برای رسیدن به آرزوها چه اقداماتی باید انجام داد؟
در اسلام امید و آرزو جایگاه رفیعی دارد تا جایی که در روایات معصومین ـ علیهم السّلام ـ از آن به عنوان رحمت الهی یاد شده است. پیامبر اکرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ می‌فرماید: «الأمل رحمهٌ لامتی و لولا الأمل ما رضعت والدهٌ ولدها و لا غرس غارسٌ شجرها»[1]امید و آرزو رحمت برای امّت من است و اگر امید و آرزو نبود، هیچ مادری فرزندش را شیر نمی‌داد و هیچ باغبانی نهالی نمی‌کاشت.
در حدیثی از حضرت مسیح ـ علیه السّلام ـ می‌خوانیم: آن حضرت در جایی نشسته بود و پیرمردی را مشاهده کرد که با کمک بیل و کلنگ به شکافتن زمین مشغول است، حضرت مسیح ـ علیه السّلام ـ به پیشگاه خداوند متعال عرضه داشت: خدایا! امید و آرزو را از او بگیر، ناگهان پیرمرد بیل را به کناری انداخت و روی زمین دراز کشید و خوابید، کمی بعد حضرت مسیح ـ علیه السّلام ـ عرضه داشت: بار الها! امید و آرزو را به او برگردان، ناگهان مشاهده کرد پیرمرد برخاست و دوباره مشغول فعالیت و کار شد. حضرت مسیح ـ علیه السّلام ـ از او سؤال کرد که من دو حال مختلف از تو دیدم، یک بار بیل را کنار افکندی و روی زمین خوابیدی، امّا در مرحله دوم برخاستی و مشغول کار شدی؟ پیرمرد در جواب گفت: در مرتبه اول فکر کردم پیر و ناتوان شده‌ام، چرا این همه به خود زحمت دهم و تلاش کنم؟ بیل را به کناری انداختم و بر زمین خوابیدم. ولی چیزی نگذشت که این فکر به خاطرم خطور کرد که از کجا معلوم که سالهای زیادی زنده نمانم؟ انسان تا زنده است باید برای خود و خانواده‌اش تلاش کند، از این رو برخاستم و دوباره مشغول کار شدم.[2]
گر نبودی میل و امید و ثمر
کی نشاندی باغبان بیخ شجر.[3]
مرزامید:
به اعتقاد کارشناسان، طبیعت آدمی بر آرزو و امیدها بنا شده است و همین آرزوها و امیدهاست که به زندگی آنان رنگ و بو می‌بخشد. امّا آنچه در این میان مهم است این مطلب می‌باشد که انسان به اندازه‌ای می‌تواند برای خود امید سازی کند و آرزو داشته باشد که به مرز خیال پردازی یا همان آرزو طولانی و دست نیافتنی نرسد. از آنجا که جوان سرشار از انرژی است، توان رسیدن به آرمان‌ها و اهداف بلند را در خود می‌بیند و افق بالاتری را برای خود ترسیم می‌کند و در اندیشه فرداهای بهتر است. برای او همیشه خطر افتادن در دام اوهام وجود دارد. امیدسازی همیشه با در نظر گرفتن واقعیات، امکانات و توان و طاقت فردی صورت می‌گیرد، در حالی که خیال پردازی فاقد این ویژگی‌هاست؛ پس باید در امیدهایمان تجدید نظر کنیم. بنابراین اولین قدم برای تحقق بخشیدن به آرزوها؛ باید مرز بین امیدواری و خوش خیالی افراطی را به خوبی دانست تا یکی را در جای دیگری قرار ندهیم.
