برای پاسخ به این سؤال توجهتان را به نکات ذیل جلب می کنیم:
الف) موانع ازدواج موقت: ازدواج موقت اگرچه مثل ازدواج دائم، شرعی و مورد تأیید شرع است اما پیوسته موانع خودساخته و دیگر ساخته سدّ راه آن شده است 1. مخالفت علماء سنّی تا جایی که برخی آن را با زنا یکی دانسته اند. 2. ایجاد شبهه و تردید در اصل احادیث این ازدواج از طرف دشمنان و مخالفان این ازدواج 3. مجازات عمر «خلیفه دوّم» نسبت به افرادی که به این ازدواج اقدام می نمودند. 4. شعارهای فمنیستی در قالب سخنرانی، مقاله، کتاب، ترجمه و معرفی آن ازدواج به عنوان مانع جدی برای تساوی حقوق مرد و زن[1] 5. رسومات، فرهنگ و دید مردم نسبت به این ازدواج 6. تضییع حقوق برخی از زنان (مثلاً زن بچه دار شده و مرد او را ترک کرده) 7. هوس رانی برخی مردان و تضییع حقوق خانواده و سست شدن بنیاد خانواده. برخی از مردان با کوچکترین اختلافی با همسرانشان، به این ازدواج ها پناه می برند و برخی نیز از آن به دید منبع هوسرانی می نگرند که این مخالف با رشد معنوی و اخلاقی افراد در جامعه است. پس مصلحت اندیشی به خاطر تضییع نشدن حق دیگران و مسائل فوق است. این موانع همگی دست به دست هم داده و مانع اجراء این امر شده است. به عنوان مثال به نامه هایی که به همین مرکز رسیده توجه کنید، برخی مثل شما دغدغه اجرا این امر را دارند و برخی درباره این ازدواج سؤالاتی مطرح می کنند و شبهاتی دارند، مثلاً آن را مخالف نظر دین، عدالت الهی، تحکیم رابطه زناشویی در ازدواج دائم، عزت زنان و … می دانند؛ این نشان دهنده این است که جامعه هنوز کشش مطرح کردن این موارد ازدواج به شکل رایج را ندارد. البته الان نیز این ازدواج در حال اجراست یعنی افرادی که طبق شرائط شرعی به محضرهای ازدواج بروند آنجا عقد آنها خوانده می شود و با آنان مخالفتی نمی شود.
ب) ضرورت فرهنگ سازی: روشن است که امری که با آن مخالفت شده و نگرش مردم و عرف نسبت به آن مثبت نیست زمان می برد که تغییر کند (همان گونه که تدریجی نگرش منفی شده، تدریجی نیز باید نگرش ها تغییر کند) و این امر وظیفه همه افراد فرهنگی دلسوز است. با این امر نباید به شکل افراطی برخورد کرد؛ چون باعث تعطیل شدن این ازدواج و تأخیر آن می شود و مردم بدبین تر می گردند. بنابراین لازم است اقشار فرهنگی متدین با آسیب شناسی انسان به بیان ادله، پاسخ به شبهات، تحلیل موانع، بیان پیامدهای مثبت آن در قالب مقاله، فیلم، سریال، کتاب، سخنرانی، همایش و نشست ها زمینه فرهنگ سازی آن را ایجاد کنند. مسلماً رسانه ها، حوزه های علمیه، دانشگاه ها، دبیران، مشاوران امر ازدواج و خانواده، جامعه شناسان و روان شناسان نقش به سزایی در این امر می توانند ایفا کنند. متأسفانه افراد زیادی هستند که دغدغه این امر را دارند اما برای اجراء صحیح آن حتی یک قدم مثبت (مقاله، گفتگو، …) بر نمی دارند.
ج) کتاب و مقاله های جدید: خوشبختانه اخیراً مقاله ها و کتاب های زیادی بحث این ازدواج را مطرح نموده اند و زمینه اجراء آن را به شکل صحیح فراهم می کنند، برخی از آن به شرح ذیل است.
1. مقاله هایی در 12 شماره هفته نامه پرتو نوشته شده (شماره 12 و آخرین شماره این مقاله در تاریخ 12/12/1383 منتشر شد).
2. نشر و تدوین استفتائات و پرسش های فقهی در این باره مثل کتاب احکام بانوان نوشته ابوالقاسم علیان نژاد، نشر مدرسه امام علی بن ابیطالب (در درس خارج فقه آیت الله مکارم شیرازی سال 1383 به این موضوع پرداخته شد).
3. روایاتی درباره متعه یا ازدواج موقت، نوشته شیخ مفید، ترجمه سید حسین نجفی یزدی، نشر ناظرین.
4. نظام حقوق زن در اسلام، استاد شهید مطهری، نشر صدرا (پیوسته این کتاب تجدید چاپ شده است).
5. احکام ازدواج دائم و موقت، سید حجت موسوی خوئی، نشر نسیم انتظار.
6. حوراء، ماهنامه علمی فرهنگی اجتماعی زنان، شماره 14، تیر و مرداد 1384، ازدواج موقت و همزیستی بدون ازدواج غرب، دفتر مطالعات و تحقیقات زنان.
با توجه به نکات فوق باید بگوئیم که قبول داریم، در سیر این امر، سستی محسوس است اما از طرفی هم نمی توان آسیب های این امر، شبهات، دید اجتماعی و عرفی و … را نادیده گرفت.
پی نوشت:
[1] . این گرایش ها تا حدودی وقت و ذهن محققان و اساتید را اشغال می کند چون گرایش های افراطی فمنیستی ها آسیب های زیادی برای افراد، اجتماع، خانواده، اخلاق، و … به بار می آورند. برای مطالعه بیشتر به کتا ب های دفتر مطالعات و تحقیقات زنان رجوع کنید.