باید توجّه داشته باشیم که انسان به طور فطری و طبیعی زیباپسند است. برای او هر چیزی که زیبا باشد، تحسین برانگیز است. یکی از نعمت‌های بزرگ که خداوند به بعضی از بندگان خود، عنایت فرموده است صدای زیبا است، آواز خوش و صدای نیکو سرآمد تمام زیبایی‌ها است.
پیامبر اسلام ـ صلّی الله علیه و آله ـ در این باره فرموده است: از زیباترین زیبایی‌ها، موی زیبا و نغمه (صدای) زیبا است.[1]
از این جهت خداوند رحمان، این موهبت بزرگ را به انسان‌های برگزیده خود (تمام انبیاء الهی) عنایت فرموده است تا موجب جاذبه بیشتر دعوت آنان گردد. امام صادق ـ علیه السّلام ـ در حدیثی فرموده است:
خداوند عزیز و بزرگ هیچ پیامبری را مبعوث نکرد مگر این که صدای خوش و نیکویی داشته است.[2]
حال که معلوم شد آواز خوش و زیبا یکی از بزرگترین نعمت‌های الهی است هر مسلمانی که این موهبت را دارد، باید شکر آن را به جا آورد. و آن، تلاوت نمودن قرآن با صوت خوش وصدای دلکش است، تا هم خود قاری از آن بهره برد و هم افراد جامعه را با نوای گوش نواز و دل انگیز قرائت قرآن جذب نماید. صدای خوش و صوت زیبا از جمله آداب و شرایط تلاوت قرآن کریم است.
زیبای مطلق، خداوند متعال است. منشأ تمام زیبایی‌ها نیز اوست. به این علّت کلام او هم، زیباترین کلام‌ها است و هیچ گفتاری در زیبایی به بسان قرآن نیست، به طوری که مخالفان سرسخت قرآن نیز به آن اعتراف کرده‌اند. مثلاً (ولید بن مغیره) که خود از رؤسای قریش و از مخالفان سرسخت اسلام و قرآن بود، و یکی از بزرگترین سخن سرایان عرب آن زمان به حساب می‌آمد. در مورد قرآن چنین می‌گوید:
از محمد سخنی شنیدم که نه از سنخ سخنان بشر بود و نه از جنس گفتار پریان؛ زیرا شیرینی زاید الوصف و زیبایی خیره کننده‌ای داشت.[3]
اگر قرآن که آیاتش سراسر زیباست با آواز خوش و زیبای قاریِ ممتاز، همراه گردد زیبایی آن دو چندان می‌شود و بر د‌ل‌ها می‌نشیند. نیکو خواندن قرآن به اندازه‌ای ارزشمند است که پیامبر اسلام ـ صلّی الله علیه و آله ـ آن را زینت قرآن نامید، آن جا که فرمود: به درستی که صوت و صدای زیبا زینت قرآن است (و به کلام خدا زینت می‌بخشد).[4] در حدیث دیگری فرمود: برای هر چیز زیوری است و زیور قرآن صوت زیبا و صدای خوش است.[5] و نیز فرمود: قرآن را با صداهای‌تان زینت و آرایش کنید همانا صدای خوب قرآن را زینت می‌بخشد.[6]
تلاوت زیبای امام سجاد ـ علیه السّلام ـ
خداوند متعال این موهبت بزرگ و نعمت عظمای الهی (صوت دل نشین و صدای زیبا را) به اولیای خودش و معصومین عنایت فرموده است. از جمله آنان امام چهارم زین العابدین ـ علیه السّلام ـ بود که امام صادق ـ علیه السّلام ـ فرمود:
«جدّم» علی بن الحسین ـ علیه السّلام ـ خوش آوازترین مردم در خواندن قرآن بود، به طوری که سقّاهایی که از کوچه رد می‌شدند، وقتی به در خانه‌اش می‌رسیدند، می‌ایستادند و به تلاوت قرآن آن حضرت گوش می‌دادند.[7]
علی بن محمد نوفلی از دهمین پیشوای شیعیان جهان، امام هادی ـ علیه السّلام ـ نقل می‌کند، از حکم صدای زیبا سؤال کردم؟ آن حضرت فرمود: «همانا علی بن الحسین ـ علیه السّلام ـ قرآن را با صدای خوش و صوت زیبا می‌خواندند، چه بسا کسانی بر حضرتش می‌گذشتند و از آواز خوش او، بی‌هوش می‌شدند». اگر راستی امام ـ علیه السّلام ـ مقداری از صدای زیبای خود را آشکار می‌نمود مردم تاب و تحمل آن را نداشتند و بی‌طاقت می‌شدند.
عرض کردم مگر نبود که رسول اکرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ با مردم نماز می‌خواند و آوازش را به خواندن نماز بلند می‌کرد.
فرمودند: چرا! امّا رسول اکرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ به اندازه طاقت و تحمّل مردمی که پشت سرش ایستاده و اقتدا کرده بودند آواز خود را بلند می‌فرمود:[8]
علاوه بر امام سجاد ـ علیه السّلام ـ فرزند امام باقر ـ علیه السّلام ـ نیز در زمان خودش خوش آوازترین مردم در تلاوت قرآن بودند.[9]
پی نوشت ها:
[1] . اصول کافی، ج 4، باب «ترتیل القرآن بالصوت الحسن» ص 820، حدیث 8..
[2] . اصول کافی، ج 4، باب «ترتیل القرآن بالصوت الحسن» ص 820، حدیث 10.
[3] . بحار الانوار، ج 18، ص 168.
[4] . بحار الانوار، ج89، ص 190.
[5] . اصول کافی، ج 4، ص 820، حدیث 9.
[6] . کنزل العمال، خبر 2765.
[7] . اصول کافی، ج 4، ص 820، حدیث 11.
[8] . اصول کافی، ج 4، ص 819، حدیث 4.
[9] . اصوف کافی، ج 4، ص 820، حدیث 11.