راههای رسیدن به آرزوها:
1. شناخت محدوده و دایره آرزوها: به طور کلّی می‌توان امید و آرزوها را به امید و آرزوی صادق و کاذب تقسیم کرد. استاد شهید مطهری ـ رحمه الله علیه ـ می‌گوید: معمولاً افرادی که از لحاظ روح و روان، سالم و بانشاط‌اند و انحرافی پیدا نکرده‌اند، کمتر به تخیل و به هم بافتن آرزوهای دور و دراز و نامعقول می‌پردازند. همیشه عملی فکر می‌کنند و عملی آرزو می‌کنند؛ یعنی آرزوهای آنها در جهت همان مداری است که در زندگی دارند، روی بال و پر خیال نمی‌نشینند و آرزوی امور ناشدنی را نمی‌کنند. ولی افراد ضعیف که مبتلا به بیماری روانی هستند و نشاط و عمل ندارند و در وجودشان همت و اراده‌ای موجود نیست بیشتر بر مرکب سریع اسیر خیال سوار می‌شوند و با خیالات خود را سرگرم می‌کنند.[4]
پس باید دایره امیدها و آرزوهایمان را محدود سازیم و بدانیم هر چیزی شایسته امید داشتن نیست. بازیابی و تشخیص امیدهای واهی و کاذب از امیدهای واقعی و صادق، و امیدهای پست و بی‌ارزش از امیدهای ارزش‌مند و متعالی و تجدید نظر در امیدها، امری ضروری و اجتناب ناپذیر است.
2. موفقیت در هر کاری از امور زندگی، مرهون چند امر است:
توکل، تقوا، و اخلاص.
شناخت هدف،
برنامه‌ریزی درست و سنجیده،
همت و تلاش و پشتکار،
3. ملتزم شدن به راه‌کارهای زیر نقش مؤثری در ایجاد زمینه‌های موفقیت را دارد:
1. باید باور کنید که شما چون دیگر انسان‌ها از توانمندی‌های بسیاری برخوردارید و از دیگران کمتر نیستید. فراموش نکنید نقاط قوت انسان از نقاط ضعفش بیشتر است و نباید خود را دست کم بگیرید، تصمیم خوب در پرتو تکیه به قوت‌ها، جبران ضعف‌ها و احساس توانمندی شکل می‌گیرد.
2. پس از مشورت با افراد ذی صلاح با توجّه به امکانات و توانمندی‌های واقعی خود، برای زندگیتان برنامه‌ریزی کنید و بکوشید هرگز بی‌جهت از آن برنامه و نظم سرنپیچید. اوقات استراحت و تفریح و عبادت و همه فعالیت‌ها را در این برنامه بگنجانید تا زمانی خالی نماند و توجّه به فرصت بیکاری شما را سمت تأخیر انداختن کارها سوق ندهد. به عنوان مثال سعی کنید وقت خواب خود را تنظیم کنید و هر شب سر ساعت به رختخواب بروید و با استفاده از ساعت زنگ‌دار، سر ساعت معینی از صبح از خواب بیدار شوید. همچنین سعی کنید نمازهای یومیه را سروقت بخوانید.
3. بکوشید برای هر آرزو یا رفتاری، انگیزه‌ای قوی داشته باشید و به ویژه از آثار مثبت تصمیم‌گیری‌ها و رفتارهای خویش، به طور کامل آگاه شوید.
4. اجتناب از اهمال کاری: اهمال کاری و کارها را به عقب انداختن آفت نظم و موفقیت در زندگی است. سعی کنید در انجام کارهای جاری زندگی، اهمال کار نباشید و کارها را به تأخیر نیندازید.
5. محیط زندگی و تحصیل: محیط زندگی و فعالیت خود را آماده کنید و موانع بروز اراده و فعالیت را از بین ببرید، به طور مثال از قرار گرفتن در محیط‌هایی که به شما عدم توانایی برای رسیدن به آرزوهایتان را القاء می‌کنند جداً خودداری کنید.
6. رسیدن به آرزوهای مد نظرتان را آسان تلقی کنید: زیرا در برابر اراده پولادین انسان همه سختی‌ها آسان می‌گردد. در برابر آرزوهای به ظاهر دشوار به خود تلقین کنید که می‌توانید در مورد آنها درست تصمیم بگیرید و افتخار موفقیت در انجام آنها را به دست آورید.
7. رضایت خداوند متعال را ملاک هر رفتار و گفتار قرار دهید، و از تسلیم شدن در برابر تمایلات پوچ و هواهای نفسانی بپرهیزید. تسلیم شدن، اراده را ضعیف و متزلزل می‌سازد. تقوا و رعایت حرمت دستورهای پروردگار برای آرامش روانی و تقویت نفس و اراده بسیار سودمند است.
