تفسیر و رشته های مرتبط را مختصرا توضیح دهید؟

رشته هایی که در حوزه قرآن وجود دارد به دو بخش مهم، علوم قرآنی و معارف قرآنی تقسیم می شوند. در رشته علوم قرآنی، عموماً مباحثی از جمله: وحی، اعجاز، اسباب نزول، جمع آوری و تدوین قرآن به قرائات مختلف، تحریف، محکم و متشابه، ناسخ و منسوخ و مکی و مدنی بودن و … مورد بحث قرار می گیرد. به چهل مسئله می رسد.
علوم قرآنی، مسائل برون قرآنی است.[1] مباحث علوم قرآنی جنبه مقدمه برای تفسیر و شناخت قرآن دارند که علم به آنها لازم و ضروری است.
رشته معارف قرآنی: این رشته به مباحثِ درون قرآنی اختصاص دارد. به عنوان مثال به بحث ادیان ابراهیمی و غیر ابراهیمی، می توان اشاره کرد. بحث آیات فلسفی، کلامی، عرفان، فقه، علوم روز و … از این مباحث است. فرق دیگر علوم و معارف قرآن در این است که مفسّر در علوم قرآنی باید مجتهد باشد و  در معارف قرآنی، و شناخت اجمالی داشته باشد، کافی است.[2] ترجمه و تفسیر قرآن: از مهمترین مباحث قرآنی است. در تفسیر گرایش های مختلفی وجود دارد. هر گرایش مبانی و اصول و  روش های خاص خود را دارد. از جمله گرایش های تفسیری می توان به رویکرد های زیر اشاره کرد: گرایش فلسفی و کلامی، ادبی و لغوی مانند تفسیر کشاف نوشته زمخشری، روایی؛ مانند تفسیر الصافی فیض کاشانی سیاسی و اجتماعی، فقهی، تاریخی، موضوعی و عصری و … .
تحصیل در رشته تفسیر: کسی که می خواهد در این رشته به تحقیق و پژوهش بپردازد، ابتدا باید به علوم قرآنی مسلّط باشد. علومی که به عنوان پیش نیاز لازم، باید عمیقاً مورد مطالعه و مباحثه قرار گیرد. از جمله آنها: شناخت ادبیات و قواعد زبان عربی، معانی، بیان، … اخیراً با تأسیس مرکز تخصصی تفسیر در حوزه قم، گام مهم و مؤثری در گسترش و توسعه تفسیر قرآن برداشته شده است.

پی نوشت ها:
[1] . ر.ک: مجله پژوهش حوزه، سال پنجم، شماره سوم و چهارم، مقاله گفتگو با آیت الله معرفت.
[2] . ر.ک: به مقاله آیت الله معرفت در مجله پژوهش حوزه.