از زمان مطالعه برای کنکور تا جلسه کنکور، نکاتی برای موفقیت در کنکور بیان نمائید؟

در این نوشتار به نکاتی کلیدی و مهم، از قبل از فرا رسیدن زمان امتحانات تا جلسه امتحان کنکور، اشاره می گردد:
قبل از بیان نکات دیگر به مثلث اصلی موفقیت باید توجه داشت یعنی انگیزه، تلاش و برنامه‌بریزی (اتب). انگیزه تلاش را به وجود می‌آورد، برنامه‌ریزی تلاش را هدایت می‌کند و تلاش انسان را به نتیجه می‌رساند.

پایه اصلی انگیزه دو چیز است:
1ـ ارزشمند دانستن هدف. فردی که قبولی در کنکور را ارزشمند می‌داند، در باره پیامدهای مثبت آن تصورات دارد. به عنوان مثال از قبولی در کنکور احساس غرور می‌کند. هنگامی که در دانشگاه تحصیل می‌کند خود را فرد سربلند و موفق تصور می‌کند. احساس می‌کند که پس از پایان تحصیلات دانشگاهی یک فرد مهم، با شخصیت و صاحب درآمد خوب خواهد شد. این تصورات باعث می‌شود که فرد قبولی در دانشگاه را ارزشمند تلقی کند. تا اینجا این فرد به عامل اول انگیزه دست یافته است.
2ـ احتمال رسیدن به موفقیت. هر چه هدف در نظر فرد مهم و رغبت انگیز باشد ولی فرد در خود توان رسیدن به آن را احساس نکند، انگیزه برای فعالیت پیدا نمی‌کند. لذا برای اینکه فرد خود را با انگیزه بداند، خود را در رسیدن به هدف توانمند احساس کند.
برنامه‌ریزی ضلع دوم مثلث موفقیت است که در قسمت‌هایی دیگر (سؤال 1-7902-83) به تفصیل در مورد برنامه ریزی برای امتحان کنکور صحبت شده است.
تلاش عامل سوم است که انگیزه آن را به وجود می‌آورد، برنامه ریزی آن را هدایت می‌کند، مقاومت و  سرسختی فرد به آن تداوم می‌بخشد. پس فرد باید بداند که بدون زحمت کشیدن و تحمل سختی نمی‌تواند در کنکور موفق شود.

نکات دیگر
1ـ ضریب موفقیت هر داوطلب در کنکور برابر ضریب اعتماد به نفس اوست. اگر کسی 50 درصد خودش را باور دارد احتمال موفقیتش همان 50 درصد است نه 49 درصد. لذا اگر قرار است، ضریب موفقیت خود در کنکور را بالا ببرید در حقیقت باید ضریب اعتماد به نفس خود را بالا ببرید.
2ـ به حساسیت‌های بیش از حد خانواده و اطرافیان در باب مطالعه، رشته انتخابی و … توجه نداشته باشید و تقریباً با یک نوع بی‌اعتنائی از کنار این نوع مسائل عبور کنید و اجازه ندهید که این حساسیت‌های بی‌مورد یا بیش از اندازه، روی شما تأثیر منفی بگذارد. شما راه خود را بروید و کار خود را انجام بدهید، با اعتماد به نفسی که دارید و یا برنامه‌ریزی درستی که انجام داده‌اید از فرصت‌های خود کمال استفاده را ببرید. در مقابل همه این مسائل باید به خود بگوئید که من دارم کار خودم را انجام می‌دهم، توکل به خدا کرده‌ام، برنامه‌ریزی درستی هم کرده‌ام، من آنچه را که وظیفه‌ام است انجام می‌دهم، بقیه‌اش با خداست، خودش به من کمک می‌کند و من نتیجه خواهم گرفت.
3ـ تست زدن به عنوان یک تکنیک، بسیار حائز اهمیت است. با توجه به اینکه سیاست طراحان سؤال از طرف سازمان سنجش در یکی دو سال اخیر به این سمت رفته است که می‌خواهند میزان فهم مطالب و همچنین میزان دقت و سرعت داوطلب را بسنجند. این میزان دقت در سایه تست زدن فراوان و همچنین سرعت عمل به دست می آید. وقتی شما زیاد و به طور مرتب تست می‌زنید روز به روز رکوردی را برای خودتان ثبت می‌کنید و خود به خود سرعت تست زدن شما افزوده می‌شود. در حقیقت کنکور روی چهار پایه قرار دارد که اگر این پایه‌ها استوار باشند موفقیت صددرصد است: «دقت»، «سرعت»، «تعادل روحی داوطلب» و «میزان فهم مطالب درسی»، می‌توان گفت که همه اینها در سایهتست زدن تقویت می‌شود.
