اگر تأثیر ترجمه قرآن برای من بیشتر باشد آیا می توانم فقط ترجمه آن را بخوانم؟ آیا اشکالی ندارد؟
پاسخ
مقدمه:
پرسشگر محترم، قرآن کریم یگانه کتاب جامع آسمانی است که همه علوم مورد احتیاج برای هدایت بشر را از طرف خداوند متعال بدون هیچ نقصی توسط پیامبر اکرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ بر بشر عرضه داشته است. به همین خاطر درباره تلاوت و اندیشیدن در آیات قرآن و آداب آن، دستورات زیادی از معصومین ـ علیهم السّلام ـ رسیده است که ما در دو قسمت اساسی جواب سؤال شما را ارائه می دهیم.(لازم به ذکر است که خواندن ترجمه به تنهایی نه تنها اشکال ندارد بلکه بسیار خوب است، اما نگاه به آیات و تلاوت آنها خودش موجب نورانیت دل و پاداش دنیوی واخروی است)
1. تلاوت و قرآئت آیات قرآن و ثواب آن:
در این زمینه روایات بسیاری در فضیلت تلاوت قرآن کریم وارد شده است که به صورت گذرا به بعضی از آن ها اشاره می شود. رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ فرمود: «برترین عبادت امت من خواندن قرآن کریم است.»[1]
و در روایت دیگر فرمودند: «همانا خواننده آیه ای از کتاب خدا بهتر است از آن چه زیر عرش است تا پایین ترین جاهای زمین»[2] برای کسی که بخواهد ثواب تلاوت قرآن کریم را ببرد لازم است که آیات قرآن را تلاوت کند. امام خمینی ـ رحمه الله علیه ـ در جواب کسی که سؤال کرده بود: اگر کسی قرآن را به عربی بخواند و معنی آن را نفهمد باز هم ثواب دارد؟ جواب فرمودند: «ثواب قرآن منوط به درک معانی آن نیست اگر چه خوب است سعی شود تا معنی آن را درک نماید تا از ارشاد و علوم آن بهره مند گردد.»
برای اینکه انسان بیشترین ثواب و بهره را از تلاوت قرآن ببرد در روایات اسلامی و آیات قرآن مسائلی را بیان داشته اند که به بعضی از آنها اشاره می کنیم.
الف: با طهارت باشد «لا یَمَسُّهُ إِلاَّ الْمُطَهَّرُونَ»[3] جز پاکان نمی توانند به آن دست زنند(= دست یابند) یعنی با غسل و وضو بودن ثواب قرآئت قرآن را زیاد می کند (البته برای خانمها در ایام عادت ماهیانه اگر دست به قرآن نزنند و سوره هائی که سجده واجب دارند تلاوت نکنند) تلاوت قرآن اشکال ندارد.
ب: تلاوت از روی قرآن کریم و نگاه کردن به آن:
امام صادق ـ علیه السّلام ـ به یکی از یارانش فرمود: قرآن را در حالی بخوان که در مصحف می نگری و آن بهتر است، آیا نمی دانی که نگاه کردن به قرآن عبادت است.[4]
در هنگام تلاوت قرآن تمام دستگاههای ادراکی انسان بهره مند می شوند و هر یک رزق خاصی را به دست می آوردند. از این رو نظر کردن به قرآن و آیاتش خود عبادت محسوب می شود و تأثیر فراوانی در روشنی و نورانیت چشم دارد حتی اگر سواد خواندن را نداشته باشد. (چرا که این کلمات، همان کلماتی است که خدا بر پیامبر(ص) نازل کرده است نه مفهوم آن.)
ج: خواندن قرآن با صدای نیکو:
د: تلاوت با دهان پاکیزه و مسواک زده:
هـ: استعاذه و پناه بردن به خدا از شرّ شیطان «فَإِذا قَرَأْتَ الْقُرْآنَ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ»[5]
«هنگامی که قرآن می خوانی، از شرّ شیطان مطرود به خدا پناه ببر»
و: ترتیل و شمرده خواندن:
«وَ رَتِّلِ الْقُرْآنَ تَرْتِیلاً»[6] و قرآن را با تأمّل و دقّت بخوان.
2. تدبّر در قرآن:
آیات و روایات فراوانی که ما را علاوه بر قرائت دعوت به اندیشه و تفکّر و تدبّر در آیات قرآن دعوت می کنند.
