الإمام الباقر علیه السلام :کانَ فیما وَعَظَ بِهِ لُقمانُ ابنَهُ : … جَدِّدِ التَّوبَهَ فی قَلبِکَ ، وَاکمَش فی فَراغِکَ قَبلَ أن یُقصَدَ قَصدُکَ ، ویُقضى قَضاؤُکَ ، ویُحالَ بَینَکَ وبَینَ ما تُریدُ .

امام باقر علیه السلام :در نصایح لقمان به پسرش این بود که: « . . . توبه را در دلت تازه کن ، و پیش از آن که کارَت فرا رسد و قضایت قطعى شود و بین تو و آنچه مى‏خواهى ، فاصله بیفتد ، در ایّام فراغتت، [براى توبه] شتاب کن ».

الإمام الباقر علیه السلام :کانَ فیما وَعَظَ بِهِ لُقمانُ علیه السلام ابنَهُ : … کُن أمینا ؛ فَإِنَّ اللّه‏َ تَعالى لا یُحِبُّ الخائِنینَ .

امام باقر علیه السلام :در موعظه لقمان به پسرش، چنین بود: «امین باش؛ زیرا خداى متعال ، خیانتکاران را دوست ندارد» .

الإمام الباقر علیه السلام :کانَ فیما وَعَظَ بِهِ لُقمانُ ابنَهُ أن قالَ : … یا بُنَیَّ ، لا تُرِ النّاسَ أنَّکَ تَخشَى اللّه‏َ وقَلبُکَ فاجِرٌ .

امام باقر علیه السلام :در موعظه‏هاى لقمان به پسرش هست که گفت: « . . . اى پسرم! به مردم ، چنین نشان نده که از خدا مى‏ترسى ، در حالى که دلت گنهکار است» .

الإمام الباقر علیه السلام :قالَ لُقمانُ لاِبنِهِ : طولُ الجُلوسِ عَلَى الخَلاءِ یورِثُ الباسورَ ، فَکَتَبَ هذا عَلى بابِ الحُشِّ .

امام باقر علیه السلام :لقمان به پسرش گفت: «طولانى نشستن براى تخلّى ، موجب بواسیر مى‏گردد» .

این جمله بر درِ مستراح ، نوشته شد .

الإمام الباقر علیه السلام :کانَ فیما وَعَظَ بِهِ لُقمانُ ابنَهُ أن قالَ : یا بُنَیَّ ، إن تَکُ فی شَکٍّ مِنَ المَوتِ فَارفَع عَن نَفسِکَ النَّومَ ولَن تَستَطیعَ ذلِکَ ، وإن کُنتَ فی شَکٍّ مِنَ البَعثِ فَادفَع عَن نَفسِکَ الاِنتِباهَ ولَن تَستَطیعَ ذلِکَ ، فَإِنَّکَ إذا فَکَّرتَ عَلِمتَ أنَّ نَفسَکَ بِیَدِ غَیرِکَ ، وإنَّمَا النَّومُ بِمَنزِلَهِ المَوتِ ، وإنَّمَا الیَقَظَهُ بَعدَ النَّومِ بِمَنزِلَهِ البَعثِ بَعدَ المَوتِ .

امام باقر علیه السلام :در نصایح لقمان به پسرش است که گفت : «اى پسرم! اگر درباره مرگْ تردید دارى، خواب را از خود ، دور کن ـ که نخواهى توانست ـ و اگر درباره رستاخیزْ تردید دارى، بیدار شدن از خواب را از خود دور کن ـ که نخواهى توانست ـ ؛ زیرا اگر اندیشه کنى ، مى‏دانى که جان تو در دست دیگرى است و همانا خواب ، به منزله مرگ است و بیدارى پس از خواب ، به منزله بر انگیخته شدن پس از مرگ» .

الإمام الباقر علیه السلام :قیلَ لِلُقمانَ : مَا الَّذی أجمَعتَ عَلَیهِ مِن حِکمَتِکَ ؟

قالَ : لا أتَکَلَّفُ ما قَد کُفیتُهُ ، ولا اُضَیِّعُ ما وُلّیتُهُ .

امام باقر علیه السلام :به لقمان گفته شد : حکمت خود را در چه چیزْ گرد آوردى [و خلاصه کردى]؟

گفت: «براى چیزى که کفایت (تضمین) شده‏ام ، خود را به زحمت نمى‏اندازم و کارى را که در آن سرپرستى شده‏ام ، ضایع نمى‏کنم» .

الامام الباقر علیه السلام :کانَ فیما وَعَظَ بِهِ لُقمانُ علیه السلام ابنَهُ أن قالَ: یا بُنَیَّ ، إن تَکُ فی شَکٍّ مِنَ المَوتِ ، فَارفَع عَن نَفسِکَ النَّومَ ولَن تَستَطیعَ ذلِکَ . وإن کُنتَ فی شَکٍّ مِنَ البَعثِ ، فَادفَع عَن نَفسِکَ الاِنتِباهَ ولَن تَستَطیعَ ذلِکَ ، فَإِنَّکَ إذا فَکَّرتَ عَلِمتَ أنَّ نَفسَکَ بِیَدِ غَیرِکَ ، وإنَّمَا النَّومُ بِمَنزِلَهِ المَوتِ ، وإنَّمَا الیَقَظَهُ بَعدَ النَّومِ بِمَنزِلَهِ البَعثِ بَعدَ المَوتِ .

