یکی از واجبات حج تمتع، قربانی است، شراکت در یک قربانی براى چند نفر، در حال اختیار کفایت نمى‌کند؛ بلکه در حال ضرورت نیز، محل اشکال است؛ البته شراکت در قربانىِ مستحب، مانعى ندارد.
در این مقاله به طرح چند پرسش و پاسخ در باب مسائل حج می پردازیم:
سوال: چند نفر می توانند در یک قربانی شراکت داشته باشند؟
یکی از واجبات حج تمتع، قربانی است، شراکت در یک قربانی براى چند نفر، در حال اختیار کفایت نمى‌کند؛ بلکه در حال ضرورت نیز، محل اشکال است؛ (محمودی، محمد رضا،مناسک حج (محشى)، ص 493) بله! شراکت در قربانىِ مستحب، مانعى ندارد. (محمدی خراسانی، علی،شرح تبصره المتعلمین، ج1، ص 322)
سوال: زنی که به واسطه مهریه‌اش، از نظر مالی واجب الحج است ولی در حال حاضر امکان ثبت نام و تشرف برایش مهیا نیست آیا می‌تواند به عنوان نایب از طرف فردی که از دنیا رفته است حج بجای آورد؟
1. زنى که مهریه‌اش براى مخارج حج کافى است، و آن‌را از شوهر خود طلبکار است، اگر شوهرش قدرت بر اداى آن ندارد، زن حق مطالبه ندارد و مستطیع نیست؛ و اگر قدرت دارد و مطالبه آن براى زن مفسده‌اى ندارد، با فرض این‌که شوهر، نفقه و مخارج زندگى زن را مى‌دهد، لازم است زن مهریه را مطالبه کند و به حج برود؛ و چنانچه براى او مفسده دارد (مثل این‌که ممکن است به نزاع و طلاق منجر شود)، مستطیع نیست. (محمودى، محمد رضا، مناسک حج، ص 46، م 62)
2. هر چند کسی که برای رفتن به حج مستطیع است، نمی‌تواند نایب شخص دیگر شود، اما درباره‌ی فردی که استطاعت مالی دارد ولی امکان ثبت نام و تشرف برایش مهیا نیست، مراجع تقلید می‌گویند:
«اگر غیر از باز بودن راه برای شخص (یعنی به عنوان مثال چون نوبت فیش حج خودش فرانرسیده در واقع، استطاعت طریقی ندارد ولی می تواند به عنوان نیابت از میتی که نوبت فیش حج اش رسیده، حج بجا آورد) [استطاعت طریقی]، دیگر شرایط استطاعت موجود باشد، اجیر [و نایب] شدن براى دیگرى مانعى ندارد». (مناسک حج ،ص 76، م 112)
سوال: کسی در جایی کار می‌کند همه شرایط حج برای او مهیا شده به غیر از یک مانع که رئیسش می‌گوید اگر بروی و از حج برگردی از کارت بیرونت می‌کنم و اگر برود و بیاید بعد شاید کار گیر او نیاید در این فرض باید حج برود یا نه؟
اگر کار دیگری برای او پیدا می‌شود واجب است به حج برود، اما اگر با اخراج از کار، کار دیگری پیدا نمی‌کند و زندگی او فلج می‌شود، فعلاً مستطیع نیست. (تحریر الوسیله, ج1, ص347, م39)
سوال: فردی توانایی رفتن به حج را دارد و مستطیع شده به علت احتیاج به ساختن یک باب مدرسه در منطقه‌ای که زندگی می‌نماید هزینه مربوطه را صرف ساختن آن مدرسه می‌کند که از استطاعت می‌افتد حال تکلیف او چیست؟
اگر کسی مستطیع شد و حج بر او مستقر شد باید حج را به جا آورد و هیچ عملی جایگزین آن نمی‌شود. بله اگر قبل از استطاعت و استقرار حج، مال را در راه دیگری صرف کند حج بر او واجب نمی‌شود. (استفتائات امام خمینی(ره)، ج1، ص437، س9 و10)
سوال: اگر زنی مهریه‌اش را از شوهر خود وصول نماید آیا حج بر او واجب می‌شود؟ البته ناگفته نماند که شوهر استطاعت بر پرداخت مهریه را دارد.
بلی در این صورت زن مستطیع است. (مناسک با حاشیه 8 مرجع، ص41، م47)
