اگر کسی بعد از وقت شک کند یا گمان کند که نماز نخوانده، خواندن نماز لازم نیست، ولی اگر پیش از گذشتن وقت، شک کند که نماز خوانده یا نه، یا گمان کند که نخوانده، باید آن نماز را بخواند.

سوال: اگر در نماز، مُهر نمازگزار گم شود، وظیفه چیست؟

مراجع عظام تقلید در این‌باره می‌گویند:

اگر در بین نماز (فرادا یا جماعت) چیزى که بر آن سجده مى‌کند گم شود (و یا مثلاً بچّه‌اى آن را بر دارد)و چیزى که سجده بر آن صحیح است نداشته باشد[1] ، دو حالت دارد:

الف. چنانچه وقت وسعت دارد، باید نماز را رها کرده و بعد از تهیه آنچه سجده بر آن صحیح است دوباره نماز بخواند.[2]

ب . اگر وقت تنگ است،[3] باید به لباسش سجده کند[4] و اگر فراهم نباشد بر پشت دست،[5] و اگر آن هم نمى‌شود، به چیز معدنى[6] مانند انگشتر عقیق سجده نماید.[7] [8]

سوال: اگر کسی بعد از گذشتن وقت نماز شک کند که نماز خوانده یا نه چه باید بکند؟

جواب: اگر کسی بعد از وقت شک کند یا گمان کند که نماز نخوانده، خواندن نماز لازم نیست، ولی اگر پیش از گذشتن وقت، شک کند که نماز خوانده یا نه، یا گمان کند که نخوانده، باید آن نماز را بخواند. (توضیح المسائل دوازده مرجع, ج1, م1180)

سوال: شیوه خواندن نماز احتیاط چگونه است؟

جواب: کسی که نماز احتیاط بر او واجب است بعد از سلام نماز باید فوراً نیت نماز احتیاط کند و تکبیر بگوید و حمد را بخواند و به رکوع رود و دو سجده نماید پس اگر یک رکعت نماز احتیاط بر او واجب است بعد از2 سجده تشهد بخواند و سلام دهد و اگر2 رکعت نماز احتیاط بر او واجب است بعد از دو سجده، یک رکعت دیگر مثل رکعت اول به جا آورد و بعد از تشهد سلام دهد. نکته‌ایی که قابل ذکر است آن است که نماز احتیاط سوره و قنوت ندارد، و باید نیت آن را به زبان نیاورند و احتیاط واجب آن است که سوره حمد و بسم الله آن را هم آهسته بگویند. (توضیح المسائل دوازده مرجع, ج1, م1215 و1216)

سوال: الف) نماز صبح تا چه زمانی ادا می باشد؟ ب) وقت فضیلت آن چه زمانی است؟
آیه الله خامنه ای(دام ظلّه):

الف) وقت نماز صبح از اول فجر صادق تا طلوع خورشید می باشد.

آیه الله شبیری زنجانی(دام ظلّه):

الف) وقت ادای نماز صبح از فجر صادق و آخر وقت نماز صبح موقعی است که آفتاب بیرون می آید.

آیه الله سیستانی(دام ظلّه):

الف) وقت ادای نماز صبح از طلوع فجر تا طلوع خورشید است.

ب) وقت فضیلت صبح از طلوع فجر است تا موقعی که صبح در آسمان تجلی باید (تجلی صبح قبل از شروع حمره مشرقیه را گویند.)

آیه الله صافی گلپایگانی(دام ظلّه):

الف) وقت ادای نماز صبح ما بین طلوع فجر صادق تا طلوع خورشید.

ب) وقت فضیلت آن از اول فجر تا ظاهر شدن قرمزی طرف مشرق می باشد.

آیه الله وحید خراسانی(دام ظلّه):

الف) وقت نماز صبح از طلوع فجر صادق خورشید است.

ب) وقت فضیلت صبح از طلوع فجر تا ظاهر شدن قرمزی در طرف مشرق می باشد.

آیه الله مکارم شیرازی(دام ظلّه):

الف) وقت ادای نماز صبح از اول طلوع فجر صادق است تا طلوع آفتاب می باشد.

ب) وقت فضیلت نماز صبح از طلوع فجر تا موقعی که آسمان روشن می شود.

آیه الله نوری همدانی(دام ظلّه):

الف) وقت ادای نماز صبح از طلوع فجر صادق تا طلوع خورشید می باشد.

ب) وقت فضیلت صبح از طلوع فجر تا ظاهر شدن قرمزی در طرف مشرق می باشد.

