خلاصه سؤال: پدرم با ورزش هایی چون دوچرخه سواری، اسکی و شنا برای دختران مخالفت کرده و مرا از این ورزش ها منع می کند تا بچه حد راضی نگه داشتن پدر لازم است؟

اسلام مجموعه ای است از قوانین و احکام برای رشد و تکامل انسان ها در قالب احکام تکلیفی (حلال – حرام – مستحب – مکروه و مباح) و این احکام اختصاص به مردان ندارد و اگر حکمی مخصوص مردان است مانند: «جهاد فی سبیل الله» این موضوع بیان شده است[1] که به مردان اختصاص دارد و اگر حکمی مخصوص بانوان است، این حکم نیز بیان شده است. مانند: انواع غسل های مربوط به زنان یا احکام نماز و روزه در حالات مخصوص.

ورزش و سلامتی:
اما موضوع ورزش با توجه به مزایای فراوانی که دارد، نه تنها مخصوص مردان نیست بلکه برای بانوان هم با اهمیت است. چون بانوان رکن اساسی خانواده و عامل استحکام جامعه و عهده دار پرورش و تربیت فرزندان هستند و به تعبیری سلامت پیکر جامعه مردان هم به سلامت نیم پیکر دیگر یعنی زنان بستگی دارد.
از آنجا که کودکان در رحم مادران رشد کرده و دو سال از شیره جان آنان ارتزاق می نمایند و سلامت روحی و روانی و جسمی زنان، اثرات مستقیم بر روی کل جامعه دارد، به این ترتیب ورزش برای سلامتی روح و جسم زنان از اهمیت بیشتری نسبت به مردان برخوردار می باشد. در حقیقت جامعه ای سالم و پاینده است که زنان آن از سلامت جسم و روان و نشاط کافی برخوردار و بالنده باشند.
اشکالی که مخالفین اسلام به اهل حجاب می گیرند اینجاست که موضوع حجاب و پوشش برای بانوان مسلمان مانع فعالیت آنها در صحنه های مختلف از جمله صحنه ورزش می شود. در پاسخ این اشکال بیان این نکته لازم است که حجاب مانع بروز استعدادهای فطری زن نیست. اسلام مخالف محبوس شدن زن در خانه است و زن محجبه می تواند با رعایت حجاب و موازین شرعی در بسیاری از صحنه های اجتماعی، فرهنگی و ورزشی به طور چشمگیر فعالیت داشته باشد.

اصول ورزش بانوان:
البته در ورزش دختران و زنان اصول شرعی و عقلی مطرح است که بسیاری از آنها در ورزش مردان نیز مطرح خواهد بود ولی کفه ترازو در این عرصه برای زنان سنگین تر است. از جمله آن اصول می توان به موارد ذیل اشاره کرد:
اصل عفاف و حفظ حجاب
اصل عدم اختلاط
اصل اعتدال
اصل هماهنگی بین جان و تن
اصل توجه به ویژگی های طبیعی و جسمانی زنان
با مقدمه فوق روشن شد که ورزش زمانی می تواند مفید و کارگشا باشد که به اصول فوق و حیثیت و شرافت انسانی زن ها لطمه ای وارد نسازد.
حال جای طرح این پرسش است که آیا زنان می توانند در ملاء عام دو چرخه سواری و … کنند یا خیر؟
در جواب باید گفت که این مسأله از دو جهت قابل بررسی است:
الف) حکم این مسأله از نظر حکم شرعی اولی چیست؟
در این رابطه کیفیت عمل تعیین کننده است، یعنی می توان آن را به گونه ای انجام داد که شرعاً اشکالی نداشته باشد ولی می توان به گونه ای مخالف هنجار های دینی انجام داد و در این صورت مسلماً اشکال دارد.
ب) مسئله دیگر تأثیر اجتماعی – فرهنگی است. به نظر می رسد چنین عملی (یعنی دوچرخه سواری بانوان در مجامع عمومی) برای شما که مقید به اصول اخلاقی و دینی هستید نتایج فرهنگی مطلوبی در بر نداشته باشد و رفته رفته اخلاق و فرهنگ اجتماعی را به سمت نامطلوبی هدایت کند که چه بسا با وجود مفسده انجام آن فعلاً جایز نیست. ولی با توجه به علاقه شما توصیه می شود که تا وقتی که مکان های مناسب و سالمی از طرف فدارسیون های مربوط برای این کار در نظر گرفته نشده است، در یادگیری مهارت ها و دیگر فعالیت های ورزشی متناسب، مثل: کلاس های آموزشی والیبال و بسکتبال و … که در محیط های مناسب و با اشراف سازمان تربیت بدنی انجام می پذیرد، اقدام نمایید. و یا در مسافرت های خارج شهری که مکان های مناسبی به دور از وجود افراد نامحرم و چشم های ناپاک به فعالیت خود در این زمینه ادامه دهید.
و اما در نامه ارسالی تان مرقوم فرموده بودید در اسلام تا چه حد راضی نگه داشتن پدر واجب است؟
در جواب باید به عرض برسانیم که در اسلام اطاعت از پدر و مادر و احترام به آنها تا جایی لازم است که مغایر احکام واجب یا حرام الهی نباشد. لذا اگر پدر و مادر انجام عمل حرام و یا ترک فعل واجبی مانند نماز را از فرزند خواهان باشند نباید از آنها پیروی نمایند. اما در سایر موارد اعم از کارهای مباح (مانند ورزش کردن) و یا مستحب، رعایت احترام و رضایت آنها لازم است. مثلاً نماز جماعت مستحب است اما اگر پدر و مادر فرزند را امر کنند که نماز را به جماعت بخواند در صورتی که مخالفت با آنها موجب عقوق و اذیت آنها بشود بنابر فتوای اکثر مراجع جایز نیست و شرکت در نماز جماعت بر فرزند واجب می شود.[2] به همین دلیل شما که از خانواده ای مذهبی برخوردارید و همچنان که در نامه ذکر کرده بودید در حفظ حجاب دقت لازم را می نمایید توصیه می شود که به نصحیت های مشفقانه پدرتان گوش فرا داده و در اجرای دستورات آنها کمال کوشش را بنمایید و امیدوار باشید که روزی ثمرات و نتایج این کردارتان را در دنیا و آخرت خواهید دید.
توجه داشته باشید که پدر و مادر علاوه بر دلسوزی زیادی که نسبت به سلامت روحی و روانی فرزندان شان دارند، به لحاظ سنی هم دارای تجارب و اطلاعات ارزنده ای هستند که چه بسا تا کنون صلاح ندیده اند که در رابطه با فعالیت های شما بازگو کنند و یا این که شما از آنها نخواسته اید. به همین دلیل شما می توانید در زمان های مناسب از آنها بخواهید که دلائل مخالفت خودشان را برای شما ابراز نمایند.
در هر حال تا زمان فراهم شدن زمینه مناسب برای از سرگیری فعالیت تان از انجام وظائف دینی و نرمش های روزانه همراه با سحر خیزی غفلت نورزید. ضمناً در رابطه با قسمت دوم سؤالتان پاسخی جداگانه برای شما ارسال خواهد شد.

پی نوشت ها:
[1] . توبه/24.
[2] . توضیح المسائل مراجع، چاپ جامعه مدرسین، ج1، مسأله 1406.