«کِتابٌ أَنْزَلْناهُ إِلَیْکَ مُبارَکٌ لِیَدَّبَّرُوا آیاتِهِ وَ لِیَتَذَکَّرَ أُولُوا الْأَلْبابِ»[7] این کتابی است پر برکت که بر تو نازل کرده ایم تا در آیات آن تدبّر کنند و خردمندان متذکّر شوند.
«وَ لَقَدْ یَسَّرْنَا الْقُرْآنَ لِلذِّکْرِ فَهَلْ مِنْ مُدَّکِرٍ» سوره قمر آیات 17 و 22 و 23 و 40.
ما قرآن را برای تذکّر آسان ساختیم؛ آیا کسی هست که متذکّر شود؟
امام علی ـ علیه السّلام ـ : «تدبَّروا آیاتِ القرآن و اعْتبروا به فانّه اَبلَغُ العبر» در آیات قرآن تدبّر کنید و از آن عبرت آموزید؛ زیرا که قرآن کریم رساترین پندهاست.[8] بنابراین اصل نزول قرآن برای تفکر و تدبّر در آیات و عمل به آن و هدایت یافتن است. حداقل شرایطی که برای تدبّر در قرآن مورد نیاز می باشد و همه اقشار از هر صنف و گروه را در بر می‌گیرد، آگاهی از ترجمه آیات و یا استفاده از ترجمه معتبر است. ترجمه ای مفید تر است که گویا و سلیس و روان و در نوع خود رسا و دقیق و در ذیل آیات باشد.[9]
پس اگر کسی با لغات و قواعد عربی آشنائی ندارد، برای استفاده بیشتر از قرآن و تذکر در آیات آن حتماً باید به ترجمه دقیق مراجعه کند تا بتواند معنی آیات را بفهمد و در آنها تدبر نماید و از آن الهام بگیرد و به دستورات قرآن عمل نماید.
و در مرحله بعد از ترجمه، اگر خواستید توجه عمیق تری به قرآن داشته باشید به بعضی از تفاسیر روان و عمیق مراجعه کنید.[10]
خلاصه مطالب و نتیجه:
برای استفاده بیشتر از معنویت و فضائل قرآن کریم سعی کنید خود آیات را تلاوت کنید و از نورانیت آن بهره مند شوید و بعد از خواندن آیه به ترجمه ای که شرائط لازم را داشته باشد مراجعه کنید و در آنها اندیشه نمائید که نه تنها اشکال ندارد بلکه انشاء الله فضائل بهره مندی از تدبر در آیات، نصیب شما گردد.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. نهج البلاغه . ترجمه : آیت الله مکارم شیرازی . خ 176 و 110 و 18.
2. نقی پور فر . ولی الله . پژوهشی پیرامون تدبّر در قرآن . انتشارات اسوه .
3. آیت الله جوادی آملی . تفسیر موضوعی قرآن در قرآن . ج 1. مؤسسه اسراء .
4. محمّدی ری شهری . محمّد . میزان الحکمه . ج 10 . باب 434 . انتشارات دارالحدیث .
5. علامه طهرانی . نور ملکوت قرآن . ج 4 ـ 1 . انتشارات علامه طباطبائی . چاپ مشهد .
پی نوشت ها:
[1] . باقی زاده . رضا . هفتصد نکته درباره قرآن . ص 65 . انتشارات گاه سحر . چاپ دوّم . زمستان 1380 .
[2] . همان . به نقل از بحارالانوار . ج 92 . ص 18 .
[3] . واقعه/77 .
[4] . هفتصد نکته درباره قرآن . به نقل از وسایل الشیعه . ج 4 . ص 854 .
[5] . نحل/98 .
[6] . مزمل/4 .
[7] . ص/29 .
[8] . میزان الحکمه . ترجمه : شیخی . حمید رضا . ج10 . باب434 . ح 536/ 12 . قم . دارالحدیث .
[9] . بعضی از ترجمه هائی که نسبتاً مفید تر هستند مثل قرآن کریم با ترجمه : آیت الله مکارم شیرازی . و ترجمه : استاد فولادوند . مهدی . و ترجمه : استاد الهی قمشه ای.
[10] . بعضی از تفاسیر مفید برای جوانان : آیت الله مکارم شیرازی و جمعی از همکاران . تفسیر نمونه . – حجه الاسلام قرائتی . تفسیر نور . – بهرامپور . ابوالفضل . تفسیر نسیم حیات
مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات
