شارح : محمد محمدی ری شهری
منبع: حکمت‌نامه حضرت عبد العظیم الحسنی علیه‌السلام

نورانیّت وضو

حدیث

الأمالى للصدوق : حدّثنا علیّ بن أحمد ، قال : حدّثنا محمّد بن أبى عبد اللَّه الکوفی ، عن سهل بن زیاد الآدمى ، عن عبد العظیم بن عبد اللَّه الحسنى ، عن علىّ بن محمّد بن علیّ بن موسى بن جعفر بن محمّد بن علیّ بن الحسین بن علیّ بن أبى طالب علیهم السلام ، قال :

لَمّا کَلَّمَ اللَّهُ‌عزّ وجلّ موسى‌ بنَ عِمرانَ علیه السلام… قالَ: إلهى! فَما جَزاءُ مَن أتَمَّ الوُضوءَ مِن خَشیَتِکَ؟ قالَ: أبعَثُهُ یَومَ القِیامَهِ ولَهُ نورٌ بَینَ عَینَیهِ یَتَلَألَأُ.[1]

ترجمه‌
حضرت عبد العظیم علیه السلام : امام هادى علیه السلام فرمود : «هنگامى که خداوندعزّ وجلّ با موسى بن عمران علیه السلام سخن مى‌گفت، موسى گفت : خدایا! پاداش کسى که از خوف تو، وضو را کامل کند، چیست؟ خداوند فرمود: او را در روز قیامت در حالى بر مى‌انگیزانم که نورى در میان دو چشمش مى‌درخشد» .

شرح‌

بر پایه این حدیث، یکى از آثار وضو، نورانیت چهره در قیامت است . در این باره چند نکته قابل توجّه است:

۱ . نقش عبادت در نورانیت جان، اختصاص به وضو ندارد؛ بلکه انواع کارهاى نیکو، اگر با قصد قربت و انگیزه الهى انجام شوند، موجب نورانیت جان و افزایش بصیرت درونى اند. در حدیثى از امام على علیه السلام آمده :

إنَّ عَلى کُلِّ حَقٍّ حَقیقَهً ، و عَلى‌ کُلِّ صَوابٍ نوراً .[2]

هر کار حقّى، حقیقتى دارد و با هر کار درستى، نورى همراه است.

بنا بر این، نورانیت حاصل از وضو باید خصوصیتى داشته باشد که موجب امتیاز آن از سایر نیّت‌هاست.

۲ . بر پایه حدیث یاد شده، ویژگى نورانیتى که از وضو پدید مى‌آید، این است که در تاریکى قیامت، به صورت درخشش خاصّى در چهره اهل ایمان، نمودار مى‌گردد.

۳ . بر اساس شمارى از احادیث، نقش وضو در نورانیت امّت اسلامى، بیش از سایر امّت‌هاست، چنان که از پیامبر خدا صلى اللَّه علیه و آله گزارش شده که فرمود:

یَحشُرُ اللَّهُ اُمَّتِى یَومَ القِیامَهِ بَینَ الاُمَمِ غُرَّاً مُحَجَّلینَ مِن آثارِ الوُضُوءِ .[3]

خداوند در روز قیامت اُمت مرا از میان امّت‌ها، انسان‌هایى نشان‌دار و پیشانى‌سفید از آثار وضو، بر مى‌انگیزد .

جمع‌بندى این حدیث و احادیث مشابه آن،[4] با حدیثى که در متن آمد، این است که یکى از امتیازات امّت اسلامى بر سایر امّت‌ها، این است که سایر امّت‌ها در اثر وضو، تنها با چهره نورانى محشور مى‌شوند؛ ولى مسلمانان، سر تا پا نورانى هستند.

۴ . برکات وضو تنها در نورانیت قیامت خلاصه نمى‌شود؛ بلکه طهارت ناشى از آن، در زندگى دنیوى انسان نیز مؤثّر است. در حدیثى از پیامبر صلى اللَّه علیه و آله نقل شده که فرمود:

أکثِر مِنَ الطَّهورِ یَزِدِ اللَّهُ فى عُمرِکَ ، وإنِ استَطَعتَ أن تَکونَ بِاللَّیلِ والنَّهارِ عَلى طَهارَهٍ فَافعَل ، فَإنَّک تَکونُ إذا مِتَّ عَلَى الطَّهارَهِ شَهیدَاً .

به طهارتت بیفزا که خداوند، عمرت را زیادتر مى‌کند . اگر مى‌توانى در شب و روز باطهارت باشى ، چنین کن ؛ چرا که اگر با طهارت بمیرى ، شهید مرده‌اى . [5]

بر این اساس، یکى از دستور العمل‌هاى مهم براى سیر و سلوک و تهذیب نفس، این است که سالک همیشه باوضو باشد.