تعریف گناه چیست؟ و چه عملی گناه محسوب می شود؟ آیا تخلف از قوانین راهنمایی و رانندگی گناه محسوب می شود؟ تفاوت آن با چشم چرانی و غیبت و… چیست؟

1. چیستی گناه: گناه در لغت به معنای جرم، خطا، معصیت، غلط، نافرمانی تبهکاری، جنایت، عصیان است.[1] و در اصطلاح نیز همین مفهوم لغوی آن مطرح است، لکن به اضافه این خصوصیت، که نافرمانی خداوند را به همراه داشته باشد و کارهایی که در شرع مقدس اسلام منع شده، انجام گیرد یا کارهایی که واجب شمرده شده ترک شود. مثلاً دروغ گفتن، غیبت نمودن، قتل عمد، ظلم، تهمت، و مانند آن گناه است، یا ترک نماز، ترک روزه ماه رمضان ترک زکات، خمس، و مانند آن گناه است.[2] 2. درباره این که چه عملی گناه است و عذاب الهی برای آنها در نظر گرفته شده و چه اعمالی گناه شرعی نیست بلکه گناه اخلاقی شمرده می شود؟
به طور خلاصه می توان گفت نکته اصلی در شناخت گناهان مراجعه به آیات و قرآن و به نصوص و منابع دینی و روایات اهل بیت و در مرتبه بعدی رساله های عملیه و فتاوای فقهاست. و اگر چیزی بر اساس این آموزه ها گناه باشد، اجتناب از آن لازم است و اگر عملی ‌گناه شمرده نشود، ارتکاب آن مانعی ندارد.
3. اما درباره این که تخلف از قوانین حکومت اسلامی نظیر مسایل ترافیکی و مانند آن، و تفاوت آن گناه با گناهان نظیر چشم چرانی، غیبت و امثال آن باید گفت: برابر فتوای فقها از جمله امام خمینی(ره) تخلف از قوانین نظام اسلامی جائز نیست.[3] پس اگر کسی عمداً تخلف نماید، گناه محسوب می شود. چون مثلاً عبور از چراغ قرمز و مانند آن تجاوز به حقوق دیگران است و بر خلاف مقررات نظم اجتماعی و قوانین حکومت اسلامی است. اما این آیا از نظر کیفر اخروی و تفاوت این نوع گناهان با امور یاد شده، باید گفت: حتی گناهان منصوص که در قرآن و روایات بر اساس احکام اولی گناه شمرده می شود، از نظر کیفر اخروی متفاوت اند، چه رسد که گناهانی که بر اساس احکام ثانوی گناه محسوب می شود. مثلاً نگاه به نامحرم با عمل خلاف عفت هر دو گناه است، اما به طور یقین کیفر آنها مساوی نیست. غیبت مؤمن گناه است، اما کیفر آن هرگز به اندازه قتل مؤمن نیست، بنابراین گرچه تخلف از مقررات حکومت اسلامی نظیر امور ترافیکی گناه است، اما از نظر کیفر اخروی مشابه غیبت و چشم چرانی و سایر گناهان نیست.

پی نوشت ها:
[1] . لغت نامه دهخدا، ماده (گناه)، تهران، نشر دانشگاه تهران، 1335 ش، ص 427، ح21.
[2] . قرائتی، ‌محسن، گناه شناسی، ‌انتشارات پیام آزادی، چاپ اول، 1369ش، ص 21.
[3] . امام خمینی، سید روح الله، رساله توضیح المسایل بخش استفاءات، نشر فرهنگی رجاء، چاپ اول، 1366، ص 737 و 338.