از دیدگاه اسلام، زن نیز به مانند مرد حق دارد که خصوصیات روحی و اخلاقی مرد را قبل از ازدواج مورد بررسی تحقیق و تفحص قرار دهد. بدیهی است، همان طور که در روایات اسلامی برای زنان شایسته ویژگی هایی بیان شده که هر زنی باید دارای آن صفات باشد، برای مردان نیز باید اوصافی وجود داشته باشد تا شایستگی ازدواج با زنان متدین را داشته باشند. به طور یقین مرد شایسته، از نظر مکارم اخلاقی باید در سطحی بالاتر از زن قرار داشته و از نظر تقوا در درجه بسیار ممتازی واقع شده باشد.
برخی از روایات، چهره اخلاقی و روحی مورد شایسته را ترسیم نموده و ویژگی های آن را توصیف و تبیین کرده اند. یعنی همان شرایط کلی که درباره انتخاب همسر (چه مرد و چه زن) لازم است مراعات گردد، در مورد مردان باید با دقت بیشتری مورد توجه قرار بگیرد، از قبیل دینداری، عفت، اصالت خانوادگی، شرافت و … .
اکنون آن چه بیشتر مورد توجه احادیث اسلامی است را به شرح زیر مورد بررسی قرار می دهیم:
1ـ فردی با تقوا باشد
از مهم ترین و ضروری ترین اموری که باید در انتخاب همسر مورد توجه باشد، تقوای مرد است چون همسر با تقوا زن و فرزندانش را به دینداری و تقوا و اخلاق نیک و عمل صالح و ترک گناه تشویق و ترغیب می کند در پیمودن صراط مستقیم، دیانت بهترین یار و مددکار خواهد بود.
از رسول خدا(ص) نقل شده که آن حضرت فرمودند: می خواهید شما را به بهترین مردها آگاه سازم؟ گفتند آری یا رسول الله! پیامبر(ص) فرمودند: همانا بهترین مردان شما مردی است که با تقوا، پاکیزه، مهذب و… بوده و هرگز عملی انجام ندهد که باعث شود همسرش به دیگری پناه آورد.[1] 2ـ عفیف و دارای تمکن مالی باشد
از نظر اسلام همان طور که زن باید پاکدامن و عفیفه باشد، مرد هم باید دارای عفت و پاکدامنی باشد. این پاکدامنی اگر چه از یک سو وظیفه دینی و اسلامی هر فرد مسلمان است، اما از سوی دیگر، چون بخشی از آثار و منافعش مربوط به همسر است، مرد باید آن را کاملا مراعات کند.
امام صادق(ع) می فرمایند: شرط هم کفو بودن (همسر) این است که عفیف باشد و بتواند مخارج اهلش را بپردازد.[2] 3 ـ امانتدار باشد
امیر مؤمنان(ع) از رسول خدا(ص) چنین روایت می کند: اگر فردی به خواستگاری دختر شما آمد که از دینداری و امانتداری او رضایت دارید، دخترتان را به عقد او در آورید که اگر چنین نکنید فساد بزرگی در جامعه پدید خواهد آمد.[3] این روایت بر چند نکته اساسی تاکید کرده است:
1ـ همسر باید دیندار باشد; زیرا دین به عنوان یک عامل کنترل کننده، فرد را در کنترل خود دارد و مانع تجاوز او از حدود الهی می شود و نمی گذارد مرد به کارهای خلاف کشیده شده و مقدمات از هم گسسته شدن کانون گرم خانواده فراهم آید.
2ـ باید امانتدار باشد; چون فرد امانتدار همیشه از زن و فرزندان خود به خوبی مراقبت می کند و می کوشد که در پاسداری از این امانت های الهی کوتاهی نکند. علاوه بر این، یک انسان امانتدار در جامعه از خوش نامی و شهرت مطلوبی برخوردار می شود و همین یک افتخار برای خانواده او است.
4ـ خوش اخلاق باشد
اخلاق نیک، نه تنها از بهترین مزایای یک همسر شایسته است بلکه از مزایای واقعی هر انسانی به شمار می آید و باید در موقع انتخاب همسر به طور کامل مورد توجه قرار گیرد ; چون اولا یک عمر با انسان بداخلاق معاشر بودن، همانند زندگی در زندان با اعمال شاقّه است. و ثانیاً سوء خلق یکی از دو همسر بر دیگری و تربیت فرزندان کاملا مؤثر است.
رسول خدا(ص) فرمودند: آیا دوست دارید شما را به شرورترین مردان راهنمایی کنم؟ همه گفتند: آری یا رسول الله! پیامبر فرمودند: شرورترین مردان کسی است که به همسرش تهمت بزند و دایماً به او بدگمان باشد، بخیل باشد و به دشنام دادن عادت کرده و در تنهایی غذا بخورد، همسرش را از اعمال جنسی محروم کند، زن و فرزند خود را تنبیه کند و آنان را بزند، رفتارش طوری باشد که همسرش به دیگران پناه ببرد و پدر و مادرش از او ناراضی باشند.[4] هم چنین رسول خدا(ص) در حدیثی فرمودند: بهترین شما کسی است که برای اهلش بهترین باشد و من برای اهلم بهتر از همه شما هستم.[5] خلاصه، شوهر خوب و ایده­آل مردی است که خوش اخلاق، خوش زبان، مؤدب، مهربان، عاقل، با تدبیر، دیندار، زرنگ، فعال، شریف، مهمان نواز و سازگار باشد; برای تامین رفاه و آسایش خانوده اش تلاش و کوشش کند; در زندگی میانه رو باشد و اسراف نکند، به همسرش احترام بگذارد، لغزش های همسرش را مورد عفو قرار دهد، در کارهای منزل به همسرش کمک نماید; به وظایف دینی خود عمل کند و زن و فرزندانش را نیز به طریق دینداری ارشاد نماید.[6]

پی نوشت ها:
[1]. کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، تهران، مکتبه الصدق، ج 2، ص 57.
[2]. حرعاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، تهران، المکتبه الاسلامیه، ج 7، ص 51.
[3] . نوری، میرزا حسین، مستدرک الوسائل، ج 14، ص 188.
[4] . عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج 2، ص 43.
[5] . قال رسول الله(ص): “خیرکم خیرکم لاهله و انا خیرکم لاهلی.” همان کتاب، ص 171.
[6] . امینی، ابراهیم، انتخاب همسر، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی، ص 141.