سرفصل‎ها و… دور نمای کلی از کتاب را در ذهن شما به وجود می‎آورد و متوجه می‎شوید کدام عنوان یا فصل جذاب‎تر است.
ب. مطالعه بخش‎های مهم کتاب؛ پس از مطالعه اجمالی ، بخش‎هایی را که به نظر شما مهم و جذّاب است، به دقت مطالعه کنید.
ج. درباره‌ محتوای آنچه مطالعه کرده‎اید، سوالاتی از خود نموده و به زبان خودتان به آن پاسخ دهید و نیز نتیجه مطالعه خود از هر کتاب یا مقاله را با آنچه قبلا در این زمینه یاد گرفته‎اید، ربط دهید.

راه های ایجاد تمرکز حواس در مطالعه:
همانطور که در سؤال هم خاطر نشان شده است، توجه به مسایل اجتماعی و فعالیت‌های سیاسی باعث مشغولیت ذهنی می‌شود. گاهی این مسایل در زمان مطالعه و درس خواندن نیز فکر انسان را به خود مشغول می‌کند، تمرکز حواس را ضعیف می‌کند و عملکرد فرد در مسایل تحصیلی و درسی پایین می‌آید. البته این حرف بدان معنا نیست که برای درس خواندن بهتر، باید از فعالیت‌های اجتماعی کناره گرفت، بلکه باید برنامه‌ریزی کرد. یعنی ساعات خاصی از روز یا روزهای خاصی از هفته را به مسایل اجتماعی و سیاسی اختصاص داد و ساعات یا روزهای دیگری را به مطالعه و درس و بحث رسید. البته لازم است که فرد پس از برنامه‌ریزی و اختصاص دادن زمان‌های خاص به یکی از کارها، در عمل با تمام وجود به آن کار بپردازد. یعنی زمانی را که سرکلاس درس یا مشغول مطالعه است با تمام نیرو مشغول همان کار باشد. و زمانی که به فعالیت‌های اجتماعی مشغول است، با تمام وجود و توان خود آن کارها را انجام دهد. بدین ترتیب فرد هم می‌تواند وظیفه اجتماعی و سیاسی خود را انجام دهد و هم به درس و مطالعه خود برسد.
علاوه بر آنچه گفته شد، اقدامات زیر برای تمرکز مفید خواهد بود:
1. طرح سوالات و یافتن جواب ها هنگام مطالعه، موجب از بین رفتن بی حوصلگی و باعث تمرکز می شود.
2. یادداشت برداری، خلاصه نویسی، علامت گزاری، حاشیه نویسی، مرور مطالب، همگی سهم به سزایی در تمرکز دارند.
3. عبارت خوانی بجای کلمه خوانی، هم سرعت مطالعه را بالا می برد و هم از حواس پرتی جلوگیری می کند.

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. علی شمیسا، تکنیک‎های تقویت حافظه، گفتمان خلاق، چاپ سوم، 1380.
2. علی اکبر سیف، روشهای یادگیری و مطالعه، نشر دوران، چاپ اول 1376.
3. 52 درس برای تقویت حافظه، عبدالکریم قریب، تهران: نشر توسعه، 1383.

پی نوشت ها:
[1] . رک: تلور، هکتور؛ دانشجوی موفق، ترجمه سعیدی مهر،‌بضعته الرسول، چ اول، 1381؛ رندال آر راس، استرس شغلی، ترجمه غلامرضا خواجه پور، سازمان مدیریت صنعتی، چ اول، 1377؛ کابوک، آیین درس خواندن، ترجمه: سعید نفیسی، چ دوم، 1363.
[2] . رک: بالدریچ، کی پی؛ روشهای مطالعه، ترجمه علی اکبر سیف، نشر دانا، چاپ هفتم،‌1373، صفحه 189 به بعد.
[3] . جیمز وینکند، چگونه حافظه خود را تقویت کنیم، ترجمه: شمس الدین زرّین کلک، مروارید، چ هفتم، 1373، ص 103.
[4] . علی شمیسا، تکنیکهای تقویت حافظه، گفتمان خلّاق، چاپ سوم، 1380.
[5] . رک: لیندا فریل اینس، فنّ مطالعه، ترجمه علی صلجو، نشر دانشگاهی، چ اول، 1373.
رجینا هلیر و همکاران، معجزه‌تقویت مهارتهای یادگیری، ترجمه فاطمه فاضلی و همکاران، نشر بصیر، چ اول، 1378، قسمت‎های 2، 3، 8 و 10.