وقالَ : قالَ لُقمانُ علیه السلام : یا بُنَیَّ ، لا تَقتَرِب فَیَکونَ أبعَدَ لَکَ ولا تَبعُد فَتُهانَ . کُلُّ دابَّهٍ تُحِبُّ مِثلَها ، وَابنُ آدَمَ لا یُحِبُّ مِثلَهُ . لا تَنشُر بِرَّکَ (بَزَّکَ) إلا عِندَ باغیهِ، وکَما لَیسَ بَینَ الکَبشِ وَالذِّئبِ خُلَّهٌ ، کَذلِکَ لَیسَ بَینَ البارِّ وَالفاجِرِ خُلَّهٌ، مَن یَقتَرِب مِنَ الرَّفثِ (الزِّفتِ) یَعلَق بِهِ بَعضُهُ کَذلِکَ مَن یُشارِکِ الفاجِرَ یَتَعَلَّم مِن طُرُقِهِ ، مَن یُحِبَّ المِراءَ یُشتَم ، ومَن یَدخُل مَدخَلَ السَّوءِ یُتَّهَم ، ومَن یُقارِن قَرینَ السَّوءِ لا یَسلَم ومَن لا یَملِک لِسانَهُ یَندَم .

وقالَ : یا بُنَیَّ ، صاحِب مِئَهً ولا تُعادِ واحِداً .

یا بُنَیَّ ، إنَّما هُوَ خَلاقُکَ وخُلُقُکَ ، فَخَلاقُکَ دینُکَ ، وخُلُقُکَ بَینَکَ وبَینَ النّاسِ ، فَلا تَبَغَّضَنَّ إلَیهِم ، وتَعَلَّم مَحاسِنَ الأَخلاقِ .

یا بُنَیَّ ، کُن عَبداً لِلأَخیارِ ولا تَکُن وَلَداً لِلأَشرارِ .

یا بُنَیَّ ، عَلَیکَ بِأَداءِ الأَمانَهِ تَسلَم دُنیاکَ وآخِرَتُکَ ، وکُن أمیناً ؛ فَإِنَّ اللّه‏َ تَعالى لا یُحِبُّ الخائِنینَ .

یا بُنَیَّ ، لا تُرِ النّاسَ أنَّکَ تَخشَى اللّه‏َ وقَلبُکَ فاجِرٌ .

امام باقر علیه السلام :در نصایح لقمان به پسرش ، این است که گفت : «پسرم ! اگر درباره مرگْ تردید دارى ، خواب را از خود دور کن ـ که نخواهى توانست ـ و اگر درباره رستاخیزْ تردید دارى ، بیدار شدن از خواب را از خود دور کن ـ که نخواهى توانست ـ ؛ زیرا اگر اندیشه کنى ، مى‏دانى که جان تو در دست دیگرى است و همانا خواب ، به منزله مرگ است و بیدارى پس از خواب ، به منزله بر انگیخته شدن پس از مرگ» .

لقمان همچنین گفت: «اى پسرم! آن چنان [به مردمْ] نزدیک نشو که [از دل‏هاى آنان] دور شوى و آن چنان دور نشو که خوار شوى . هر موجودى ، همنوع خود را دوست مى‏دارد و همانا آدمیزاد نیز همنوع خود را دوست مى‏دارد . خوبى [یا متاع] خود را جز در برابر مشترىِ آن ، نگستران . چنان که میان قوچ و گرگ ، دوستى و رفاقتى نیست ، میان نیکوکار و بدکار نیز دوستى و رفاقتى نیست. هر که به زشتى [یا قیر ]نزدیک شود ، پاره‏اى از آن به تنش مى‏چسبد . همچنین ، هر که با بدکارْ همدستى کند ، بعضى از روش‏هاى او را مى‏آموزد . هر که جدال را دوست بدارد ، دشنام مى‏شنود ، و هر که وارد جاهاى بد شود ، متّهم مى‏شود و هر که با رفیقِ بد همراهى کند ، سالم نمى‏ماند ، و هر که زبانش را در اختیار نگیرد ، پشیمان مى‏گردد» .

و گفت : «اى پسرم ! با صد نفر رفاقت کن ؛ ولى حتّى با یک نفر هم دشمنى نکن . اى پسرم ! تو هستى و بهره و اخلاق تو ! بهره تو دین توست ، و اخلاق تو [رابطه] بین تو و مردم است . پس به آنان کینه نورز ، و اخلاق نیکو را بیاموز . اى پسرم ! غلام نیکان باش ؛ ولى فرزند بدان نباش . اى پسرم ! امانت را ادا کن ، تا دنیا و آخرتت سالم بماند ، و امین باش ؛ زیرا خداى تعالى خیانتکاران را دوست ندارد . اى پسرم ! خود را به مردم چنان نشان نده که از خدا مى‏ترسى ، در حالى که دلِ تو گنهکار است» .