4ـ به هیچ وجه از هیچ درسی نگذرید حتی همان درسی هم که ضعیف هستید را کنار نگذارید، تلاشتان را بکنید، زمانی را به این درسها اختصاص بدهید، اگر بتوانید 20 درصد یا 30 درصد درسهائی را که ضعیف هستید بزنید خیلی بهتر از این است که آن درس را خودتان صفر بگذارید. بعضی از دانش‌آموزان برخی درسها را به خاطر این‌که دوست ندارند، نمی‌خوانند یا می‌‌گویند: «این درس سختی است و همه بچه‌ها هم در این درس ضعیف هستند پس فائده‌ای ندارد، این را می‌گذاریم کنار»، در صورتی که اشتباه می‌کنند اتفاقاً در همان دروس مشکل دیگران ضعیف هستند.
5. دروس باید با هم کار شوند، اگر شما در پیش دانشگاهی درس می‌خوانید روی درس‌‌های همین یک سال حساسیت بیشتری نشان دهید. از آنجائی که حدود 60 درصد تا 65 درصد از سؤالات کنکور از پیش دانشگاهی خواهد بود؛ مسلماً بالا بودن سطح یادگیری شما نسبت به درس‌های پیش دانشگاهی نتیجه خوبی برایتان خواهد داشت. نتیجه اول، موفقیت در امتحانات ترم آخر است که این اصل قضیه است. و دوم این‌که، در کنکور هم حدود 60 تا 65 درصد موفق خواهید بود. اما در رابطه با چند ماهی که به کنکور باقی مانده، باید درسها با هم خوانده شوند، همراه با هر درس، تست زدن‌ها هم آغاز شود. در مرحله اول به شکل 50 درصد تست و 50 درصد مطالعه و یک ماه آخر به شکل 90 درصد تست و 10 درصد مطالعه، در این مرحله شما فرصت مرور نکات اساسی و خلاصه ها را پیدا می کنید.
6ـ مرور یادداشت‌ها و خلاصه دروس یکی از مهمترین فعالیّت‌های مطالعاتی است، در هنگام مرور هر گاه به مطلبی که فراموش کرده‌اید یا نمی‌توانید آن را انجام دهید برخوردید، مضطرب نشوید بلکه این را یک «خبر خوش» تلقی کنید. زیرا فهمیده‌اید مشکل کجاست و می‌توانید آن را از سر راه خود بردارید. در هنگام پاسخگوئی به سؤالات در چند روز باقیمانده، پاسخ‌ها را به صورت رئوس مطالب بنویسید تا بتوانید سؤالات بیشتری را پاسخ دهید. حتماً در روزهای باقیمانده خواندن را که به طور خطرناکی فعال است به حداقل برسانید و بیشتر به فعالیت‌های مطالعاتی مانند مرور و آزمون بپردازید. و هر چه به امتحان نزدیک می‌شوید، به پردازش آنچه هم اکنون می‌دانید متمرکز شوید، نه درگیر شدن با مطالبی که نمی‌دانید.
7ـ تلاش بیش از حد نکنید اگر تمام شب قبل از امتحان را مطالعه کنید حقیقتاً ممکن است مطالب بسیار زیادی را بدانید اما خسته‌تر از آن خواهید بود که در روز امتحان سؤالات را درست بخوانید و حق مطلب را در پاسخ به سؤالات ادا کنید. فراموش نکنید که ارزیابی شما بر مبنای پاسخ به سؤالات در روز امتحان است نه مطالبی که شب قبل از امتحان مطالعه کرده‌اید.
8ـ همچنان که به زمان شروع امتحان نزدیک می‌شوید، به آنچه می‌توانید انجام دهید فکر کنید، نه آنچه نمی‌توانید انجام دهید. سعی کنید، با نظم فکری صحیح در جای خود در جلسه امتحان بنشینید. با این شروع با ارزش گام بزرگی به سوی موفقیّت در آزمون بر می‌دارید.
9ـ ما نیز می‌دانیم که اولین دقایق شروع امتحان شاید عذاب‌آورترین لحظات باشد اما بدانید که به همان نسبت این دقایق می‌تواند با ارزش‌ترین لحظات باشد اگر به طور معقول از این زمان استفاده کنید. برای این‌کار قبل از آزمون به تکرار جملات مقدسی همچون «یا رب الفتح و الفرج»، ـ ای پروردگار پیروزی و موفقیت ـ ، بپردازید. دکتر هربرت بنسون روانشناس برجسته غربی نیز تکرار کلمات و جملات مقدّس را یکی از راه‌های مطمئن برای کسب آرامش می‌داند.
