علت خود ارضایی چیست و آیا قابل ترک است و چه روشهایی در این زمینه سودمند است؟ نحوئ برخودر اطرافیان بخصوص والدین چگونه باید باشد؟

در پاسخ باید بگویم که قبل از هر چیز باید توجه داشته باشید اگر فردی که دچار این عمل ناپسند شده است، تصمیم بر ترک آن نداشته باشد دیگران نمی توانند او را وادار به ترک کنند. لذا قبل از انجام هر کار دیگری شما باید در او ایجاد انگیزه کنید تا آن شخص خودش تصمیم به ترک این عمل بگیرد، فردی که مبتلا به این عادت شده است باید بداند که این عمل قابل درمان است و یأس و ناامیدی را از خود دور کند، ولی رسیدن به هدف و نتیجه مطلوب نیازمند گذشت زمان، صبر و حوصله، انتخاب راه صحیح و تحمل دشواریهاست.
برخی از صاحب نظران تعلیم و تربیت می گویند: «وقتی بخواهیم با عادت زشتی ستیزه کنیم، ابتدا باید نتایج نامطلوب آن را در نظر خود مجسم سازیم و بعد منافع ترک آن را هم تصور کنیم، و به هنگام وسوسه شدن برای انجام آن عمل زشت، مضرّات آن را به یاد آوریم، در نتیجه با قدرت و توانایی بیشتری می توانیم بر آن غلبه کنیم و لذت ترک آن را در خود احساس کنیم.»
با توجه به این کلام و نیز برای اینکه شما سریعتر بتوانید در آن شخص انگیزه ترک این عمل را به وجود آورید، برخی ضررهای خود ارضایی را ذکر کرده و در پایان هم راه های مقابله و درمان را به عرض شما می رسانیم.
الف. ضررها و آسیب های جسمانی:
1. ضعف و تحلیل قوای جسمانی: کاهش انرژی جسمانی از مضرّات مهم خودارضایی است. احساس خستگی عارضه طبیعی انزال است و اگر خودارضایی ادامه پیدا کند، خستگی و ناتوانی جسمانی بر انسان عارض شده، قوای بدنی او را تباه می‌کند و به پیری زودرس و ضعف بدنی می‌انجامد.
2. ضعف بینایی: خودارضایی به تدریج، بر نور چشم و بینایی انسان اثر سوء می‌گذارد و چشم را به شدت ناتوان و کم نور می‌کند.
3. آسیب پذیری در برابر بیماری‌ها: ضعف قدرت بدنی و قوای جسمانی بستر مناسبی برای پذیرش انواع بیماری هاست; زیرا بدنی که با خودارضایی ضعیف و ناتوان شده، نمی‌تواند در مقابل ویروس‌های بیماری‌زا از خود دفاع کند و آمادگی زیادی برای آسیب‌پذیری دارد
4. آسیب دستگاه تناسلی و ناتوانی جنسی: خودارضایی اثرات تخریبی زیادی در دستگاه تناسلی به جای می گذارد که بعضی از آنها عبارتند از:
الف. ابتلا به بیماری «سرعت انزال»: در این بیماری، نوجوان با کوچک‌ترین تحریک جنسی، احتلام پیدا می کند; یعنی منی از او خارج می‌شود. این افراد پس از ازدواج هم با مشکلاتی مواجه می‌شوند.
ب. ناتوانی جنسی و ایجاد اختلال در دستگاه تولید مثل بدن و هورمون‌های جنسی;
ج. بیماری‌های مقاربتی و احتمال عقیم شدن (بچه دار نشدن);
د. ارضای جنسی ناقص و از دست دادن لذت جنسی پس از ازدواج.