8. مدتی برنامه‌ریزی و تصمیمات خود را با فرد باتجربه و آگاهی در میان بگذاریدو از وی بخواهید مراقب باشد تا شما دچار تردید نشوید و اجرای تصمیمات خویش را به تأخیر نیندازید.
9. از خواب زیاد، پرخوری و دیگر اسباب تنبلی و سستی اراده بپرهیزید، و نگذارید دیگران به جای شما تصمیم‌گیری کنند. (البته این به معنی عدم استفاده از تجارب بزرگترها نیست)
10. برای رسیدن به آرزوهایتان با کسانی که روحیه و اراده‌ای قوی دارند، دوست شوید تا اراده شما نیز قوی گردد.
11. با افرادی که منظم هستند و کارهای خود را بر اساس یک برنامه منطقی انجام می‌دهند بیشتر معاشرت کنید.
12. بکوشید آرزوها و تصمیم‌هایتان را با فردی باتجربه در میان نهید تا از قوت و درستی‌شان اطمینان یابید، و پس از مشورت با این فرد، بر اساس تدبیر و اندیشه خود تصمیم بگیرید و بدون از دست دادن فرصت اقدام کنید. تصمیم باید بر تدبیر و اندیشه و آگاهی‌های لازم استوار باشد و به عمل بینجامد.
13. تصمیمات مناسب و پرارزش گذشته خود را به یاد آورید و توجه کنید که چون گذشته برای انجام دادن کارهای مهم آمادگی دارید.
14. در تصمیم‌ها و فعالیت‌های اسوه‌ها دقت کنید و در همسان سازی و الگوپذیری جدی باشید تا جرأت انجام کار را پیدا کنید و توان تصمیم‌گیری و اجرا در شما تقویت شود.
15. با تصمیم‌های آسان در کارها و آرزوهای ساده به تدریج خودباوری و توانمندی را در خویش پدید آورید و راه را برای تصمیم‌گیری در امور مشکل و پیچیده هموار سازید.
16. مطالعه زندگی انسان‌های موفق، در این زمینه بسیار مناسب آموزنده است؛ زیرا به بسیاری از راز و رمزهای زندگی موفقیت‌آمیز شخصیت‌های بزرگ علمی جهان اشاره شده است.
17. دعا، توسل و ارتباط با اهل بیت عصمت و طهارت ـ علیهم السّلام ـ از عمده رموز موفقیت شماست.
18. اصولاً افراد باید یک هدف مشخص داشته باشند تا به نتیجه برسند و بعد برای رسیدن به آرزوها و اهداف دیگر تلاش کنند. یعنی باید پله‌ها را شناخت و آرام آرام از پله‌ها گذر کرد وگرنه نمی‌توان با یک پرش و جهش چندین پله را همزمان پیمود.
19. داشتن صبر و شکیبایی، از دیگر رموز موفقیت است. اساساً کسانی که نسبت به هدف خود ایمان محکم ندارند گاه در نیمه راه با دیدن مشکلات شکیبایی خود را از دست می‌دهند، در واقع ناشکیبایی نشانه بی‌ایمانی به هدف و یا اعتقاد نداشتن به آن است.
20. برای رسیدن به یک هدف مهم، افراد باید از برنامه‌های کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت و روش‌های منظم و قانونمند بهره بگیرند. چون در غیر این صورت نمی‌توانند به اهداف خود دست یابند.
پی نوشت ها:
[1] . مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، مؤسسه الوفاء، چاپ بیروت، چاپ دوم، 1403، ج74، ص173.
[2] . بحار الانوار، همان، ج14، ص329.
[3] . مثنوی معنوی، دفتر چهارم، بیت 5229، به نقل از مجله با معارف آشنا شویم، سال 22، شماره آخر 1382، بحث آرزو.
[4] . حکمت‌ها و اندرزها، چاپ صدرا، ص 181، به نقل از مجله با معارف آشنا شویم،؟ سال 22، شماره آخر 82، بحث آرزو.