10ـ هر یک ساعت یک دقیقه به خود فرصت دهید تا به ذهن خود امکان استراحت و تفکر داده باشید. به افکار خود وقت بدهید تا به شکل الگوی معقولی در کنار هم قرار گیرند. یک شکلات کاکائوئی ـ که از هم اکنون روزی یک یا دو عدد از آن را امتحان می‌کنید تا به آن عادت نمائید ـ بخورید. و با تنفس عمیق تجدید اعصاب نمائید. هرگاه مضطرب شدید می‌توانید به این روش عمل نمایید برای بهتر انجام دادن، این تمرین را از هم اکنون روزی چند بار انجام دهید:
الف: به مدت سه ثانیه یک نفس عمیق بکشید.
ب: به مدت 10 ثانیه این نفس را در سینه حبس نمایید.
ج: به مدت 5 ثانیه بازدم کنید.
11ـ شب قبل از کنکور، خیلی بیش از سایر شبها نخوابید و از هم اکنون صبحانه‌های خود را با غذاهای کم حجم و مقوی میل نمایید تا روز کنکور هم با همین رژیم به سر جلسه بروید. در طول آزمون نوشیدن آب به میزان کافی خوب است. همچنین هر نوع اشکال در مورد کنکور را با ناظر جلسه در میان بگذارید. وظیفه آنها پاسخگوئی به مشکلات شماست، مثلاً لق بودن دسته صندلی یا تابش شدید آفتاب بر روی شما و … .
12ـ نکاتی در مورد رسیدن به پاسخ صحیح در سئوالات تستی:
ـ درست خواندن سؤال و امتناع از خیلی سریع و بی‌دقت خواندن آن به تصور داشتن سرعت عمل، زیرا ممکن است به دامن اشتباه بیفتی.
ـ فهمیدن سؤال، که ارزش آن برابر با نیمی از پاسخ‌گویی آن است خیلی مهم است. برای این‌ کار باید مطمئن شوید که منظور اصلی طراح سؤال را یافته‌اید. اگر به سؤالی که به نظر شما مشکل و پیچیده می‌آید یا دارای نکات ریزه‌کاری است برخورد کردید اگر پس از صرف کمی وقت متوجه شدید الآن پاسخ صحیح را نمی‌توانید بیابید بلافاصله به سراغ سؤال بعدی بروید چنانچه این سؤال نیز مشکل و بی‌پاسخ بود بدانید که هدف طراحان محک زدن هوشیاری شما در مدیریت زمان است بنابراین آن سؤال را نیز رها کنید و در فرصتی که پس از پاسخ‌گویی به سؤالات دیگر پیش می‌آید مجدداً به سراغ آنها بیایید. برای سرعت عمل بیشتر در این مواقع می‌توانید هرگاه به چنین سؤالاتی برخورد نمودید اگر پاسخ آن را نمی‌دانستید علامت (-) در مقابل آن قرار دهید و اگر پاسخ آن را می‌دانید ولی پیچیده است یا الآن بیاد نمی‌آورید علامت (+) در مقابل آن قرار دهید تا در هنگام رجوع، اول به سؤالات با علامت (+) مراجعه نموده سپس در انتها اگر فرصت بود به سراغ سؤالهای با علامت (-) بروید.
ـ برروی کلمات آخر مثل «نیست»، «ندارد» و … دقت کنید.
ـ تمام گزینه‌ها را مطالعه کنید و قبل از مطالعه تمام آنها پاسخ را انتخاب نکنید.
ـ روی کلمات «همه»، «اغلب»، «شاید»، «هیچ» و … دقت داشته باشید.
ـ از تعویض پاسخ‌ها در مرور سؤالات خودداری کنید زیرا طبق نظر روانشناسان، اغلب، اولین پاسخ بهترین پاسخ خواهد بود.
ـ ابتدا پاسخ‌هائی را که می‌دانید غلط است را کنار بگذارید و بدین طریق تعداد پاسخ‌ها را محدود کنید تا احتمال پیدا کردن پاسخ صحیح بیشتر شود. [1] ـ و … .

پی نوشت ها:
[1] . از شماره 13ـ1 اقتباس از : روزنامه کیهان. تاریخ: 19/1/83.
روزنامه قدس. تاریخ: 7/4/77.
روشهای مطالعه. ترجمه: علی اکبر سیف، چ4. تهران، انتشارات رشد، 1369.
تکنیک‌های مطالعه برتر. ذبیح‌الله حسن زاده و سید محمود میرزمانی، چ1، تهران، انتشارات دانا. 1382، ص128.