ب. ضررها و آسیب‌های روحی ـ روانی:
1. ضعف حافظه و حواس‌پرتی: همان گونه که گذشت، یکی از پیامدهای خودارضایی ضعف و تحلیل قوای جسمانی است و این به نوبه خود، ناشی از اختلال در عملکرد دستگاه مغز و اعصاب است. اختلال در این دستگاه (مغز) موجب می‌شود بخش حافظه کارایی لازم را نداشته باشد. علاوه بر این، بیمار مبتلا به خودارضایی به خاطر تمرکز به این عمل زشت و توجه نسبتاً مداوم به موضوعات جنسی، حواس‌پرت و ناتوان در تمرکز فکری است که این خود عامل دیگری برای کاهش توانایی ذهنی و ایجاد ضعف در حافظه است. خودارضایی مکرّر موجب تحریک بیش از حد دستگاه عصبی «پاراسمپاتیک» و افزایش تخلیه «استیل کولین» (Acetyle Choline) از انتهای این رشته ها در مغز می‌گردد و این خود موجب برخی عوارض جسمانی و روانی همچون حواس‌پرتی، کمی‌حافظه، عدم‌تمرکز حواس، سیاهی رفتن چشم و در نهایت تاری دید می‌شود. تمام این نشانه‌ها ناشی از تغییر تعادل میزان مواد شیمیایی موجود در مغز است که بین سلول‌های عصبی رد و بدل می‌شود و انتقال پیام‌های گوناگون را بر عهده دارد.([1])
2. اضطراب و افسردگی: دلهره و نگرانی از ویژگی‌هایی است که دایم فرد خود ‌ارضا را رها نمی‌کند. او مرتّب با خود درگیر است و نگرانی و تشویش خاطر او را رها نمی‌کند; افکار آشفته و بی‌ثباتی فکری، دامنگیر اوست. او نسبت به آینده امیدوار نیست و آینده را تاریک می‌بیند و افکار پریشان رهایش نمی‌کند.([2]) بیشتر به گوشه‌گیری می‌پردازد و از خودش هم تنفّر دارد و خود را بدبخت و بدشانس می‌داند و تصور می‌کند کسی او را دوست ندارد و کم لیاقت و بی‌ارزش است.
3. پرخاشگری و بداخلاقی: خودارضا نسبت به کوچک‌ترین محرّک محیطی و اجتماعی حسّاس است; کمتر حوصله گفتوگو با دیگران دارد; زود رنج است و به سرعت از کوره به در می‌رود; با والدین خود بدرفتاری می‌کند; گاهی فریاد می‌زند و تحمّل حرف منطقی ندارد; از نصیحت دیگران به شدت بیزار است; و بر سر مسائل کوچک، پرخاشگری می‌کند.
4. انحراف اخلاقی: افراد خودارضا به بی‌بند‌و‌باری جنسی گرایش پیدا کرده، بی‌عاطفه و کم‌رو و خجل هستند; صفای دل و نورانیت معنوی کمتری دارند; به مجالس دعا و توسّل علاقه‌ای نشان نمی‌دهند و تاریکی و ظلمت آنها را احاطه کرده است و اوقات خود را بیشتر با کارهای بیهوده سپری می‌کنند.([3])
ج. آسیب‌ها و ضررهای اجتماعی: خودارضایی احساس گریز از اجتماع پدید می‌آورد که در اثر افراط و تکرار این عمل ناپسند، این احساس ریشه‌دار خواهد شد. خودارضا در گوشه‌ای منزوی، به افکار دور و دراز می‌پردازد. توجه به لذات شخصی و خیالی، سبب سستی روابط اجتماعی می‌گردد و حیات جمعی و با دیگران بودن را دچار مخاطره می‌سازد. در نتیجه، در عرصه اجتماعی کمتر وارد می‌شود و با مردم جوشش کمتر دارد و از حضور در کنار دیگران لذت نمی‌برد. بدین روی، شخصیت اجتماعی و انسانی چنین افرادی به تدریج متزلزل می‌شود، و جامعه نیز از وجود نیروی جوان و خلّاق محروم می‌ماند و در دراز مدت، این ویژگی‌ها موجب اختلال در ارتباط آنان با خانواده و اجتماع می‌گردد.
د) آسیب های معنوی واخروی
ازآنجا که خودارضایی یک گناه کبیره است باعث آسیب رساندن معنوی وتاریک ساختن قلب و روح انسان می‌شود و علاوه بر آن عذاب اخروی را هم به دنبال خواهد داشت برای نمونه به برخی احادیث در این زمینه اشاره می‌کنیم.
1- امام صادق علیه السلام: روز قیامت خداوند با شخص خودارضا گفت وگو نمی‌کند و از چشم خدا می‌افتد.
2- رسول خدا( صلی الله علیه وآله) کسی که خودارضایی می‌کند, ملعون است.
3- امام صادق (علیه السلام): برای کسی که خودارضایی کند در قیامت عذاب دردناکی در نظر گرفته شده است.