سوال: آیا پوشاندن کامل چانه در نماز واجب است یا این که فقط پایین آن باید پوشانده شود؟
آیه الله خامنه ای(دام ظلّه):

پوشاندن قسمت پایین چانه واجب است نه خود آن، زیرا چانه جزئی از صورت است.

آیه الله سیستانی(دام ظلّه):

بر زن واجب است در حال نماز گردن و زیر چانه خود را بپوشاند و نیز بنابر احتیاط مستحب مقداری از زیر چانه را که هنگام بستن روسری (مقنعه) دیده می شود، بپوشاند.

آیه الله صافی گلپایگانی(دام ظلّه):

بر زن واجب است گردن و زیر چانه خود را بپوشاند حتی مقداری از زیر چانه را که هنگام بستن روسری دیده می شود بنابر احتیاط واجب بپوشاند.

آیه الله مکارم شیرازی(دام ظلّه):

آن مقداری که با مقنعه و روسری معمولاً پوشیده می شود باید در نماز پوشیده شود.

آیه الله نوری همدانی(دام ظلّه):

واجب است مقداری از زیر چانه خود را که هنگام بستن روسری دیده می شود، بپوشاند و واجب نبودن پوشش بیشتر از آن مقداری که معمولاً با روسری پوشیده می شود، خالی از قوت نیست اگر چه احتیاط پوشاندن آن است.

آیه الله وحید خراسانی(دام ظلّه):

پوشاندن صورت به مقداری که در وضو شسته می شود لازم نیست اما برای آن که اطمینان کند که مقدار واجب را پوشانده است باید مقداری از اطراف صورت را هم بپوشاند. (بنابراین مقدار وجوب پوشش چانه از مطلب فوق روشن می شود.)

پی نوشت:

[1]. آیه الله سیستانی دام ظله: (چه در تنگی وقت و  چه در وسعت آن، سجده بر قیر و زفت مقدّم بر سجده بر غیر آنها است ولى اگر سجده بر آنها ممکن نباشد، باید بر لباسش یا هر چیز دیگر که در حال اختیار سجده بر او جایز نیست سجده نماید ولى احتیاط مستحبّ آن است که تا سجده بر لباسش ممکن است بر چیز دیگر سجده نکند).

[2]. آیه الله مکارم شیرازی دام ظله: (چنانچه وقت نماز باقى است، نماز را تمام کرده و بنا بر احتیاط دوباره مى‌خواند و اگر وقت تنگ است قضا ندارد).

[3]. یا اصلا چیزى که سجده بر آن صحیح است ندارد و یا اگر دارد به واسط? سرما یا گرماى زیاد و یا تقیه و مانند اینها نمى‌تواند بر آن سجده کند.

[4]. آیات عظام اراکى و نورى و شبیری: (اگر لباسش از پنبه یا کتان است، بر آن سجده کند و اگر از چیز دیگرى است بر پشت دست…)؛ آیت الله گلپایگانى: (اگر لباسش از پنبه یا کتان است، بر آن سجده کند و اگر از چیز دیگرى است بر پشت دست یا چیز معدنى مانند انگشتر عقیق سجده نماید و احتیاط لازم آن است که تا سجده بر پشت دست ممکن است به چیز معدنى سجده نکند)؛ آیت الله صافى: (باید به لباسش سجده کند و اگر بر آن هم نشود باید بر پشت دست .. [بقیه مثل آیت اللّ?ه گلپایگانى])؛ آیت الله مکارم: (اگر لباسش از پنبه یا کتان است، بر آن سجده کند و اگر از چیز دیگرى است بر همان یا بر فرش سجده نماید و اگر آن هم ممکن نیست بر فلزّات و اشیاء معدنى سجده کند و اگر مطلقاً چیزى پیدا نمى‌کند که بتوان بر آن سجده کرد، بر پشت دست خود سجده مى‌کند بنا بر این پشت دست آخرین چیزى است که مى‌توان بر آن سجده کرد).

[5]. آیات عظام خوئى و تبریزى: (بر پشت دست یا چیز دیگر که در حال اختیار سجده بر او جایز نیست سجده نماید ولى احتیاط مستحبّ آن است که تا سجده بر پشت دست ممکن است بر آن چیز سجده نکند).

[6]. آیه الله فاضل لنکرانی ره: (بنا بر احتیاط به چیز معدنى ..).

[7]. آیه الله بهجت ره: (..بنا بر أظهر. و اگر آن هم نشد، تا نزدیک زمین خم مى‌شود و یا این که با اشار? سر، سجده مى‌نماید).

[8]. امام خمینی ره، توضیح المسائل (محشّی)، گردآورنده: بنی‌هاشمی خمینی، سید محمدحسین، ج‌1، ص 587 – 589، م 1084 و 1087