آنچه گفته شد تنها برخی از ضررهای این عمل زشت است که توجه به این ضررها می تواند فرد مبتلا را به تفکر وادارد و در او انگیزه ای قوی برای مقابله با آن به وجود آورد.
در اینجا به برخی از راه های مقابله و درمان این عادت، اشاره می شود.که شما می توانید آنها را به فرد مبتلا توصیه کنید البته پس از آنکه در او انگیزه برای ترک این عمل را به وجود آوردید.
1. از آنجا که تنهایی یکی از عوامل مهم برای تحریک شدن نسبت به خود ارضایی است لذا فرد مبتلا باید از تنهایی اجتناب کند و اطرافیان و والدین و… نیز کاری کنند که این فرصت برای او ایجاد نشود.
2. فرد مبتلا باید اوقات فراغت خود را با کارهای مثبت از قبیل: ورزش، مطالعه، بودن با اعضای خانواده و… پر کند. و هم چنین اطرافیان باید در راستای همین امر کوشش کنند و زمینه شرکت در کارهای مثبت مزبور را فراهم آورند.
3. هنگام خطور افکار جنسی به ذهن، فرد با ذکر خدا و به یاد آوردن ضررهای این عمل، آن افکار را از ذهن خود دور کند.
4. والدین و اطرافیان می توانند برای او دوستی مناسب انتخاب کنند (او را در انتخاب دوست جهت دهی کنند) و از
فیلم ها، موسیقی ها، غذاها و شوخی هایی که جنبه جنسی را تقویت می کنند پرهیز کنند.
5. فرد مبتلا نباید زیاد در حمام بماند و هیچ گاه بدن خود را به صورت عریان نگاه نکند زیرا مشاهده آلت جنسی محرک این عمل است.
6. همچنین می توان با فراهم کردن کتبی در این زمینه به طور غیر مستقیم او را به خواندن آن کتاب ها هدایت کرد.
7. برای نظافت موهای زاید بدن از تیغ استفاده نشود و بجای آن از داروهای نظافت استفاده کند.
8. اعتماد به نفس در او تقویت شود (با بیان جنبه های مثبت شخصیت او، تشویق به کارهای خوب، دعوت به ورزش، تمجید از صفات خوب نزد دیگران و…)
9. شرکت در مراسم دعا، زیارت، قرآن خواندن و اندیشیدن در معنای آیات می تواند به درمان و مقابله با این عمل کمک کند. به این معنی که او با جایگاه والای انسانی خود در مقابل پروردگار هستی آشنا شده و متوجه معنی و حقیقت گناه شود و بداند که همیشه اعمالش را خداوند و ملائکه و امامان مشاهده می کنند.
نکته: غریزه جنسی در همه افراد وجود دارد اما برخی به جای کنترل , مهار و ارضاء آن به شکل مشروع با عدم توجه به توصیه های دینی، عدم دقت در دوستی ها، دیدن هر منظره، و شنیدن هر سخن و موسیقی، بیکاری، وسوسه، غفلت، پرخوابی و پرخوری، پوشیدن لباس های تنگ و… زمینه بروز این عمل نادرست را فراهم می آورند عملی که اگر زود درمان نشود به شکل اعتیاد در می آید و زندگی فرد را در زمینه اجتماعی دینی، اقتصادی، زناشویی فلج می کند.

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. نیازهای جوانان، احمد صادقی اردستانی، نشر خرّم 1379.
2. بلوغ، دکتر احمد صبوراردوباری.
3. جوانان در طوفان غرایز، همت سهراب پور، 1379.
4. دنیای نوجوان، محمد رضا شرفی، نشر انجمن اولیاء و مربیان، 1380.
5. گناهان کبیره، سید عبدالحسین دستغیب شیرازی، ج 2،‌کانون اندیشه های اسلامی، 1361.
6. خود ارضایی یا ارضای انحراف جنسی، مؤسسه پژوهشی اشراق، نشر مبعث، 1379.

پی نوشت ها:
[1]ـ حمیدرضا شاکرین و همکاران، پرسش ها و پاسخ هاى برگزیده، قم، دفتر نشر معارف، 1384، ص 228.
[2]ـ مؤسسه پژوهشى ـ فرهنگى اشراق، خودارضایى یا ارضاى انحراف جنسى، بابل، بعثت، 1379، ص 15ـ 16.
[3]ـ همان، ص 17ـ18.